„Opowieści o szpiegach. Od Odyseusza do Bonda”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
„Opowieści o szpiegach. Od Odyseusza do Bonda”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
Prawdziwy agent pozostaje niewidoczny, ale w epoce gwałtownie narastających napięć i geopolitycznych sporów nawet najlepiej ukryta działalność łatwo wychodzi na jaw. Nic więc dziwnego, że z rosnącą uwagą spoglądamy w przeszłość, aby prześledzić losy szpiegów działających w kluczowych momentach historii i zrozumieć, jak cienka bywa granica między mistrzostwem a kompromitacją.
Inwazja Rosji na Ukrainę dobitnie pokazała, jak kluczowy jest sprawny wywiad – nie tylko wojskowy. Coraz częściej mówi się dziś o cyberatakach, dezinformacji czy sabotażu. W maju tego roku brytyjski sąd skazał sześć osób na ponad 50 lat więzienia za szpiegostwo na rzecz Rosji, a w Polsce zapadły wyroki za podpalenie centrum handlowego przy Marywilskiej w Warszawie, powiązane z działalnością agenturalną. Tematyka najnowszego „Pomocnika” okazuje się więc wyjątkowo aktualna.
Redakcja podeszła do zagadnienia szeroko i przekrojowo, tworząc panoramę wywiadu rozciągniętą na całe dzieje cywilizacji. Czytelnik znajdzie tu zarówno opowieści o agentach działających jeszcze w czasach wojny trojańskiej, jak i analizę metod szpiegowskich wykorzystywanych przez Kartaginę czy Rzym. Wśród przykładów nie zabrakło samego Juliusza Cezara, który podczas kampanii w Galii korzystał z rozbudowanej sieci informatorów i zwiadowców, decydujących o tempie i skuteczności jego działań militarnych.
Na tym jednak przegląd się nie kończy. Kolejne artykuły prowadzą nas do średniowiecza, odsłaniając kulisy wywiadowczej aktywności zakonu krzyżackiego oraz technik stosowanych przez oba obozy walczące w czasie wojny stuletniej. Autorzy pokazują, w jaki sposób rozwijały się metody zdobywania i fałszowania informacji, jak zmieniały się relacje między dworami i państwami oraz jak często losy bitew i granic zależały właśnie od cichej pracy ludzi działających w cieniu.
Nie pominięto również rywalizacji wywiadów w okresie wojen napoleońskich, „Wielkiej Gry” między Anglią a Rosją o Azję Środkową ani początków szpiegostwa technologicznego. Ważne miejsce zajmują teksty o polskim wywiadzie II RP oraz o łamaniu szyfrów w czasie II wojny światowej. Naturalnym elementem całości jest także omówienie starcia służb specjalnych w okresie zimnej wojny, włącznie z działalnością instytucji PRL, które według autorów próbowały wspierać państwową gospodarkę.
Dzięki temu czytelnik może prześledzić nie tylko działania wywiadów w poszczególnych epokach, lecz także poznać proces powstawania kluczowych organizacji – takich jak Mossad, MI5, CIA, KGB czy GRU – ich metody pracy, mocne i słabe strony oraz największe sukcesy i porażki.
Co istotne, redakcja nie traci z oczu najważniejszego elementu każdego wywiadu: samych agentów. W tomie znajdziemy krótkie, barwne teksty o takich postaciach jak Karl Schulmeister, Francis Walsingham, Mata Hari czy Ryszard Kukliński. Nie mogło zabraknąć również Iana Fleminga – autora najsłynniejszego cyklu powieści szpiegowskich – którego doświadczenia w brytyjskim wywiadzie stały się podstawą fabuł o agencie 007. Każdy z tekstów stanowi nie tylko przystępny zestaw faktów, ale także próbę syntezy i oceny działań opisywanych służb. Takie ujęcie tematu jest jedną z największych zalet omawianego tomu.
Podobnie jak w poprzednich częściach serii, autorami artykułów są uznani badacze poszczególnych epok oraz dziennikarze „Polityki” zajmujący się historią i współczesnymi służbami specjalnymi. Dzięki temu teksty są nie tylko rzetelne, lecz także dobrze napisane. Na równie wysokim poziomie stoi szata graficzna. Warto więc sięgnąć po najnowszy „Pomocnik Historyczny”, który stanowi świetne wprowadzenie do fascynującego i niezmiennie aktualnego świata wywiadu.
Kup nowy Pomocnik Historyczny POLITYKI – LINK!
Zobacz też pozostałe publikacje, dostępne w ofercie Wydawnictwa Polityka.
