Janusz Grabowski – „Poczet książąt i księżnych mazowieckich” – recenzja i ocena
Janusz Grabowski – „Poczet książąt i księżnych mazowieckich” – recenzja i ocena
Do rąk czytelników trafił niedawno „Poczet książąt i księżnych mazowieckich” pióra Janusza Grabowskiego. Autor jest znanym badaczem historii Mazowsza oraz Piastów mazowieckich, a także nauk pomocniczych historii.
Jego najnowsza publikacja obejmuje 50 biogramów najważniejszych, zdaniem autora, książąt i księżnych mazowieckich, od Konrada I (1187/88–1247) po Annę Konradównę Odrowążową (1498–1557). Poczet uzupełniają: spis chronologiczny władców panujących na Mazowszu oraz tablice genealogiczne. Nie sposób nie zgodzić się z wyborem postaci do pocztu – pominięcie zmarłych w dzieciństwie nie umniejsza wartości merytorycznej książki, a pozwala uniknąć niewiele wnoszących informacji, które rozbiłyby tok wykładu. Każdy kilku stronnicowy biogram składa się z przedstawienia informacji genealogicznych, opisania związków małżeńskich i działalności – politycznej, fundacyjnej, dyplomatycznej danej postaci.
Autor wielokrotnie powołuje się w swoich tekstach na źródła zarówno wydane (przede wszystkim „Roczniki” Długosza, także m.in. „Kronikę” Janka z Czarnkowa), jak i archiwalne, przechowywane w polskich i zagranicznych archiwach (np. w Berlinie). Cytowane fragmenty źródeł są wyróżniane w tekście. Szeroka podstawa źródłowa jest tą cechą omawianej pracy, którą należy szczególnie podkreślić – autor oparł się pokusie stworzenia kompendium bazującego tylko na literaturze. Podczas lektury „Pocztu…” widać także, że Grabowski nie chciał jedynie omówić życiorysów poszczególnych książąt i księżnych, ale także nakreślić szersze tło niejednokrotnie wskazując na skomplikowane relacje polityczne, konflikty zbrojne, nawet te dziejące się z dala od Mazowsza, ale mające na nie wpływ, oraz na politykę dynastyczną.
Dużym plusem ułatwiającym korzystanie z książki jest zamieszczona bibliografia obejmująca zarówno źródła jak i literaturę naukową wykorzystaną przy tworzeniu poszczególnych biogramów. Każdy z pięćdziesięciu tekstów jest solidnie udokumentowany i z pewnością ułatwi zainteresowanym czytelnikom poszerzenie wiedzy na temat poszczególnych przedstawicieli Piastów mazowieckich. Do biogramów dołączone są ilustracje kojarzące się z daną postacią, choć niejednokrotnie wykorzystanie ich wizerunków było po prostu niemożliwe.
Napisanie pocztu, aby był on ciekawy dla czytelnika i nie przypominał „książki telefonicznej” nie jest zadaniem łatwym. Januszowi Grabowskiemu udało się napisać pracę, którą czyta się bardzo dobrze, potrafi zainteresować czytelnika, a równocześnie nie epatuje nadmiarem anegdot czy ciekawostek, co czyni ją w moim odczuciu bardzo wartościową. Swoista moda na polskie średniowiecze nie przemija. Tym bardziej należy promować wszystkie udane i starannie przygotowane opracowania. Należy mieć nadzieję, że „Poczet książąt i księżnych mazowieckich” Janusza Grabowskiego nie jest ostatnim tego rodzaju dziełem, jakie ukazało się nakładem Wydawnictwa Avalon. Oraz, że zainspiruje do badania życiorysów książąt piastowskich i roli, jaką odegrali w dziejach państwa i regionu.
Recenzowana książka Janusza Grabowskiego jest pozycją ze wszech miar godną polecenia. Wysoka wartość i solidne udokumentowanie poszczególnych biogramów, przyjazny język oraz estetyczne wydanie sprawiają, że zainteresowani historią średniowiecza oraz dziejów Mazowsza znajdą tu wiele cennych informacji, a także, dzięki bibliografii pod każdym biogramem, podstawę do rozszerzania swojej wiedzy. Polecam z czystym sumieniem.
