Charles Sobhraj – „Wąż”, który zabijał hipisów
Saigon, przed 1951 rokiem (domena publiczna). Popularność książek, filmów i seriali o seryjnych mordercach przekonuje, że lubimy z pozycji wygodnego fotela zanurzyć się w mroczną otchłań trudnych do zrozumienia umysłów. Większość seryjnych morderców miała zaburzenia osobowości, a motywem ich działań nie była chęć zysku, a czerpanie przyjemności z samego zabijania. Najczęściej cechował ich narcyzm i zaburzenia dyssocjalne. Ed Kemper, Ted Bundy, Zodiak to kilku z najbardziej znanych seryjnych morderców, którzy odpowiadają temu bardzo ogólnemu profilowi. Charles Sobhraj działał jednak inaczej. Kim był morderca znany także jako Wąż i Bikini Killer ?
Charles Sobhraj urodził się w Sajgonie (obecnie Ho Chi Minh w Wietnamie) w 1946 roku. Jego ojciec pochodził z Indii, a matka była Wietnamką. Najwcześniejsze dzieciństwo spędził w naznaczonym konfliktami Wietnamie. Były to czasy trudne i niespokojne zwłaszcza dla mniejszości hinduskiej. Jak pisał Jarosław Molenda, Hindusi byli negatywnie odbierani przez Wietnamczyków, z uwagi na lichwiarstwo i paserstwo, będące wśród nich popularnym sposobem zarobku.
Oddziały Việt Minhu (domena publiczna). W dzieciństwie Sobhraj wspólnie z matką padł ofiarą porwania przez oddziały Việt Minh. W dorosłym życiu sam wybierał ofiary, którym niejednokrotnie gotował znacznie gorszy los. Już jako kilkulatek sprawiał duże problemy w domu, a nawet dopuszczał się kradzieży. Nie bez znaczenia pozostawały zapewne błędy wychowawcze matki, utrata więzi z hinduskim ojcem i niechęć do francuskiego ojczyma. Jego rodzice często przemieszczali się między różnymi krajami, nie znajdując właściwego domu ani w Europie, ani w Azji, ani Afryce. Tymczasem młody Charles dorastał na ulicy, gdzie przewodził ulicznym bandom.
Charles Sobhraj – morderca na szlaku hipisów
Charles Sobhraj był aktywny w różnych państwach Azji i Europy, zmieniał sposoby działania, bogacił się, manipulował, wpadał, uciekał z więzień. Był zawodowym przestępcą, który szybko poznał rzeczywistość systemów penitencjarnych. Jeszcze we Francji, jako nastolatek, dopuszczał się napadów rabunkowych, za co został skazany na sześć miesięcy więzienia w zawieszeniu. Potem dokonywał drobnych przestępstw, głównie kradzieży samochodów.
Prawdziwy potwór obudził się jednak dopiero na azjatyckim szlaku. Zanim w 1976 roku otruł w Nowym Delhi grupę 60 francuskich studentów, przez co dał się powiązać z wcześniejszymi morderstwami, miał już na liście mnóstwo wykroczeń, występków i zbrodni. Charles Sobhraj był złodziejem – kradł cenne kryształy i paszporty, a wraz z nimi cudze tożsamości. W Tajlandii zajmował się rozprowadzaniem narkotyków. Wszystko to pozwalało mu prowadzić wystawny tryb życia i swobodnie przemieszczać się między państwami.
Amerykańscy turyści podróżujący szlakiem hipisowskim. Lata 70., Tajlandia (fot. Catatonique, udostępniono na licencji: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported) Kolejne przestępstwa zwiększały ryzyko ujawnienia jego tożsamości i kulisów działalności. To popchnęło go do morderstw. Ofiarami byli turyści, podróżujący bardzo popularnym, azjatyckim szlakiem hipisów. Nie były to przypadkowe, nieznane mu osoby. Sobhraj starał się rekrutować z nich kompanów do przestępczej działalności. Jako zręczny manipulator, mówiący biegle w kilku językach, cieszył się powodzeniem u kobiet i z łatwością oczarowywał napotkanych ludzi. Niektórzy z nich z czasem stawali się dla niego zagrożeniem, którego koniecznie chciał się pozbyć.
Pierwszego morderstwa dokonał w 1975 roku. Ofiarą była młoda amerykańska turystka – Teresa Knowlton, której zwłoki zostały znalezione na wybrzeżu Zatoki Tajlandzkiej. Kobieta była ubrana wyłącznie w bikini. Autopsja wskazała, że kobieta została utopiona. Trzecie, powiązane z jego zbrodniami zwłoki, także zostały znalezione wyłącznie w bikini. Wówczas prasa nadała nieznanemu jeszcze mordercy przydomek „Bikini Killer”. Była to jednak ostatnia, porzucona w ten sposób ofiara.
Swoje kolejne ofiary mordował na różne sposoby. Były bite, podpalane, trute, duszone. W ten sposób życie kończyli młodzi ludzie, chcący przeżyć w Azji przygodę życia. Wśród nich była m.in. otruta, uduszona i podpalona para holenderskich studentów, z którą Sobhraj wcześniej zapoznał się w Hong Kongu.
Mimo różnic, zwłaszcza w motywach zbrodni, w gruncie rzeczy portret psychologiczny Charelsa Sobhraja nie odbiegał aż tak bardzo od innych znanych morderców. Wąż – jak nazywano Sobhraja w prasie – sam uważał się za biznesmena, wielokrotnie wskazywał, że jego ofiary nie były bez winy, czym starał się usprawiedliwiać swoje czyny i minimalizować ich wagę. Zamordowanych turystów nazywał później uzależnionymi od heroiny ćpunami lub dilerami narkotyków. Wiele wskazuje też na to, że Bikini Killer miał osobowość narcystyczną. Uwielbiał poklask, czego wielokrotnie dowiódł na różnych etapach swojej przestępczej działalności. Cechy te zbliżają go do innych seryjnych morderców.
Ucieczki z więzienia
Charles Sobhraj był niezwykle przebiegły. Spryt i swoista sztuka przetrwania pozwalały mu działać na ulicy w młodości. Wykorzystywał je również w dorosłym życiu, gdy bogacił się jako wyrachowany przestępca, ale także gdy po wpadkach wiedział jak przetrwać w więzieniach, choć robił wszystko, by z nich uciec. Udało mu się to kilkukrotnie.
W 1971 roku oczekiwał na proces w indyjskim areszcie Tihar, w Nowym Delhi. Plan ucieczki nie był szczególnie wyszukany, lecz wymagał odpowiednich umiejętności. Sobhraj zaczął symulować zapalenie wyrostka robaczkowego. Szybko przetransportowano go do szpitala, gdzie został zoperowany. W czasie rekonwalescencji mógł liczyć na wsparcie swojej żony. Chantal Compagnon podczas przerwy w dostawie prądu odwróciła uwagę strażników, a Wąż wymknął się ze szpitala niezauważony. Mimo że ostatecznie oboje zostali schwytani i ponownie aresztowani, to po wpłaceniu kaucji szybko opuścili areszt.
Zaledwie kilka miesięcy później Sobhraj uciekał z całkiem innego miejsca. 3 lipca, po nieopłaceniu hotelowego rachunku, kradzieży samochodu i próbie nielegalnego przekroczenia granicy afgańsko-irańskiej, wraz z żoną trafił do aresztu w Kabulu. Wąż postawił na sprawdzoną wcześniej symulację choroby, co pomogło przedostać się z aresztu do szpitala. Tym razem krwawymi wymiotami przekonał straż więzienną, że cierpi na chorobę wrzodową. W szpitalu poprosił o herbatę, do której dosypał środków nasennych. Otrzymaną mieszanką poczęstował potem strażników. Po chwili Charles Sobhraj znów był na wolności. W areszcie w Kabulu została jego żona.
Archiwalne zdjęcie po zatrzymaniu Charlesa Sobrhaja, po jego ucieczce z więzienia. Materiał pochodzi z filmu dokumentalnego Jana Wellmanna Sobhraj, or How to Be Friends with a Serial Killer Charles Sobhraj uciekał jeszcze z Grecji, gdzie „zamienił się” tożsamościami z bratem i z więzienia w Indiach, gdzie po 10 latach pobytu otruł strażników. Druga ucieczka była podyktowana strachem przed ekstradycją do Tajlandii, w której groziła mu kara śmierci. Szybko dał się złapać, lecz była to część jego planu. Konsekwencją otrucia i ucieczki było przedłużenie mu pobytu w indyjskim więzieniu. Liczył na to wiedząc, że zgoda na ekstradycję do Tajlandii straci ważność przed końcem odbywania kary w Indiach. W 1997 roku opuścił więzienie w Nowym Delhi i powrócił do Paryża.
Morderca – celebryta
W stolicy Francji nie opuszczały go flesze reporterskich aparatów. Mimo że w rozmowie z Richardem Nevillem i Julie Clarke przyznał się do dokonania dziesięciu morderstw, to dla poszukujących go państw – Tajlandii i Nepalu pozostawał nieuchwytny. Udzielał licznych wywiadów, pozował do zdjęć. Za wszystko oczekiwał od dziennikarzy zapłaty. Spotkanie przy kolacji, w zależności od źródeł, miało kosztować od 5000 do 6000 dolarów.
Polecamy e-book Mariusza Gadomskiego – „Jak zabijać, to tylko we Lwowie”
Sobhraj po powrocie do Francji z Indii w 1997 roku (źródło: materiał filmowy AP Archive) Sprzedał prawa do wizerunku w filmach, na czym zarobił ogromne pieniądze. Świat kinematografii patrzył na niego z niekrytą fascynacją. Warto wspomnieć choćby bollywoodzki hit Main Aur Charles, telewizyjną produkcję Shadow of the Cobra, czy współrealizowany przez BBC i Netflix The Serpent. W tym ostatnim w rolę przestępcy wcielił się ceniony aktor Tahar Rahim. Co ciekawe, Charlesa Sobhraja upamiętniły nie tylko książki, filmy i seriale. W pewnej restauracji w indyjskim stanie Goa, znajduje się jego… rzeźba.
Netflix, The Serpent - materiały promocyjne, Netflix. Morderca-celebryta przyciągał także adwokatów-celebrytów. Zanim jego reprezentantką została nepalska prawniczka Shakuntala Thapa (prywatnie matka jego trzydziestoletniej żony – Nihity Biswas) w sądzie bronili go: Jacques Vergès (reprezentant Pol Pota i Slobodana Miloševicia) czy Isabelle Coutant-Peyre (reprezentantka terrorysty Zacariasa Moussaoui, zaręczona z terrorystą Ilichem Ramírezem Sánchezem).
Jacques Vergès, 2011 r. (fot. Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia, udostępniono na licencji: Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic). Pomoc doświadczonych prawników, skłonnych z zaangażowaniem bronić medialnego mordercy, była Sobhrajowi wyjątkowo potrzebna. Jego pycha i potrzeba uwagi w 2003 roku zawiodła go do Nepalu, w którym niespełna 30 lat wcześniej dokonał brutalnej zbrodni. Było to jedyne państwo, w którym wciąż poszukiwano go za morderstwo. Tylko tam groziła mu jeszcze odpowiedzialność karna. Z jakichś przyczyn udał się tam w podróż. Spacerował po nepalskich ulicach, przegrywał pieniądze w lokalnych kasynach, czerpał z życia, choć nie trwało to długo. Krótko po przybyciu do Katmandu został zidentyfikowany przez lokalne media, a potem aresztowany i skazany na dożywocie za zabójstwo amerykańskich turystów. Nigdy nie okazał skruchy.
Charles Sobhraj przebywał w nepalskim więzieniu do grudnia 2022 roku, kiedy sąd w Katmandu podjął decyzję o wypuszczeniu go z uwagi na podeszły wiek i zły stan zdrowia. Jednocześnie Wąż został zobowiązany do opuszczenia Nepalu w ciągu 15 dni. Już 24 grudnia Sobhraj widziany był we Francji.
Bibliografia:
- Laura Allan, A Serial Killer Poisoned At Least 12 People And Convinced Them He Was Their Only Hope Of Survival, [w:] Ranker.com, [https://www.ranker.com/list/charles-sobhraj-facts/laura-allan], (dostęp: 6 maja 2021).
- Andrew Anthony, Speaking with the Serpent: my encounters with serial killer Charles Sobhraj [w:] Theguardian.com, [https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2020/dec/27/speaking-with-the-serpent-my-encounters-with-serial-killer-charles-sobhraj] (dostęp: 5 maja 2021).
- Andrew Anthony, On the trail of the serpent...the fatal charm of Charles Sobhraj, [w:] _ GQ-magazine.co.uk_, [https://www.gq-magazine.co.uk/article/charles-sobhraj-serial-killer-interview], (dostęp: 8 maja 2021).
- Natalie Brown, Who is Charles Sobhraj, the charismatic ‘Bikini Killer’ and conman?, [w:] News.com.au, [https://www.news.com.au/lifestyle/real-life/true-stories/who-is-charles-sobhraj-the-charismatic-bikini-killer-and-conman/news-story/6947b3b0ae3adda9bac1f02e824270a7], (dostęp: 6 maja 2021).
- Charles Sobhraj: The Serpent, [w:] Crimeandinvestigation.co.uk, [https://www.crimeandinvestigation.co.uk/crime-files/charles-sobhraj-the-serpent], (dostęp 8 maja 2021).
- Adriana Gawenda, Profilowanie psychologiczne seryjnych zabójców, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administacji”, t. XCIV, s. 93-109.
- Gary Indiana, It’s a Secret: My Time with Charles Sobhraj, the Bikini Killer, [w:] Vice.com, [https://www.vice.com/en/article/ppmxyz/its-a-secret-0000450-v21n9], (dostęp: 8 maja 2021).
- Jarosław Molenda, Bikini Killer. Seryjny morderca Charles Sobhraj - jego życie i zbrodnie, Poznań 2020.
- Richard Neville, Julie Clarke, The life and crimes of Charles Sobhraj. Updated to include his sensational escape from Delhi, London 1989.
- Elena Nicolaou, The Serpent's Charles Sobhraj Is Now Serving a Life Sentence, [w:] Oprahdaily.com, [https://www.oprahdaily.com/entertainment/tv-movies/a35994531/where-is-charles-sobhraj-now-the-serpent-netflix/], (dostęp: 8 maja 2021).
- Nige Tassel, The real history of The Serpent: the true story of Charles Sobhraj, [w:] Historyextra.com, [https://www.historyextra.com/period/20th-century/charles-sobraj-true-story-real-history-the-serpent-bbc-marie-andree-leclerc/], (dostęp: 8 maja 2021).
- Sandeep Unnithan, Goan restaurant uses statue of tourist killer Charles Sobhraj to promote tourism, [w:]Indiatoday.in, [https://www.indiatoday.in/magazine/offtrack/story/20041213-goan-restaurant-uses-statue-of-tourist-killer-charles-sobhraj-to-promote-tourism-788874-2004-12-13], (dostęp: 8 maja 2021).
- "Wąż" na wolności. Seryjny zabójca Charles Sobhraj przyleciał do Francji [w:] Poslatnews.pl (dostęp: 2 stycznia 2023).
- Łukasz Wroński, Osobowość seryjnych i wielokrotnych morderców, [w:] Psychologia.net.pl, portal psychologiczny [https://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=694], (dostęp: 5 maja 2021).
