Edmund Hera – „Z biegiem lat, z biegiem wydarzeń” – recenzja i ocena

Edmund Hera miał życie bogate w doświadczenia. Najpierw, podczas rewolucji bolszewickiej, walczył w Rosji, aby następnie wrócić do Polski. Już w kraju ukończył Politechnikę Warszawską i rozpoczął budować mosty. Podczas II wojny światowej walczył najpierw w Nowogrodzkiej Brygadzie Kawalerii generała Maczka, a następnie, po klęsce wrześniowej, wstąpił w szeregi konspiracji. Swój bojowy szlak ukoronował udziałem w Powstaniu Warszawskim.

Przy tak bogatym życiorysie nie dziwi spisanie pamiętników. Niestety Edmund Hera zrobił to trochę za późno, co daje się odczuć. „Z biegiem lat…” jest pozycją dosyć chaotyczną, wątki dosyć często przeplatają się i zazębiają się w dosyć tajemniczy dla Czytelnika sposób. Część z nich została wręcz ucięta bez wyraźnego zakończenia. Na szczęście, rozdziały trzymają wspomnienia w ryzach i nie ma sytuacji, żeby autor przypominał sobie przy opisie Powstania jakieś zdarzenie z Kampanii Wrześniowej. Nie zmienia to jednak faktu, że zmniejsza to niekiedy przyjemność czytania. Co gorsza, utrudnia również korzystanie z pamiętników Hery jako źródła do badań historycznych.

Wspomnienia podzielono na dwadzieścia dokładnie opisanych rozdziałów, co ułatwia lekturę. Przed Czytelnikiem jednak wyrasta inny problem, wydany przez LTW tom jest trzecią częścią pamiętników, podczas gdy poprzednie dwa zostały wydane w innych oficynach. Wiele z wątków zostało dokładnie opisane w poprzednich częściach, zaś w trzecim zostają one jedynie zakończone, albo zasygnalizowane.

„Z biegiem lat…” ma jednak wiele zalet. Czytelnik znajdzie tam wiele ciekawostek i dosyć trafnych spostrzeżeń na temat wydarzeń wieku XX. Edmund Hera krytycznie oceniał rzeczywistość, niejednokrotnie wydając niezwykle trafne sądy. Wielokrotnie pisał również bez większego skrępowania, o tematach owianych dzisiaj milczeniem. Czytelnik może przeczytać chociażby opisy postawy ludności żydowskiej podczas wkraczania wojsk radzieckich we wrześniu 1939 roku. Zaskakujące może być to jak bardzo spolaryzowane były jej zachowania.

Po wojnie, Edmund Hera był jednym z pierwszych polskich osadników w Szczecinie. Jako inżynier kierował odbudową wielu mostów, zniszczonych podczas wojny. Warto również, zwrócić uwagę na opis odbudowy Warszawy i pierwszych prób budowy metra w stolicy z lat 1951-1956. Fakt ten jest raczej szerzej nieznany, a jest niezwykle ciekawy. W rozdziałach poświęconych odbudowie Warszawy, przybliża swoim Czytelnikom, inny niż z kronik filmowych obraz odbudowy stolicy.

Wspomnienia Edmunda Hery zostały wydane porządnie, Czytelnik nie powinien być zawiedzony jakością wykonania samej książki. Została ona uzupełniona o zbiór fotografii z lat 1939-1956, m.in. dokumentujących proces odbudowy wojennych zniszczeń.

Redakcja: Michał Przeperski