Matura historia 2024 – konspekty wypracowań
Matura historia 2024 arkusze CKE:
Stara matura z historii 2024 (arkusze):
Matura z historii 2024 – konspekty wypracowań (poziom rozszerzony)
1. Najbardziej udaną próbą odnowienia tradycji imperium rzymskiego w średniowieczu było państwo Karola Wielkiego. Zajmij stanowisko wobec powyższej tezy i je uzasadnij, uwzględniając w swojej argumentacji aspekty: polityczny, społeczno-gospodarczy i kulturowy.
Stanowisko: Państwo Karola Wielkiego było najbardziej udaną próbą odnowienia tradycji imperium rzymskiego w średniowieczu.
Aspekt polityczny: Polityka zagraniczna Karola Wielkiego opierała się przede wszystkim na sprawnej ekspansji, budowaniu potęgi militarnej i obronie granic. Król zdołał podporządkować sobie królestwo Longobardów (północne i środkowe Włochy), Bawarię, Saksonię, a także północną Hiszpanię, czyniąc z państwa frankijskiego pierwsze, od czasów upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, imperium w zachodniej Europie. Cesarska koronacja Karola Wielkiego była zaś przypieczętowaniem jego starań o odnowienie imperium rzymskiego.
Aspekt polityczno-gospodarczy: Pod względem społeczno-gospodarczym państwo frankijskie składało się z wielu zróżnicowanych etnicznie, społecznie oraz gospodarczo ludów. Karol Wielki miał świadomość, że stanowi to poważne zagrożenie dla jedności imperium, w związku z czym starał się je zunifikować, wprowadzając jednolite: prawo, podział administracyjny, system miar i wag, jak i również usprawniając system monetarny i dbając o rozwój gospodarczy wszystkich regionów.
Aspekt kulturowy: Podstawową siłą, która pod względem kulturowym i społecznym miała zapewnić państwu frankijskiemu stabilność oraz jedność była wiara chrześcijańska, a także idąca za tym kultura łacińska. Renesans karoliński obejmował reformę i ujednolicenie łacińskiego pisma (tzw. minuskuła karolińska), co umożliwiało sprawną komunikację i zarządzanie w każdym zakątku imperium. Skutkiem rozwoju nauki i szkolnictwa była zaś silna percepcja kultury antycznej, widoczna zwłaszcza w kopiowaniu i rozpowszechnianiu dzieł starożytnych autorów oraz w architekturze karolińskiej, która czerpała wzorce z architektury rzymskiej.
Podsumowanie: Potęga militarna, jedność administracyjna i prawna, jednolita kultura czerpiąca z antycznych wzorców, a także silna, sprawna oraz scentralizowana władza zwierzchnia – wszystkie te cechy sprawiają, że państwo Karola Wielkiego było najbardziej udaną próbą odnowienia tradycji imperium rzymskiego w średniowieczu.
Matura historia 2024 – klucze odpowiedzi:
2. To właśnie wojny z Turcją, spośród wszystkich XVII-wiecznych konfliktów zbrojnych Rzeczypospolitej, w największym stopniu przyczyniły się do upadku jej znaczenia w tym stuleciu. Zajmij stanowisko wobec powyższej tezy i je uzasadnij, uwzględniając w swojej argumentacji aspekty: militarny, polityczny i społeczno-gospodarczy.
Stanowisko: Wojny z Turcją były głównym czynnikiem osłabienia Rzeczypospolitej w XVII wieku.
Aspekt militarny:
1. Skutki wielkich bitew i kampanii wojennych z Turcją (np. bitwa pod Chocimiem 1621, oblężenie Kamieńca Podolskiego 1672)
2. Wysokie koszty prowadzenia działań wojennych – straty w ludziach i sprzęcie
3. Porównanie skutków militarnych wojen z Turcją z innymi konfliktami (np. zniszczenia w wyniku potopu szwedzkiego)
Aspekt polityczny:
1. Zmiany w układzie sił w regionie – osłabienie pozycji międzynarodowej Rzeczypospolitej
2. Zdrada sojuszników i brak wsparcia zewnętrznego (np. kwestia sojuszy z innymi państwami europejskimi)
3. Wewnętrzne problemy polityczne związane z długotrwałymi wojnami – destabilizacja rządów i spory magnackie
Aspekt społeczno-gospodarczy:
1. Zniszczenia gospodarcze spowodowane przez wojny – utrata ziem, spadek produkcji rolnej
2. Koszty utrzymania armii i obciążenia podatkowe – wpływ na społeczeństwo i gospodarkę
Polecamy e-book pod red. Magdaleny Mikrut-Majeranek „Poradnik młodego humanisty. Studia bez tajemnic”
3. Demograficzne skutki wojen – migracje ludności, zmniejszenie populacji
Kontrargumenty
A. Wojny z innymi krajami i ich wpływ na Rzeczpospolitą
1. Wojny z Rosją – powstanie Chmielnickiego i wojna rosyjsko-polska (1654-1667)
2. Wojny ze Szwecją – potop szwedzki (1655-1660)
3. Konfrontacje z Kozakami – powstanie Chmielnickiego (1648-1657)
B. Porównanie zakresu i skutków tych wojen z konfliktami z Turcją
3. Niepodległość Polska zawdzięczała przede wszystkim przywództwu Józefa Piłsudskiego. Zajmij stanowisko wobec powyższej tezy i je uzasadnij, uwzględniając w swojej argumentacji aspekty: dyplomatyczny, militarny i polityczno-ustrojowy.
Stanowisko: Józef Piłsudski odegrał niezwykle ważną rolę w procesie odrodzenia niepodległej Polski. Nie bez powodu zaliczany jest do Ojców Niepodległości.
Aspekt dyplomatyczny
Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej, w 1904 roku, Józef Piłsudski udał się do Japonii, by w związku z wojną tego kraju z Rosją pozyskać go do sprawy polskiej. Przedstawił tamtejszym władzom memorandum, które zawierało propozycję m.in. stworzenia legionu polskiego u boku Japończyków. Chciał też pozyskać ich poparcie dla sprawy polskiej na przyszłej konferencji pokojowej. Choć działanie to przyniosło pożądanych przez Piłsudskiego skutków, m.in. przez równoczesną wizytę Romana Dmowskiego, doszło do zawarcia tajnego porozumienia zobowiązującego Japończyków do dostarczenia funduszy na zakup broni Polakom. PPS zobowiązała się z kolei dostarczać informacje wojskowe.
16 listopada 1918 roku Piłsudski wystosował do prezydenta Stanów Zjednoczonych i rządów państw telegram, w którym poinformował o istnieniu państwa polskiego. Wśród adresatów znalazł się m.in. rząd Japonii – był to jeden z pierwszych krajów, który nawiązał z Rzeczpospolitą relacje dyplomatyczne. Niedługo po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Piłsudski – widząc, że Komitet Narodowy Polski Romana Dmowskiego ma lepsze relacje z krajami ententy – powierzył mu funkcję reprezentowania Polski podczas obrad konferencji pokojowej.
Aspekt militarny
3 sierpnia 1914 roku Józef Piłsudski utworzył Pierwszą Kompanię Kadrową i trzy dni później wyruszył na jej czele z krakowskich Oleandrów w kierunku zaboru rosyjskiego z zamiarem wywołania powstania narodowego w Królestwie Polskim. Kiedy to się nie powiodło, utworzył kolejną formację – Legiony Polskie – i objął dowództwo nad I Brygadą, dowodząc nią w wielu ważnych bitwach I wojny światowej. Jako dowódca zyskał ogromny szacunek i uznanie żołnierzy – to wzrosło jeszcze bardziej, kiedy w 1917 roku doszło od kryzysu przysięgowego i Piłsudski odmówił złożenia przysięgi na wierność Austrii i Niemcom, za co trafił do twierdzy w Magdeburgu. Gdy po zwolnieniu z niego dostał się do Warszawy, Rada Regencyjna przekazała mu dowództwo nad polskimi siłami zbrojnymi. W 1920 roku, jako Naczelny Dowódca, dowodził podczas wojny polsko-bolszewickiej – zwycięstwo w niej ustabilizowało wschodnie granice Polski.
Aspekt polityczno-ustrojowy
W listopadzie 1918 roku Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu misję utworzenia rządu narodowego. Wokół niego zaczął więc tworzyć się centralny ośrodek władzy odradzającego się państwa polskiego, któremu podporządkowały się tak rząd lubelski, jak i Państwowa Komisja Likwidacyjna. 18 listopada Piłsudski powołał pierwszy rząd odrodzonej Polski, na czele którego stanął Jędrzej Moraczewski, sam zaś został mianowany Tymczasowym Naczelnikiem Państwa i aż do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego sprawował najwyższą władzę w kraju.
Podsumowanie: Józef Piłsudski odegrał jedną z ważniejszych ról w procesie odradzania się państwa polskiego – zarówno na płaszczyźnie dyplomatycznej, militarnej jak i polityczno-ustrojowej. Niepodległość Polski nie jest jednak jedynie jego dziełem – przyczyniło się do tego także wiele innych osób. Nie można zapominać o Romanie Dmowskim i Ignacym Paderewskim, którzy przewodzili reprezentacji polskiej na konferencji pokojowej, Wojciechu Korfantym, który stanął na czele zwycięskiego powstania śląskiego, Wincentym Witosie – trzykrotnym premierze Polski czy Ignacym Daszyńskim – Marszałku Sejmu w odrodzonej Polsce i jednym z przywódców Centrolewu. Wszyscy oni uznawani są za Ojców Niepodległości.
