Wielka Polska, Wielkie Węgry, Zjednoczona Korea – czyli irredenta [Galeria] | Portal historyczny Histmag.org

Wielkie Węgry to koncepcja opierająca się o dawne Kraje Korony Świętego Stefana – część dualistycznej monarchii austro-węgierskiej. Państwo to w tej postaci przestało istnieć po podpisaniu 4 czerwca 1920 r. traktatu w Trianon z państwami Ententy. Węgry utraciły ok. 2/3 dotychczasowego terytorium (a przy tym 2/3 ludności) – ziemie te przypadły Czechosłowacji, Austrii, Królestwu SHS, Rumunii i w najmniejszym stopniu Polsce (fragmenty Spisza i Orawy). Na zdjęciu mapa Węgier po układzie w Trianon z wyszczególnionym składem etnicznym konkretnych terytoriów (fot. CoolKoon, Fz22, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).

Wielka Finlandia miała łączyć w swoich granicach ludy ugrofińskie tej części Europy: Finów, Karelów, Kwenów, Iżorów, Liwów i Estończyków. Pomysł ten zweryfikowała jednak tzw. wojna kontynuacyjna ze Związkiem Radzieckim – z konfliktu wyszła nie Wielka Finlandia, lecz Finlandia okrojona, m.in. o Karelię (domena publiczna).

O tym, jak skomplikowana jest historia Bałkanów, a zwłaszcza państw byłej Jugosławii, nie trzeba nikogo przekonywać. Josip Broz Tito zmarł 4 maja 1980 roku i był to symboliczny początek powolnego rozpadu Jugosławii, który zakończył się krwawymi konfliktami i nierozstrzygniętymi kwestiami etniczno-państwowymi. Gdzieś w tle z kolei znajduje się kilka koncepcji „Wielkich Państw”, takich jak choćby Wielka Serbia. Idea ta, formująca się już w XIX wieku, obejmuje teren obecnej Serbii, a także całość Czarnogóry, Kosowa, Macedonii, Bośni i Hercegowiny oraz znaczną część obecnej Chorwacji (fot. Дмитрий-5-Аверин, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).

Wielka Chorwacja jest łączona najczęściej z latami 1939-1945 i istnieniem Niepodległego Państwa Chorwackiego. Na zdjęciu jednak można dostrzec nieco inne granice – Banowina Chorwacji to autonomiczna jednostka Królestwa Jugosławii, która istniała w latach 1939-1941. Pierwsza strona chorwackojęzycznej gazety „Hrvatski Domobran” wydanej w Buenos Aires 26 listopada 1939 roku (domena publiczna).

Na zdjęciu tzw. mapa Koslera – symbol Zjednoczonej Słowenii, czyli państwa-ideału narodowego ruchu słoweńskiego z okresu wiosny ludów. Za punkt orientacyjny może tu służyć półwysep Istria, który również znalazł się w granicach postulowanego państwa (domena publiczna).

W przypadku obecnej Macedonii mamy konflikt spowodowany... nomenklaturą – Grecja sprzeciwia się wykorzystywaniu przez swoich sąsiadów miana „Macedonia”, gdyż taka nazwa odnosiła się niegdyś do antycznego, greckiego królestwa. W związku z tym obecne państwo słowiańskie musi się często na arenie międzynarodowej posiłkować nazwą Była Jugosłowiańska Republika Macedonii (skrót ang. FYROM). Grekom nie spodobałaby się na pewno także Zjednoczona Macedonia, w której skład miałyby wejść ziemie aż po Morze Egejskie, m.in. z Salonikami, a także bułgarski Piryn (domena publiczna).

Wielkie Albania to koncept dużo bardziej żywy, niż większość dotychczas wymienionych, a to wszystko przez międzynarodową sytuację Kosowa. Na zdjęciu ziemie zamieszkiwane przez Albańczyków – m.in. część Serbii, Czarnogóry i Macedonii (fot. StrumicaBG, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).

Także wiecznie pochłonięty konfliktem izraelsko-arabskim Bliski Wschód ma swoje idee irredentystyczne. Wielki Izrael – pod tym terminem kryją się ziemie Izraela znane z opisów biblijnych i czasów starożytnych. Na zdjęciu królestwo Dawida u schyłku jego panowania, w kilku różnych interpretacjach (opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 2.0).

Tak z kolei wygląda Wielka Syria w myśl Syryjskiej Partii Socjal-Nacjonalistycznej. Prócz obecnej Syrii w jej skład wchodzą (w całości lub części) m.in. Izrael, Liban, Egipt, Turcja, Palestyna czy Irak (fot. Busterof666, Roxanna, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported).

Borneo to niezwykła wyspa, gdyż znajdują się na niej aż trzy państwa. Gdyby jednak powstała Wielka Indonezja, nie byłoby mowy o takiej atrakcji – w jej skład weszłaby oczywiście obecna Indonezja, a także Malezja, Brunei, Singapur i Wschodni Timor (fot. Gunkarta, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported).

Chińska Republika Ludowa już jest potężna: to trzecie pod względem wielkości państwo świata ustępujące jedynie Rosji i Kanadzie (ma ponad 9,5 mln km²!) Jak więc miałyby wyglądać Wielkie Chiny ? Z pewnością zawierałyby w sobie także całą Mongolię, część Rosji i oczywiście Tajwan (domena publiczna).

Nawet na zdjęciach satelitarnych widać pilnie strzeżoną granicę między Koreą Północną i Południową. Czy Zjednoczona Korea mogłaby na nowo powstać? Choć oba państwa są formalnie wciąż w stanie wojny, to pojawiają się pewne symboliczne gesty jednoczenia się, jak np. występowanie pod wspólną flagą na igrzyskach olimpijskich (domena publiczna).

Niemal 20 lat temu porozumienie wielkopiątkowe zakończyło oficjalnie krwawy konflikt w Irlandii Północnej. I choć walki i działalność IRA (w różnych odmianach) wygasły, to na pewno wciąż żywa jest koncepcja Zjednoczonej Irlandii, w myśl stwierdzenia „Jedna wyspa – jedna Irlandia”, pojawiającego się czasem na murach... (fot. Jonto, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).

W Polsce termin „Galicja” kojarzy się z okresem zaborów, ale należy pamiętać, że w Europie mamy też inną Galicję, na Półwyspie Iberyjskim. Galicyjska Wspólnota Autonomiczna jest częścią Hiszpanii, ale pojawia się też w koncepcji Wielkiej Portugalii, a to przede wszystkim ze względu na spokrewnienie miejscowej ludności z Portugalczykami, m.in. pod względem językowym (fot. Bourrichon, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported).

Wielkie Maroko to państwo poszerzone przede wszystkim o Saharę Zachodnią, a więc teren, który do dziś ma nieunormowany status międzynarodowy (fot. Fobos92, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe).

Innym przykładem irredentyzmu w Afryce północno wschodniej jest Wielka Mauretania, która także objęłaby Saharę Zachodnią i m.in. znaczną cześć Mali (fot. WorldlyVoice opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe).

Jednym z konfliktów, jaki wybuchł po upadku ZSRR była wojna o Górski Karabach (1988-1994) między Armenią i Azerbejdżanem. Wielka Armenia objęłaby nie tylko to sporne terytorium, ale też m.in. rozległe ziemie wschodniej Turcji (fot. Yerevanci, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported).

Wielka Rumunia już raz istniała – koncepcja ta odnosi się do kształtu Królestwa Rumunii z okresu międzywojennego. O tym dużym kraju z dużymi problemami przeczytacie więcej tu (domena publiczna).

Wielkie Niemcy były narodowosocjalistycznym ideałem zdobywania „przestrzeni życiowej” dla narodu niemieckiego. Próba ich utworzenia odbiła się na Polsce – w jaki sposób, tego chyba nie trzeba szczegółowo opisywać. Na zdjęciu Rzesza Wielkoniemiecka w 1944 roku. W jej granicach dawne ziemie polskie włączone bezpośrednio do hitlerowskiego państwa oraz Generalne Gubernatorstwo (fot. Bennet Schulte, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Niemcy).

Wielkiej Polski nie sposób chyba jednoznacznie scharakteryzować. To hasło łączące się z ideałem potęgi państwa, ale też często ze specyficznym sentymentem za dawnymi ziemiami Rzeczypospolitej. W tym kontekście najczęściej pojawiają się Kresy i kształt Polski sprzed II wojny światowej, obejmującym m.in. Wilno i Lwów. Na zdjęciu porównanie granic II RP i granic powojennych, z zaznaczoną linią Curzona (fot. Willtron, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0).

Wielka Polska, Wielkie Węgry, Zjednoczona Korea – czyli irredenta [Galeria]

Wolna licencja

Lubisz czytać artykuły w naszym portalu? Wesprzyj nas finansowo i pomóż rozwinąć nasz serwis!

Zamów newsletter