Kos: Domingo, adiutant Kościuszki, to prawdziwa postać!
Kos jest kostiumowym filmem historycznym, osadzonym w czasach insurekcji kościuszkowskiej. Główny bohater Tadeusz „Kos” Kościuszko (Jacek Braciak), podobnie jak rosyjski wojskowy Iwan Dunin (Robert Więckiewicz) to postaci historyczne. Część bohaterów filmu Kos – np. Ignac Sikora czy Stanisław Duchnowski – została wymyślona zaś na potrzeby filmu. Jak było w przypadku Domingo, czarnoskórego adiutanta Kościuszki?
Domingo: czy czarnoskóry przyjaciel Kościuszki to prawdziwa postać?
Po serii trudnych do zrozumienia zabiegów ze zmianą koloru skóry bohaterów filmów historycznych (np. Hannibal grany przez Denzela Washingtona czy Adele James w roli Kleopatry) czarnoskóry bohater pojawił się w filmie, którego akcja dzieje się w Polsce pod koniec XVIII wieku. Jest on przedstawiony jako Domingo, adiutant Tadeusza Kościuszki. Wbrew głosom niektórych komentujących sprawę internautów, Domingo istniał naprawdę i rzeczywiście miał ciemny kolor skóry. Kim był?
Niestety, informacje na jego temat są jedynie szczątkowe. Domingo, a właściwie Jean Lapierre, miał być adiutantem i służącym Tadeusza Kościuszki. Francuskie personalia i pseudonim „Domingo” mogą wskazywać, że pochodził on z Saint-Domingue, ówczesnej kolonii francuskiej na Karaibach. A. Storożyński pisał, że Lapierre i Kościuszko znali się z czasów wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Planowane przez tego drugiego powstanie i związany z tym powrót do ojczyzny miały przyczynić się do decyzji Dominga o podróży do Polski. Można przypuszczać, że Lapierre przypłynął z Ameryki do Polski razem z Kościuszką. Taki gest mógłby potwierdzać ich domniemaną przyjaźń, choć szczegóły dotyczące ich relacji są nieznane. Badacze wskazują, że po upadku zrywu i odsiadce w więzieniu Domingo był w Polsce księgowym. Niewiele wiadomo natomiast na temat jego roli w samej insurekcji i przygotowaniach do niej, jednak sam udział w wydarzeniach wydaje się bardzo prawdopodobny.
Domingo, czyli Jean Lapierre i wiele domysłów
Warto przywołać tu powstałą w 1797 roku akwarelę, przedstawiającą spotkanie uwięzionego Kościuszki z cesarzem Pawłem I. Wydarzenie miało miejsce oczywiście po upadku powstania, a jedną z widocznych na obrazie postaci jest właśnie Domingo. Umieszczenie tam Jeana Lapierra (jeśli uznać za zgodne z realiami historycznymi) może wskazywać, że został on pojmany i uwięziony jako podwładny razem ze swoim dowódcą. Biorąc pod uwagę, że Kościuszko w swoim testamencie wyraził wolę wykupienia z ludzi z niewoli, trudno podejrzewać, by sam przybył do kraju z amerykańskim niewolnikiem.
To właściwie wszystko, co udało się ustalić. Co dokładnie robił Domingo podczas zrywu i kiedy został zatrzymany (czy razem z Kościuszką?) to kwestie, które prawdopodobnie nigdy nie zostaną jednoznacznie rozstrzygnięte. Choć więc przedstawione w filmie wydarzenia, w których brał udział Domingo vel Jean Lapierre są dziełem fantazji, to sama postać i jej udział w insurekcji kościuszkowskiej należy uznać za prawdziwe.
Rolę Domingo odgrywa Jason Mitchell, amerykański aktor, znany m.in. ze Straight Outta Compton, gdzie wcielił się w amerykańskiego rapera Eazy’ego-E, członka grupy N.W.A. Polska premiera filmu o „Kos” zaplanowana jest na 26 stycznia 2024 r.
Zainteresowała Cię historia Dominga z filmu Kos? Przeczytaj też:
- „Kos” w reż. Pawła Maślony to nowy film o Tadeuszu Kościuszce
- Republikanin wśród cesarzy. Kościuszko po klęsce insurekcji
- Powrót naczelnika do ojczyzny, czyli pogrzeb Tadeusza Kościuszki
- Co wiesz o Tadeuszu Kościuszce? [quiz]
Bibliografia:
Kościuszko – A man before his time. An interview with Alex Storozynski [w:] Polishhistory.pl.
P. Hapanowicz, Tadeusz Kościuszko. Cena wolności (tekst wystawy).
J. Omolo, N.A. Kelly, Mapping Black Europe Monuments, Markers, Memories (red.) N.A. Kelly, O. Vassel, Bielefeld 2023.
J. Polaczek, Pokonany wódz, cierpiący bohater - Kościuszko po Insurekcji: początki romantycznej ikonografii Naczelnika, [w:] „Almanach Muzealny”, t. 2, 1999, s. 151-165.
