Zmiany na mapie Polski. Od 2026 roku będzie 6 nowych miast

Zobacz także:

• Największe miasta Korony (1500–1790) [Mapy] 
• Krainy historyczne w Polsce – 10 faktów, które warto poznać [MAPY] 
• Powstanie styczniowe: okoliczności i konsekwencje  

Tradycyjnie wraz z nastaniem 1 stycznia w Polsce wprowadzane są pewne zmiany administracyjne. W 2026 roku lista miast powiększy się o sześć nowych. Wprowadzone zmiany to pokłosie konsultacji społecznych oraz wniosków złożonych przez lokalne samorządy. W sumie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji na mocy rozporządzenia w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy z 31 lipca 2025 roku zdecydowało się na wprowadzenia 310 zmian. Przybliżamy jedynie te najważniejsze.

Nowe miasta od 1 stycznia 2026:

• Janów Podlaski – w gminie Janów Podlaski, w powiecie bialskim, w województwie lubelskim,

• Stanisławów – w gminie Stanisławów, w powiecie mińskim, w województwie mazowieckim,

• Małkinia Górna – w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim,

• Staroźreby – w gminie Staroźreby, w powiecie płockim, w województwie mazowieckim,

• Branice – w gminie Branice, w powiecie głubczyckim, w województwie opolskim,

• Janów – w gminie Janów, w powiecie częstochowskim, w województwie śląskim.

  Zdecydowana większość z wymienionych miejscowości posiadała już wcześniej status miasta, jednakże został on im odebrany. Był to efekt polityki represyjnej i administracyjnej Imperium Rosyjskiego, wymierzonej w polskie społeczeństwo po powstaniu styczniowym (1863–1864). W wyniku reformy z lat 1869–1870 status miasta utraciło około 336 miejscowości na terenie Królestwa Polskiego. Wiele z nich, mimo degradacji administracyjnej, zachowało miejskie cechy architektoniczne i funkcjonalne. Decyzje te miały na celu osłabienie lokalnych społeczności oraz ograniczenie ich znaczenia gospodarczego i kulturowego. Skutki tych decyzji były odczuwalne przez dziesięciolecia, a wiele miejscowości dopiero po latach odzyskało status miejski.  

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 31 lipca 2025 roku wraz z 1 stycznia 2026 roku status miasta zyskują następujące miejscowości:

1. Stanisławów (woj. mazowieckie, pow. miński)

Stanisławów jeszcze do niedawna był wsią sołecką. Nalezy jednak zaznaczyć, że miejscowość zyskała lokację miejską 2 maja 1523 roku i była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. 

   Po drugiej stronie Wisły ziemia warszawska rozciąga się szerzej, obejmuje liche mieściny Okuniew i Stanisławów. Ostatni jest dobrze zaludniony...  - pisał w 1634 roku o mieście Jędrzej Święcicki w dziele „Topografia”

Degradacja do rangi osady nastąpiła pod zaborem rosyjskim w maju 1870 roku.

2. Małkinia Górna (woj. mazowieckie, pow. ostrowski).

Małkinia Górna to duża wieś w województwie mazowieckim i siedziba gminy wiejskiej w powiecie ostrowskim. Miejscowość liczy blisko 5 tysięcy mieszkańców i położona jest na prawym brzegu rzeki Bug. Jej historia sięga średniowiecza, gdy rozwijała się wokół ważnego szlaku handlowego i karczmy, a swój wzrost zawdzięcza późniejszemu powstaniu węzła kolejowego. W czasie II wojny światowej okolice Małkini były związane z tragiczną historią niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Miejscowość pełni istotną funkcję komunikacyjną, będąc skrzyżowaniem linii kolejowych oraz dróg wojewódzkich. To też rodzinna miejscowość Stanisława Tyma. Od 1 stycznia 2026 roku Małkinia Górna oficjalnie otrzyma status miasta, co jest zwieńczeniem wieloletnich starań, które zapoczątkowano w 1985 roku. 

3. Staroźreby (woj. mazowieckie, pow. płocki).

Staroźreby to duża wieś sołecka położona w centralnej części województwa mazowieckiego, będąca siedzibą gminy wiejskiej w powiecie płockim i zamieszkana przez ponad 2 tysiące osób. Miejscowość ma metrykę sięgającą okresu piastowskiego, kiedy funkcjonowała jako stara wieś książęca. Nazwa wsi, wywodząca się od staropolskiego określenia "źrzeb" oznaczającego dział ziemi, symbolicznie nawiązuje do jej dawnych, rolniczych początków. W krajobrazie Staroźreb wyróżnia się klasycystyczny pałac z początku XIX wieku projektu Hilarego Szpilowskiego, otoczony parkiem. Drugim ważnym zabytkiem jest neoromański kościół pw. Aniołów Stróżów, będący w momencie budowy w połowie XIX wieku nowatorską, ceglaną świątynią typu "Rohbau". Od 1 stycznia 2026 roku Staroźreby, podobnie jak wspomniana wcześniej Małkinia Górna, po raz pierwszy oficjalnie otrzymają status miasta.

4. Janów Podlaski (woj. lubelskie, pow. bialski).

Janów Podlaski to wieś, będąca siedzibą gminy wiejskiej w powiecie bialskim województwa lubelskiego, zamieszkana przez około 2,7 tysiąca osób. Jego bogata historia sięga średniowiecza, a prawa miejskie otrzymał w 1465 roku (prywatne miasto duchowne), tracąc je i odzyskując kilkukrotnie na przestrzeni wieków. Degradacja nastąpiła, podobnie jak w przypadku Stanisławowa, w 1870 roku. Miejscowość słynie przede wszystkim z najstarszej w Polsce państwowej Stadniny Koni Janów Podlaski, założonej w 1817 roku, która jest światowym centrum hodowli koni czystej krwi arabskiej. Do ważnych zabytków Janowa należą późnobarokowy Pałac Biskupi oraz kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej z XVIII wieku, pełniący niegdyś funkcję katedry. W jego dziejach kluczową rolę odegrało położenie przy dawnym szlaku handlowym oraz fakt, że przez stulecia był siedzibą biskupów łuckich. Od 1 stycznia 2026 roku Janów Podlaski, podobnie jak wspomniane wcześniej miejscowości, oficjalnie odzyska status miasta.

5. Branice (woj. opolskie, pow. głubczycki).

Branice to duża wieś będąca siedzibą gminy wiejskiej w powiecie głubczyckim województwa opolskiego, którą zamieszkuje blisko 2 tysiące osób. Miejscowość położona jest na malowniczym Płaskowyżu Głubczyckim, u podnóża Gór Opawskich i nad potokiem Wilżyna, niedaleko najwyższego wzniesienia regionu – Plechowej Góry (328 m n.p.m.). Jej historia sięga średniowiecza, a pierwsza wzmianka pochodzi z 1278 roku. Miejscowość rozwijała się przy dawnym szlaku handlowym wiodącym na Morawy. Branice znane są przede wszystkim z dużego szpitala psychiatrycznego, założonego na przełomie XIX i XX wieku przez biskupa Józefa Nathana, którego rozbudowany kompleks wpisany jest do rejestru zabytków. Do innych ważnych obiektów historycznych należą XIII-wieczny kościół Wniebowzięcia NMP oraz klasycystyczny pałac z zachowaną kaplicą, otoczony parkiem. Od 1 stycznia 2026 roku Branice, podobnie jak inne opisywane wcześniej miejscowości, oficjalnie otrzymają status miast.

6. Janów (woj. śląskie, pow. częstochowski) 

Janów to wieś w województwie śląskim, siedziba gminy w powiecie częstochowskim, zamieszkana przez około tysiąc osób. Miejscowość założył w 1696 roku Jan Aleksander Koniecpolski, od którego imienia pochodzi jej nazwa. Posiadała dawniej prawa miejskie. Przez wieki była prywatnym miastem wpływowych rodów, m.in. Potockich i Krasińskich. Status ten utraciła w 1870 roku w ramach carskich represji po powstaniu styczniowym, podczas którego w Janowie doszło do potyczki i późniejszej masakry ludności przez wojska rosyjskie. Na mocy rządowego rozporządzenia od 1 stycznia 2026 roku Janów po 156 latach oficjalnie odzyska status miasta. 

Dodatkowo 1 stycznia 2026 roku w życie wejdą też inne zmiany administracyjne. Obejmą one:

• Zmiany granic gmin: Nowe granice obejmą m.in. gminy Piwniczna-Zdrój, Rytro, Zembrzyce, Stryszów, Niepołomice i Kłaj, a także gminy w województwie małopolskim.
• Nowe gminy: Utworzone zostaną dwie nowe gminy: Grabówka i Szczawa, z dniem 1 stycznia 2025.
• Zmiana nazwy gminy: Gmina Nowe Miasto Lubawskie zmieni nazwę na Bratian (woj. warmińsko-mazurskie). 

Źródła:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2025 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy.
• www.businessinsider.com.pl,
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego.  

• Krzysztofik R., Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007. 
• Kołodziejczyk R., Zamiana miast na osady w Królestwie Polskim [w:] „Kwartalnik Historyczny” Nr 1, Rocznik LXVIII, 1961 r.

Polecamy e-book Anny Wójciuk – „Jedz, pij i popuszczaj pasa. Staropolskie obyczaje i rozrywki”

Książka dostępna również jako audiobook!