Przyjęcie chrześcijaństwa musiało być dla Mieszka I niezwykle trudne. We wczesnym średniowieczu wielu władców stanęło przed podobnym dylematem. Chrystianizacja Europy dokonała się właśnie dzięki śmiałym decyzjom władców, poświęceniu pobożnych, świetnie wykształconych misjonarzy, bezwzględnym podbojom oraz... cudom.

Na styku dwóch światów zaiskrzyło. Zwarły się ze sobą dwie siły, z których jedna, stara, zasiedziała i swojska, ustąpić musiała nowej, silnej, prężnej. Druga zaś roztoczyła swe wpływy i zakreślała coraz większe kręgi… Czy tak wyglądał początek końca pogaństwa?

Zmiana religii całego państwa nie jest jednorazowym aktem, który można zamknąć w dacie 966. Co rzeczywiście zmieniło się wówczas w życiu mieszkańców ziem polskich? Jaki wpływ wywarła decyzja księcia rezydującego w Gnieźnie na życie mieszkańców odległych osad, rozrzuconych wśród puszczy? Jak traktował nowy kult sam Mieszko? Wiele z tych pytań na zawsze pozostanie bez odpowiedzi...

Niekiedy chrzest był warunkiem małżeństwa z chrześcijańską księżniczką, czasem jednak władczynie potrzebowały kilku lat, by skłonić mężów do przyjęcia sakramentów. Możemy jednak śmiało powiedzieć, że chrześcijaństwo w Europie było… kobietą.

Wraz z momentem, gdy barbarzyński wódz obmył swe ciało w rytualnym basenie i zmówiono nad nim chrześcijańskie modlitwy – wprowadził swój kraj na karty historii. Pytanie tylko czy wychowany w warunkach ciągłej walki o bogactwa i władzę plemienny lider myślał o przyszłości rodzącego się państwa czy może kierował się prostym egoizmem – kręcącym się wokół pieniędzy i jego własnych kompleksów.

Chrzest Mieszka I rozbudzał wyobraźnię i zainteresowanie praktycznie wszystkich pokoleń historyków. Prześledzenie historiografii tego wydarzenia doskonale pokazuje wyobrażenia naszych przodków o początkach dziejów Polski oraz dzieje pisarstwa historycznego.

Polska nie powstała nagle. Nie stworzył jej wielki wybuch czy też moc nieogarniętych wzruszeń. Nie wydobyła się ani z wody chrzcielnej Mieszka I, ani z kurzu spod kopyt rycerzy grunwaldzkich. Kiedyś jednak przecież powstać musiała – nie tylko jako państwo, ale konstrukt kulturowy służący do samoidentyfikacji.

Człowiek w swojej naturalnej chęci porządkowania rzeczy próbuje wyznaczyć konkretną datę początku i końca wydarzenia lub procesu. W przypadku kształtowania państwowości to zadanie karkołomne. Początków narodu i państwa polskiego może być co najmniej kilka, bo przecież państwo to nie tylko forma organizacji społeczeństwa, ale także abstrakcyjna wartość z którą czujemy się związani.

W połowie lat 60. prymas Stefan Wyszyński i I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka zafundowali Polakom podwójne obchody ważnej rocznicy historycznej. Wokół Tysiąclecia rozwinięto propagandę i wiele oddolnych działań. Sam spór również przeszedł do historii.

Przy okazji 1050-lecia Chrztu Polski warto pamiętać o obchodzonych pół wieku temu uroczystościach Milenium, które dla Polaków było jednym z symboli walki z komunistyczną władzą. O przygotowania do ówczesnych obchodów oraz o ocenę tych wydarzeń zapytaliśmy ks. arcybiskupa seniora archidiecezji katowickiej Damiana Zimonia.

W przyszłym roku będziemy obchodzić 1050 rocznicę chrztu Polski. Wydarzenie to uznaje się za moment powstania polskiego państwa. A co było wcześniej?

Wiemy, że Polska nie powstałaby gdyby nie energiczne plemię Polan. A jaki wpływ na powstanie Polski miał import srebra?

Żydzi w dziejach średniowiecznej Europy odegrali ogromną rolę – jako znawcy spraw finansowych i świetni kupcy łączyli świat chrześcijański z muzułmańskim oraz cieszyli się uznaniem władców. I ta historia ma jednak swoje ciemniejsze oblicze: wczesnośredniowieczna działalność kupiecka Żydów wiąże się bowiem z zyskownym i ważnym dla rozwoju państw w tym okresie handlem niewolnikami pochodzenia słowiańskiego.

Ślady po walkach z wojskami Mieszka I lub Bolesława Chrobrego odkryli archeolodzy w czasie wykopalisk w obrębie grodziska w Grodziszczu (woj. lubuskie).

Niektórzy mediewiści twierdzą, że pierwszy polski władca był potomkiem Normanów lub władców Wielkich Moraw. Co właściwie wiemy o pochodzeniu Piastów i samego Mieszka I?

Wiele jest interpretacji tego jak powstała Polska. Zbudowaliśmy ją sami czy ktoś zbudował ją dla nas? Niezależnie od tego jak odpowiemy na to pytanie, wątpliwości nie znikają.

Pytanie, na które od wieków próbują odpowiedzieć tabuny badaczy, wciąż fascynuje.

Czy warto być archeologiem w Polsce? Jakie są dowody na to, że Mieszko był wikingiem? O to, kim naprawdę byli wikingowie oraz o stan polskiej archeologii zapytaliśmy Zdzisława Skroka, archeologa, autora głośnej publikacji „Czy wikingowie stworzyli Polskę?”. Większość z pytań nadesłali czytelnicy Histmag.org.

„My zbyt długo przyjmujemy pewne rzeczy za oczywiste i nie prowadzi się żadnych badań, ani rozważań alternatywnych interpretacji. Jeżeli w matematyce dwa plus dwa jest cztery i nie ma z czym dyskutować, to myślę, że w humanistyce naszym obowiązkiem jest zadawanie trudnych pytań i sprawdzanie, na ile one są sensowne” - mówi prof. Przemysław Urbańczyk.

Mieszko I miał dwóch braci. Jeden z nich zginął ok. 963 r., drugi walczył z Hodonem pod Cedynią. Historycy stworzyli jednak teorię, zgodnie z którą był jeszcze jeden syn Siemomysła. Kim on był i czy w ogóle istniał?

Bolesław Chrobry to władca wyjątkowo zasłużony. Nie tylko ochronił Polskę przed niemieckimi najazdami, ale też sięgnął po koronę królewską. Fakty dotyczące koronacji giną jednak w mrokach dziejów…

Latem 1018 roku Bolesław Chrobry poprowadził wyprawę na Ruś, w wyniku której zdobył Kijów i osadził na tamtejszym tronie swego zięcia Świętopełka, co było celem całego przedsięwzięcia. Czy polski książę zgwałcił wówczas ruską księżniczkę?

Który ptak stał się pierwowzorem herbu Orzeł Biały? Czy był on znakiem zależności od Niemiec? Dlaczego stał się symbolem Królestwa Polskiego?

Według średniowiecznych uczonych Polacy pobili Cezara, a od Noego dzieliło ich w prostej linii trzynaście pokoleń. Na ile możemy dać wiarę ówczesnym kronikom?

1044 lata temu wojska Mieszka I pokonały pod Cedynią oddziały niemieckiego margrabiego Hodona. Chociaż ta pierwsza bitwa polskiego żołnierza nadal częściowo skrywa się w mrokach dziejów, to w Polsce Ludowej uznano ją za ważny element prowadzonej przez komunistów polityki historycznej.

Można domniemywać, że był to zabijaka i zapewne palił, gwałcił – powiedziała senator Barbara Zdrojewska na debacie wokół uchwały Senatu z okazji 1050 rocznicy chrztu Polski wywołując tym niemałą burzę. Może dlatego, że jej wypowiedź była intuicyjnie dość bliska atmosfery tamtej epoki.

Czy w 966 roku obchodzono w państwie polskim Boże Narodzenie? Jak mogły wyglądać uroczystości w tamtym czasie? Choć wydarzyło się to 1050 lat temu, naukowcy odnajdują wiele śladów mówiących o wczesnopiastowskim świętowaniu...

„Krzyż i korona” to film, który przybliży wydarzenia związane z okolicznościami przyjęcia chrztu przez kształtujące się państwo polskie. Znajdą się w nim inscenizacje z udziałem odtwórców historycznych oraz wirtualne rekonstrukcje najstarszych obiektów sakralnych.

Kolejny sezon wykopalisk prowadzonych na poznańskim Ostrowie Tumskim przez prof. Hannę Kóčkę-Krenz przyniósł arcyciekawe odkrycie. Udało się odnaleźć fundamenty tzw. kaplicy Dobrawy – prawdopodobnie pierwszego kościoła w państwie Piastów.

Najstarszy dokument dotyczący historii Polski znany jako „Dagome iudex” został spisany prawdopodobnie w Rzymie przez notariusza na papirusie - wynika z nowych ustaleń historyków. Tekst nie zachował się - znamy go dziś jedynie ze streszczenia.

Czy Mieszko I był chrześcijaninem jeszcze przed rokiem 966? Skąd naprawdę pochodził? Co widnieje na denarze Bolesława Chrobrego: orzeł, gołąb czy paw? Co ma wspólnego z powstaniem Polski zakopane srebro? Jak mieszkali i z czego żyli przodkowie Piastów? Trochę światła na nieoczywiste początki naszego państwa rzuca najnowszy Pomocnik Historyczny „Polityki”.

Wszyscy chyba znamy opowieści o początkach państwa polskiego: o Lechu i orlim gnieździe, o Piaście Kołodzieju i wielkim zwycięstwie księcia Mieszka pod Cedynią. Zdzisław Skrok zadaje pytanie: a jeśli inspiracją herbu Polski nie był napotkany w późniejszym Gnieźnie biały ptak, a święty ptak naczelnego boga wikingów, Odyna?

W tym roku obchodzimy 1050. rocznicę chrztu Polski. To doskonała okazja, by przyjrzeć się ponownie nie tylko naszej najdawniejszej historii, ale i dotychczasowym sposobom jej badania, oceniania i traktowania.

Jerzy Strzelczyk jest autorem wielu znakomitych prac naukowych. Do jednej z nich należy niewątpliwie monografia pt. Bolesław Chrobry.

Czy przaśny podpłomyk, piwna polewka i kasza od święta okraszona skwarkami wyczerpują wczesnośredniowieczne menu Słowian? Skądże! Autorzy „Kuchni Słowian” przedstawiają bogaty świat tradycji kulinarnej naszych przodków i zachęcają, by dawne potrawy zagościły i na naszych stołach.