Talgat Jaissanbayev – „Słynne zbrodnie w ZSRR. 10 najgłośniejszych przestępstw w Związku Radzieckim” – recenzja i ocena
Talgat Jaissanbayev – „Słynne zbrodnie w ZSRR. 10 najgłośniejszych przestępstw w Związku Radzieckim” – recenzja i ocena
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich z całą pewnością nie był łatwym miejscem do życia, system komunistyczny ściśle regulował i kontrolował życie obywateli, a dobrobyt i zadowolenie można było odnaleźć głównie na hasłach propagandowych. W kraju ogarniętym biedą, strachem, niezadowoleniem i poczuciem beznadziei żyło prawie trzysta milionów ludzi, nie dziwi zatem, że wśród takiej rzeszy znalazły się jednostki, które dopuściły się czynów niewyobrażalnych i wyjątkowo wstrząsających.
Postanowił je zebrać i opisać Talgat Jaissanbayev w książce „Słynne zbrodnie w ZSRR. 10 najgłośniejszych przestępstw w Związku Radzieckim”, której tytuł właściwie jasno konkretyzuje zawartość. Przedstawia dziesięć wybranych historii, szczególnie okrutnych, zaskakujących i poruszających opinię publiczną. Nie zostały ułożone w porządku chronologicznym ani wartościującym, selekcja została dokonana w taki sposób, że każda ze zbrodni znacznie różni się od pozostałych, a ich wspólnym mianownikiem jest fakt, że doszło do nich w Związku Radzieckim.
Opis tych różnorodnych przestępstw rozpoczyna historia porwania samolotu przez rodzinę Owieczkinów w 1988 r., porażająca głównie przez motyw, który trzy lata później nie miałby już racji bytu. Kolejne dziewięć historii zawiera: zbrodnię wojenną i sprawczynię ukaraną dopiero po trzydziestu latach, seryjnych morderców, psychopatów, kanibali, szanowanego nauczyciela, którego perwersji nikt nie podejrzewał, kradzież dzieła sztuki, rabunek banku oraz morderstwa dla pieniędzy i z zemsty. Każdy z rozdziałów opisuje nie tylko zbrodnię, śledztwo i karę, ale także, co często jest o wiele ciekawsze, samych sprawców. Poznanie biografii ludzi, którzy dopuścili się tych strasznych czynów, pozwala odpowiedzieć na pytania o ich powody, motywacje i wydarzenia, które sprawiły, że posunęli się tak daleko.
Książkę wyróżnia przede wszystkim obszerne zarysowanie tła historycznego każdej ze zbrodni, wyjaśnienie kontekstów, realiów panujących wówczas w ZSRR, objaśnienie zwyczajów i procesów legislacyjnych. Autor porusza także w relacjach kwestie ogólnej degrengolady społeczeństwa, wszechobecnego pijaństwa i patologii, które przyczyniały się do tragicznego losu zarówno ofiar, jak i sprawców. Wplecenie ich w narrację powoduje, że pozycja nie jest tylko przedstawieniem najbardziej wstrząsających zbrodni, ale także straszliwej sytuacji, jaka zapanowała w kraju pod rządami komunistów, czyniąc z nich niejako czynnik współodpowiedzialny za przestępstwa. Nic nie dzieje się bez przyczyny i w wielu przypadkach nie tylko osobowość i prywatne historie zbrodniarzy decydowały o tym, że dokonali oni takich, a nie innych czynów, ale wpływała na to rzeczywistość. Ta bogata analiza wszystkich aspektów, sprawia, że momentami tło przysłania same zbrodnie zajmując więcej miejsca w opowieści.
Przedstawienie przebiegu dziesięciu przestępstw, ich przyczyn, realiów, śledztw i procesów na kartach jednej książki nie była zadaniem łatwym, autorowi jednak w mniejszym lub większym stopniu się to udało, w poszczególnych rozdziałach poświęcając tym kwestiom różną ilość uwagi. Niezbyt rozwlekły styl pisania i raczej lakoniczne zdania nadają książce charakter niemal raportu, koncentrującego się na ukazaniu jak największej ilości faktów, przełamywanego gdzieniegdzie komentarzami autora na ich temat i odwołaniami do teraźniejszości. Wybrane zbrodnie są na tyle wstrząsające, że nawet nie silący się na epatowanie okrucieństwem, rzeczowy opis dostarcza nam niejednokrotnie w trakcie lektury mocnych emocji i wrażeń.
„Słynne zbrodnie w ZSRR. 10 najgłośniejszych przestępstw w Związku Radzieckim” to zdecydowanie poruszająca lektura, gwarantująca czytelnikom silne przeżycia i poznanie bliżej realiów życia w państwie komunistycznym i jego funkcjonowania. Pozycja godna polecenia nie tylko zainteresowanym słynnym zbrodniami, ale też wszystkim pasjonatom tematyki sowieckiej.
