Warszawskie ślady getta i powstania
Dzielnica żydowska w Warszawie już nie istnieje. Na terenie dawnego getta znajduje się jednak wiele miejsc pamięci, które przypominają o tamtej wojennej tragedii Żydów.
REKLAMA
Tradycyjnie już obchody rocznicy wybuchu powstania skupiają się przy Pomniku Bohaterów Getta, zaprojektowanym przez Natana Rapaporta i odsłoniętym w 1948 r. To właśnie obok niego stanęło Muzeum Historii Żydów Polskich (fot. E. Marczewska). 
To właśnie przed Pomnikiem Bohaterów Getta 7 grudnia 1970 r. złożył kwiaty i ukląkł kanclerz RFN Willy Brandt, co zostało przyjęte jako gest hołdu wobec pomordowanych Żydów i prośba o wybaczenie dla Niemców. Wydarzenie to upamiętnia pomnik na Skwerze Willy’ego Brandta przy zbiegu ul. Karmelieckiej i Lewartowskiego (fot. E. Marczewska). 
Przy ul. Stawki w czasie wojny znajdował się Umschlagplatz – miejsce załadunku do pociągów Żydów wywożonych na śmierć do Treblinki. Plac ten stał się jednym z symboli zagłady warszawskiego getta. W 1988 r. w miejscu tym postawiono pomnik w formie białego muru, tworzącego prostokątną przestrzeń symbolizującą otwarty wagon kolejowy (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
Na ul. Gibalskiego na Młynowie znajduje się Pomnik Wspólnego Męczeństwa Żydów i Polaków w Warszawie. Upamiętnia on miejsce eksterminacji ok. 7 tys. Polaków i Żydów na stadionie SKRY. Ustawiony w 1989 r. pomnik ma formę szerszego założenia, w centrum którego znajduje się wysoki obelisk obłożony szarym granitem, który symbolizuje stos ofiarny (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
(fot. E. Marczewska) 
Przy ul. Miłej 18 znajdował się tzw. Bunkier Anielewicza, w którym mieściła się kwatera główna Żydowskiej Organizacji Bojowej. 8 maja 1943 r. bojownicy otoczeni przez Niemców, nie widząc szans obrony, popełnili w większości zbiorowe samobójstwo - tylko kilku osobom udało się wydostać nieobstawionym przez SS bocznym wyjściem z bunkra. W 1946 r. z gruzów okolicznych domów usypano w tym miejscu tzw. Kopiec Anielewicza, na którym ustawiono kamień upamiętniający dramatyczne wydarzenia z maja 1943 r. W 2006 r. całe założenie uporządkowano, dostawiono też kamienny obelisk na którym znalazły się m.in. nazwiska 51 rozpoznanych powstańców poległych w tym miejscu (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
(fot. E. Marczewska) 
(fot. E. Marczewska) 
Przy ul. Lewartowskiego 6 upamiętniono natomiast Szmula Zygielbojma – działacza Bundu i członka Rady Narodowej w Londynie, będącego jednym z reprezentantów politycznych Żydów polskich w środowisku emigracyjnym. Zygielbojm nagłaśniał na Zachodzie informacje o przebiegu Holokaustu, zabiegając o pomoc aliantów w zapobieżeniu mu. Załamany biernością świata wobec Zagłady, tuż po upadku powstania w getcie popełnił samobójstwo poprzez otrucie gazem. W pożegnalnym liście napisał: Nie mogę pozostać w spokoju. Nie mogę żyć, gdy resztki narodu żydowskiego w Polsce, którego jestem przedstawicielem, są likwidowane [...] Śmiercią swoją pragnę wyrazić najsilniejszy protest przeciw bierności, z którą świat przygląda się i dopuszcza zagłady ludu żydowskiego (fot. E. Marczewska). POLECAMY
Polecamy e-booka „Z Miodowej na Bracką”:
Maciej Bernhardt
„Z Miodowej na Bracką. Opowieść powstańca warszawskiego”
cena:
8,9 zł
Wydawca:
Histmag.org
Okładka:
miękka
Liczba stron:
334
Format:
140x195 mm
ISBN:
978-83-925052-9-7
REKLAMA
(fot. E. Marczewska) 
Obok upamiętnień ważnych miejsc i osób, w Warszawie znajdują się także autentyczne pamiątki tragedii getta – fragmenty jego muru. Jeden z nich znajduje się przy ul. Złotej 62 (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
Inny fragment zachowanych murów getta, ul. Sienna 55 (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
Ul. Waliców 11, mur browaru Hermana Junga, wykorzystany jako granica getta (fot. E. Marczewska). 
Ul. Ogrodowa 55 (fot. E. Marczewska). 
Ul. Stawki 10, fragment muru otaczającego Umschlagplatz (fot. E. Marczewska). 
Mur Cmentarza Żydowskiego od ul. Młynarskiej stanowiący zachodnią granicę getta (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
Na terenie Śródmieścia i Woli znajdują się dodatkowo 22 pomniki granic getta, zaznaczające w przestrzeni miejskiej jego najdalsze granice oraz punktu charakterystyczne. Umieszczono na nich informacje historyczne o getcie i upamiętnionym miejscu a także brązowe tablice z konturem getta nałożonym na przedwojenny plan miasta (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
(fot. E. Marczewska) 
(fot. E. Marczewska) 
Najwyraźniejszym śladem obecności zamkniętej dzielnicy żydowskiej są jednak żeliwne płyty wtopione w chodnik wprost umieszczające we współczesnej tkance miejsce granice nieistniejącego getta. Za ich pośrednictwem żyjący dziś mieszkańcy Warszawy mogą przypomnieć sobie o tragedii Żydów odizolowanych i wymordowanych przez Niemców (fot. E. Marczewska). 
(fot. E. Marczewska) 
(fot. E. Marczewska) Zobacz też:
- „Archiwum Ringelbluma. Dzień po dniu Zagłady”
- Renata Kobylarz-Buła: historię powstania w getcie pisano wciąż od nowa
- Zamęt wokół powstania w getcie
Polecamy e-book: Paweł Rzewuski – „Wielcy zapomniani dwudziestolecia”
Paweł Rzewuski
„Wielcy zapomniani dwudziestolecia cz.1”
cena:
5,9 zł
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
58
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-934630-0-8
REKLAMA
Komentarze
