„Kopernik nieznany”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena

opublikowano: 2023-06-15 08:25
wszystkie prawa zastrzeżone
poleć artykuł:
W bieżącym Roku Kopernikańskim świętujemy 550. rocznicę narodzin Mikołaja Kopernika. Z tej okazji na rynku wydawniczym ukazało się kilka pozycji poświęconych życiu tego wybitnego człowieka, czasem stawiających śmiałe tezy i zdobywających rozgłos. Czy w kolejnym ze znanych i cenionych Pomocników Historycznych „Polityki” również zetkniemy się z podobnymi kontrowersjami?
REKLAMA

„Kopernik nieznany”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena

Pomocnik Historyczny POLITYKA
„Kopernik nieznany”
nasza ocena:
7/10
cena:
24,99 zł
Wydawca:
POLITYKA
Rok wydania:
2023
Okładka:
klejona
Liczba stron:
108
Premiera:
17.05.2023 r.
Format:
A4

Z formułą Pomocnika Historycznego chyba nie ma sensu Czytelników zapoznawać. Wszak kolejne publikacje z tego cyklu były już omawiane tak przeze mnie, jak i przez innych recenzentów. Podobnie jak w innych pomocnikach, autorami tekstów są zarówno osoby na stałe związane z redakcją „Polityki”, jak Tomasz Targański czy Agnieszka Krzemińska, ale też specjalnie zaproszeni eksperci od omawianej tematyki – w tym przypadku są to m.in. mediewista z Uniwersytetu Warszawskiego prof. Piotr Węcowski, autor jednej z poświęconych Kopernikowi monografii prof. Krzysztof Mikulski czy geograf Andrzej Hołdys.

W Pomocniku Historycznym poświęconym Mikołajowi Kopernikowi nigdzie nie natkniemy się na takie sformułowanie i z pewnością nie jest to oficjalny (a raczej i nieoficjalny) powód jego wydania, ale w wywiadzie z jednym z autorów tego wydawnictwa usłyszałem stwierdzenie, że swoja „kopernikologiczną” działalność traktuje on trochę jako przeciwwagę dla bardzo popularnych publikacji o Koperniku, które niekoniecznie dzielą się z czytelnikami pewną i rzetelną wiedzą. Z kontekstu rozmowy jasno wynikało, że szpilka ta wbita została w głośną książkę Wojciecha Orlińskiego.

Nie zagłębiając się w zalety i przywary tej pracy, co do Pomocnika Historycznego „Polityki” rzeczywiście stwierdzić można, że dzieli się z nami jedynie wiedzą pewną i ponad wszelką wątpliwość ustaloną, a choć jego bohater „sięgnął w gwiazdy”, to autorzy Pomocnika stąpają twardo po ziemi. Jedną z takich „sensacji”, od których niektórzy z autorów wyraźnie się odcinają może być np. przyjmowana przez Orlińskiego teza, że Kopernik żył ze swoją gospodynią jak mąż z żoną. Z publikacji Polityki dowiadujemy się, że tak naprawdę trudno cokolwiek w tej kwestii jednoznacznie stwierdzić, a taka a nie inna opinia może być po prostu skutkiem kampanii „czarnego PR-u prowadzonej przez Jana Dantyszka”.

REKLAMA

Zaletą omawianej publikacji jest to, że Mikołaja Kopernika przedstawia nie tylko jako astronoma, choć to z działalności na tym polu jest najbardziej znany, ale przypomina że był też ekonomistą, lekarzem i człowiekiem Kościoła. Po prostu – człowiekiem Renesansu. Bo też i żył w tym jakże arcyciekawym czasie, kiedy to nieuchwytnie acz zauważalnie późne średniowiecze przechodziło w nowożytność. Epokę Kopernika, wraz z licznymi jej kontekstami i obliczami ciekawie przedstawił Tomasz Targański w tekście inaugurującycm publikację. Andrzej Hołdys z kolei pisał, jak współcześni Kopernikowi wyobrażali sobie wszechświat – na podstawie schrystianizowanej filozofii Arystotelesa. Była to wizja, którą w najdoskonalszy sposób przedstawił Dante w „Boskiej Komedii”, a o której z tęsknotą pisał C.S. Lewis w „Utraconym obrazie”. Piotr Węcowski w wyczerpujący sposób prezentuje życie bohatera omawianego wydawnictwa, nie stroniąc od kwestii kontrowersyjnych np. tego, w której z toruńskich kamienic astronom tak naprawdę przyszedł na świat i jaka jest etymologia jego nazwiska.

Godne uwagi są też artykuły dociekające, czy Kopernik był Polakiem, czy też może Niemcem. Krzysztof Mikulski w pasjonujący sposób przedstawia mozaikę etniczną i kulturową ówczesnych Prus, zaś Karin Friedrich pokazuje dzieje niemieckiego „zawłaszczania” Kopernika, dużo starsze niż hitleryzm. Hubert Łaszkiewicz w intersujący sposób umieszcza myśl kopernikańską na tle sporów doktrynalnych doby Reformacji i ukazuje skomplikowany stosunek do odkryć polskiego uczonego katolików, luteranów i kalwinistów. Oczywiście możemy też zapoznać się z historią wydań wiekopomnego dzieła „O obrotach sfer niebieskich”, a także z podstawami kopernikańskiej myśli ekonomicznej. Bardzo dokładnie omawiane są wszelkie konteksty życia Kopernika, więc czytelnik znajdzie też sporo informacji o organizacji średniowiecznych uniwersytetów czy o biskupstwie warmińskim. Godny uwagi jest też artykuł Marcina Zaremby o obchodach Roku Kopernikańskiego 1973, bardzo istotnego dla propagandy Gierkowskiej PRL. Publikacja zawiera też wybór tekstów źródłowych – fragmenty pism autorstwa Mikołaja Kopernika.

Paradoksalnie w Pomocniku Historycznym „Polityki” poświęconym Mikołajowi Kopernikowi próżno szukać informacji, które mogłyby doprowadzić do kopernikańskiego przewrotu w stanie wiedzy o jego bohaterze. Zorientowani w temacie może nawet odczują pewien niedosyt. Ale z pewnością jest to zbiór solidnej, rzetelnej wiedzy o patronie roku 2023 i jako taki Pomocnik zasługuje na polecenie.

Kup nowy Pomocnik Historyczny POLITYKI – LINK!

Zobacz też pozostałe publikacje, dostępne w ofercie Wydawnictwa Polityka.

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Michał Gadziński
Absolwent Instytutu Historycznego oraz Instytutu Nauk Politycznych UW. Interesuje się historią XIX i pierwszej połowy XX wieku. Pasjonat historii, kultury i polityki krajów anglosaskich.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone