15 polskich pieśni legionowych i ułańskich, których warto posłuchać

opublikowano: 2015-08-15 16:30
wolna licencja
poleć artykuł:
Pieśni legionowe, żurawiejki i pieśni ułańskie na trwałe weszły do polskiej kultury. Z okazji kolejnej rocznicy bitwy warszawskiej i Święta Wojska Polskiego przypominamy wojskowe pieśni, które śpiewali żołnierze w czasie walk o Niepodległość i wojny polsko-bolszewickiej. A jest ich naprawdę wiele.
REKLAMA

Pieśni legionowe: „Marsz Pierwszej Kadrowej”

Pieśni patriotyczne związane z legionami polskimi to duża grupa pieśni patriotycznych, które weszły na stałe do polskiej pamięci. Pieśń „Marsz Pierwszej Kadrowej” powstała w trakcie marszu Pierwszej Kompanii Kadrowej w dniach 12-16 sierpnia 1914 roku. Autorem jej słów był Tadeusz Oster – Ostrowski, żołnierz I Kompanii Kadrowej, a następnie ułan oddziału Władysława Beliny – Prażmowskiego. W drukowanym w 1915 r. w „Wiadomościach Polskich” artykule „Z poezji żołnierskiej” Gen. Marian Kukiel udowadniał, że słowa były tworzone zbiorowo podczas marszu przez wielu żołnierzy I Kadrowej. Melodia pieśni nawiązywała do pieśni ludowej "Siwa gąska, siwa, po Dunaju (Wisełce) pływa". Marsz Pierwszej Kadrowej bardzo szybko został pochwycony przez cały pułk, a stamtąd rozniósł się po Legionach i przez cały okres Wielkiej Wojny, tak jak inne polskie piosenki wojenne towarzyszył polskim legionistom na wszystkich frontach wojny.

Pieśni legionowe: „My, Pierwsza Brygada”

Pieśń „My Pierwsza Brygada” powstała pod koniec I Wojny Światowej. Autorami słów są Andrzej Hałaciński i Tadeusz Biernacki. Melodia pieśni to „Marsz nr 10” grany w sierpniu 1914 przez strażacką orkiestrę w Kielcach. Prawdopodobnym jej autorem był kpt. Andrzej Brzuchal-Sikorski, który od 1905 roku był kapelmistrzem orkiestry Kieleckiej Straży Ogniowej, a potem, orkiestry I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Miała to być ulubiona pieśń Marszałka Józefa Piłsudskiego, którą intonował często podczas spotkań z żołnierzami Legionów Polskich. Na Zjeździe Legionistów w Lublinie w 1924 r. Piłsudski powiedział „Dziękuję panom za najdumniejszą pieśń, jaką kiedykolwiek Polska stworzyła”. W 1927 pieśń pretendowała do roli hymnu państwowego. 14 sierpnia 2007 roku Minister Obrony Narodowej swym postanowieniem uznał marsz „My Pierwsza Brygada” za Pieśń Reprezentacyjną Wojska Polskiego.

Pieśni legionowe: „Pieśń o wodzu miłym”

REKLAMA

Jest to jedna z najpopularniejszych i najwcześniejszych piosenek o Józefie Piłsudskim. Powstała nad Nidą w marcu 1915 r. Słowa do niej napisał Wacław Kostek – Biernacki, zaś muzyka napisana została na podstawie melodii ludowej z XIX w. „Z tamtej strony jezioreczka”.

Polecamy e-book: Paweł Rzewuski – „Wielcy zapomniani dwudziestolecia”

Paweł Rzewuski
„Wielcy zapomniani dwudziestolecia cz.1”
cena:
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
58
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-934630-0-8

Pieśni legionowe: „Rozkwitały pąki białych róż”

Pieśń znana już w okresie walk legionowych na Wołyniu w 1916 r. Bardzo popularna w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919-20 śpiewana jak inne polskie piosenki wojenne.

Pieśni legionowe: „Rapsod o pułkowniku Lisie-Kuli”

Pieśń powstała w 1919 r. po bohaterskiej śmierci Leopolda Lisa-Kuli w czasie walk z Ukraińcami pod Torczynem na Wołyniu. Był on jednym z najbardziej utalentowanych polskich oficerów. Pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika. Jego pogrzeb w Rzeszowie stał się wielką manifestacją patriotyczną. Pułkownik Leopold Lis-Kula został pochowany na cmentarzu na Pobitnie. W czasie uroczystości pogrzebowych złożono wieniec z napisem „Memu dzielnemu chłopcu – Józef Piłsudski”. Słowa i muzykę rapsodu napisał Adam Kowalski.

Pieśni legionowe: „Wojenko, Wojenko”

Pieśń po raz pierwszy została odnotowana w 1917 r., choć prawdopodobnie powstała wcześniej. Inny jej tytuł to „Legun na wojence”. Autorstwo tekstu tej pieśni wojskowej przypisuje się różnym autorom: Feliksowi Gwiżdż, Henrykowi Zbierzchowskiemu i Józefowi Obrochta-Maćkulin. Trudno więc wskazać czy autorem jest jedna z wymienionych osób czy autor jest anonimowy. Często była publikowana w różnych śpiewnikach, szczególnie żołnierskich. Przez wszystkie lata zmieniał się tekst pieśni Wojenko, wojenko oraz dochodziły do tej piosenki nowe zwrotki.

Polecamy e-book Kamila Kartasińskiego pt. „Henryk Sienkiewicz jakiego nie znamy”:

Kamil Kartasiński
„Henryk Sienkiewicz jakiego nie znamy”
cena:
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
75
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-65156-10-5

Pieśni popularne w czasie wojny polsko-bolszewickiej

„Żurawiejki”

W tym miejscu warto też wspomnieć o Żurawiejkach, które rozpowszechniły się w wojsku polskim po wojnie polsko-bolszewickiej w nawiązaniu do tradycji kawalerii rosyjskiej. Były to krótkie, najczęściej dwuwierszowe, żartobliwe kuplety układane dla poszczególnych pułków kawalerii opowiadające w sposób ironiczny o wojennych losach. Nie miały charakteru pieśni masowo śpiewanych przez żołnierzy jednostek kawaleryjskich. Były one układane przez oficerów pułków kawaleryjskich na inne pułki i śpiewane przez oficerów podczas towarzyskich spotkań. Każda przyśpiewka o pułku kończona była refrenem: Lance do boju, szable w dłoń / Bolszewika goń, goń, goń / Żura, żura, żura ma / Żurawiejka ty moja!

REKLAMA

„Leguny w niebie”

Ta pieśń wojskowa powstała w sierpniu 1920 r. w rozstrzygających dniach wojny polsko-bolszewickiej. Autorem tekstu i muzyki jest Adam Kowalski, żołnierz I Brygady, autor ponad 100 piosenek żołnierskich. Pieśń Leguny w niebie trafiła do szerszej świadomości Polaków dzięki filmowi "Jak rozpętałem II wojnę światową". Jest jedną z nielicznych pieśni okresu wojny polsko-bolszewickiej, które na stałe zapisały się w śpiewnikach polskich żołnierzy, zarówno w trakcie jak i po II Wojnie Światowej.

„Maki (Ej, dziewczyno)”

Piosenka z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1919-20 r. Została napisana prawdopodobnie w roku 1918 w ostatnich miesiącach I Wojny Światowej. Słowa ułożył Kornel Makuszyński, a muzykę Stanisław Niewiadomski. Stosunkowo krótka pieśń, dzięki czemu jest łatwa do zapamiętania w całości. Szybko została podchwycona nie tylko przez polskich żołnierzy, ale także przez cywilów.

Polecamy e-book Pawła Rzewuskiego „Wielcy zapomniani dwudziestolecia cz.2”:

Paweł Rzewuski
„Wielcy zapomniani dwudziestolecia cz.2”
cena:
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
59
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-934630-1-5

„Warczą karabiny”

Pieśń powstała w 1915 r. w Piotrkowie. Znana jest także pod tytułem „Po Kętach”. Słowa napisał Rajmund Scholz. Muzyka anonimowa na motywach melodii ludowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919-20 w ostatniej zwrotce zamiast „że nie będzie już Moskala na piastowskiej ziemi”, śpiewano „że nie będzie bolszewika na piastowskiej ziemi”.

REKLAMA

„O mój Rozmarynie…”

Jedna z najpopularniejszych polskich pieśni wojskowych z czasów I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Znana również pod tytułem Rozmaryn, którego znaczenie w wierzeniach ludowych odnosi się do miłości i wierności. W śpiewnikach pojawia się od roku 1915, choć pierwsze zwrotki, jak podaje Michał Sokolnicki śpiewane były już w 1913 r. w oddziałach strzeleckich w Galicji. Dwie zwrotki dopisał Wacław Denhoff-Czarnocki, jednak autorzy większości tekstu są anonimowi.

„Jak szło wojsko”

Pieśń szczególnie popularna w Wojsku Polskim w II RP. Słowa anonimowe, muzyka na podstawie melodii ludowej rumuńskiej.

Polecamy e-book Pawła Rzewuskiego „Wielcy zapomniani dwudziestolecia cz.3”:

Paweł Rzewuski
„Wielcy zapomniani dwudziestolecia cz.3”
cena:
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
86
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-65156-00-6

Pieśni i przyśpiewki ułańskie

„Przybyli ułani pod okienko”

Jedna z bardziej znanych pieśni wojskowych. Jej której autorem jest legionista Feliks Gwiżdż. Muzyka powstała na podstawie melodii ludowej. Pierwsze zwrotki pieśni pochodzą z 1914/15 r. kolejne – z lat 1917-18 oraz z wojny polsko-bolszewickiej. Z biegiem czasu żołnierze sami zaczęli dodawać pozostałe zwrotki pieśni. Pieśń była bardzo popularna w czasie pierwszej Wojny Światowej.

„Jak to na wojence ładnie”

Pieśń napisana w okresie powstania styczniowego, w roku 1863. Jej autorem, był uczestnik powstania styczniowego, kompozytor i poeta hrabia Władysław Tarnowski. Skomponowana została w oparciu o ludową pieśń węgierską. Była szczególnie popularna w oddziałach kawalerii legionowej w czasie I wojny światowej oraz w II RP. Znana też była jako znana była też jako „Marsz ułański”

„Ułani, Ułani”

Pieśń kawalerii powstała prawdopodobnie w 1917 r., w oparciu o piosenkę ułańską z czasów Księstwa Warszawskiego „Ułani”. Dużą popularnością cieszyła się zwłaszcza w polskich formacjach wojskowych na kresach wschodnich. To właśnie stamtąd pochodzą pierwsze wersje tej znanej pieśni.

Bibliografia:

Polecamy e-book Michała Przeperskiego „Gorące lata trzydzieste. Wydarzenia, które wstrząsnęły Rzeczpospolitą”:

Michał Przeperski
„Gorące lata trzydzieste. Wydarzenia, które wstrząsnęły Rzeczpospolitą”
cena:
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
86
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-934630-3-9

Książkę można też kupić jako audiobook, w tej samej cenie. Przejdź do możliwości zakupu audiobooka!

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Maciej Zaremba
Były redaktor naczelny Histmag.org (2017-2019). Absolwent historii i student politologii na Uniwersytecie Warszawskim. Interesuje się historią nowożytną Polski, zwłaszcza życiem codziennym, publicznym i wojskowym społeczeństwa szlacheckiego Rzeczypospolitej oraz stosunkami polsko-moskiewskimi w XVI i XVII wieku. Wielbiciel gier video i literatury fantasy. Uważa, że historię należy popularyzować za pomocą wszelkich dostępnych środków popkultury, takich jak filmy, seriale, muzyka czy gry.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone