Północna Mezopotamia nie doświadczyła wielkich migracji od wczesnej starożytności do średniowiecza
Dopiero najazd Mongołów w XIII wieku doprowadził do znaczącej wymiany ludności. Dotychczas badacze uważali na podstawie źródeł pisanych, że ruchy ludnościowe w tej części Bliskiego Wschodu były zdecydowanie większe.
Wyniki najnowszych badań zostały opublikowane w „Homo – Journal of Comparative Human Biology”. Autorem analiz są Arkadiusz Sołtysiak i Marta Bialon z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Badacze przeanalizowali cechy niemetryczne zębów, na przykład kształt siekaczy czy liczbę guzków na trzonowcach, które są w dużym stopniu dziedziczone i mogą być wykorzystywane zamiast badań DNA do śledzenia zmian ludnościowych w pradziejach.
Mapa Mezopotamii (aut. NordNordWest, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution 3.0 Unported). Historia polityczna, społeczna i ekonomiczna starożytnej południowej Mezopotamii jest dobrze znana dzięki zachowanym licznym archiwom zawierającym tabliczki zapisane pismem klinowym. Dla północnej Mezopotamii mamy znacznie mniej źródeł i przez to nasza wiedza o tym regionie jest uboższa. Powiększyliśmy ją badając szczątki ludzkie z tego regionu – wyjaśnia Sołtysiak.
Zespół z Uniwersytetu Warszawskiego przebadał cechy niemetryczne zębów 350 osobników z trzech stanowisk położonych w środkowej dolinie Eufratu (wschodnia Syria) i zamieszkanych z przerwami od początku III tysiąclecia p.n.e. do późnej starożytności, a później wykorzystywanych jako miejsce grzebania zmarłych. Okazało się, że aż do okresu abbasydzkiego (VIII-XIII wiek n.e.) nie nastąpiła na tym obszarze znacząca zmiana ludnościowa, pomimo burzliwej historii tej części Bliskiego Wschodu, którą wiele razy podbijali agresorzy z południa (Hammurabi z Babilonu), wschodu (Asyryjczycy i Persowie) i zachodu (Aleksander Macedoński).
Braku większych migracji spodziewaliśmy się dla epoki brązu, ale już nie dla czasów wielkich imperiów, które nastały wraz z ekspansją państwa asyryjskiego w IX/VIII wieku p.n.e. Wtedy to źródła pisane zaczynają odnotowywać duże ruchy migracyjne, zaczynając od masowych przesiedleń milionów ludzi przez władców asyryjskich, poprzez ekspansję Greków w okresie hellenistycznym aż po masowe migracje w czasach wojen rzymsko-perskich – dodaje archeolog.
Badania Polaków wykazały, że ówczesne przemieszczenia ludności nie wpływały znacząco na lokalną populację zamieszkującą środkową część doliny Eufratu i dopiero najazd Mongołów pod dowództwem Hulagu, który spustoszył całą Mezopotamię, zmienił sytuację. Źródła historyczne podają, że dopiero w XVII wieku wyludniona środkowa dolina Eufratu zaczęła być zasiedlana przez Beduinów z Półwyspu Arabskiego. Jedynie ta migracja doprowadziła do wyraźnych zmian w częstościach cech niemetrycznych zębów – dowodzą naukowcy.
Projekt badawczy zrealizowano dzięki grantowi przyznanemu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
Zobacz też:
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
