Martina Winkelhofer – „Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze” – recenzja i ocena

opublikowano: 2022-11-18 08:41
wolna licencja
poleć artykuł:
Cesarzowa Sisi bez wątpienia należy do tych postaci historycznych, o których możemy powiedzieć że są bohaterami zbiorowej wyobraźni. Świadczy o tym chociażby fakt, że stała się bohaterką wielu filmów i seriali. Produkcje o małżonce Franciszka Józefa powstają nadal, a obecnie zainteresowanie jej losami zdaje się przeżywać renesans na rynku wydawniczym. Ukazują się kolejne poświęcone publikacje popularnonaukowe, a nawet powieści. Jak na ich tle prezentuje się praca Martiny Winkelhofer?
REKLAMA

Martina Winkelhofer – „Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze” – recenzja i ocena

Martina Winkelhofer
„Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze”
nasza ocena:
7.5/10
cena:
49,90 zł
Tytuł oryginalny:
Sisis Weg
Wydawca:
Marginesy
Tłumaczenie:
Magdalena Kaczmarek
Rok wydania:
2022
Okładka:
miękka, projekt Dawid Grzelak
Liczba stron:
400
Premiera:
28 września 2022
Format:
145x220 [mm]
Język oryginalny:
niemiecki
ISBN:
978-83-67406-47-5
EAN:
9788367406475

Autorka jest zamieszkałą w Wiedniu historyczką i pisarką. Jak deklaruje wydawca, Winkelhofer interesuje się dziejami dynastii Habsburgów, czego zresztą omawiana pozycja może być jednym z dowodów. Choć republikańska Austria przez długi czas bardzo niechętnie traktowała dawna dynastię, to jednak niektórzy twierdzą, że krytycyzm wobec Habsburgów jest najprostszą metodą na pogrzebanie szans na karierę w tym kraju. Nie wiem czy to prawda, ale jeśli tak, to Martina Winkelhofer nie była przesadnie antyhabsburska, bowiem jest publikowana w poczytnej prasie codziennej oraz magazynach historycznych.

Książka nie jest bynajmniej biografią Elżbiety Bawarskiej. Autorka raczej staje się prześledzić proces aklimatyzowania się Sisi na wiedeńskim dworze w, jak wskazuje podtytuł, pierwszych latach jej pobytu na nim. W centrum zainteresowania austriackiej badaczki znajduje się Elżbieta nie jako bawarska księżniczka czy żona cesarza Austrii, ale jako młoda kobieta, która znalazła się w nowym, niekoniecznie przyjaznych środowisku.

Ważną osią narracji są skomplikowane relacje Sisi z teściową, cesarzową Zofią. Co ciekawe, obie panie były bliskimi krewnymi i wywodziły się z bawarskiej dynastii Wittelsbachów. Cezurą stanowiącą klamrę zamykającą akcję książki jest oddalenie przez Elżbietę ochmistrzyni, hrabianki Esterhazy, tak naprawdę szpiegującej synową dla teściowej. Tok narracji rozpoczyna z kolei przedstawienie dzieciństwa i backgroundu Sisi. Już tutaj Martina Winkelhofer obala zresztą mit dotyczący rzekomo skromnych warunków, w jakich wychowywać się miała Elżbieta Bawarska. Utrwalał go zresztą ostatnio także niemiecki serial o Sisi produkcji Netflixa.W rzeczywistości linia boczna Wittlesbachów, z której wywodziła się Elżbieta, była znacznie zamożniejsza niż linia królów Bawarii.

Taka demitologizacja bajkowo-cukierkowego obrazu Sisi przewija się przez całą książkę. Trudno się temu dziwić, skoro cesarzowo często bardziej niż jako realna postać historyczna odbierana jest wręcz jako postać z bajki. Taki przynajmniej jest jej obraz w kulturze. Oglądając pierwszy z filmów z Romy Schneider miałem wręcz wrażenie, że śledzę perypetie jakiejś Disneyowskiej księżniczki. Utrwalonych mitów o Sisi które w powszechnym mniemaniu uchodzą za fakty, jest wiele. Utrwaliliło się na przykład, że początkowo Franciszek Józef miał ożenić się z siostrą Sisi, Heleną zwaną Nene, ale okazało się, że bardziej oczarowała go Elżbieta. Wersję tę powielają kolejne filmy. Tyle tylko, że jak wykazuje Martina Winkelhofer, nic nie wskazuje na taki bieg wypadków.

REKLAMA

Trzeba przyznać, że baza źródłowa książki robi dobre wrażenie. Autorka obficie korzystała ze zbiorów Austriackiego Archiwum Państwowego w Wiedniu, archiwów bawarskich, budapeszteńskiej Biblioteki Narodowej, jak również niemieckich i austriackich rejestrów parafialnych. Winkelhofer wykorzystała także znaczną ilość źródeł drukowanych, w tym prasy. Wykaz literatury przedmiotu nie robi może imponującego wrażenie, ale skoro wykorzystało się tak bogatą bazę źródłową, to po co powoływać się na opracowania? Przypisy, umieszczone niestety na końcu książki, mają charakter bibliograficzny. Może przydałyby się indeksy, ale jak na książkę „do czytania”, przeznaczoną dla szerokich rzesz czytelniczych, aparat naukowy robi i tak imponujące wrażenie.

Co warto podkreślić, autorka sygnalizuje potencjalne problemy z doborem źródeł, przypominając, że archiwiści także starali się ukazywać wizerunek Habsburgów w jak najlepszym świetle, a źródła nie pasujące do określonej narracji były ukrywane lub ignorowane. Czasem były nawet niszczone i to w procesie autocenzury. Jedna z dam towarzyszących Sisi w zagranicznych wojażach, spaliła swój pamiętnik, obawiała się bowiem że opublikowany pośmiertnie może budować negatywny wizerunek cesarzowej i monarchii.

Książka opowiada nie tylko o samej cesarzowej, ale i o jej czasach. Poznając jej życie rodzinne dowiadujemy się wiele o pozycji kobiety w XIX-wiecznym społeczeństwie oraz o ówczesnej obyczajowości. Z kolei czytając o ciążach Sisi dowiadujemy się niemało o panującym wówczas podejściu do macierzyństwa i rodzicielstwa.

Z lektury zadowoleni mogą być chyba wszyscy, którzy są świadomi, że historia nie kończy się na wojnach i wielkiej polityce. Coś dla siebie znajdą fascynaci monarchii habsburskiej, zwolennicy perspektywy historii społecznej i badania ówczesnej obyczajowości, jak również badania roli i znaczenia kobiet na przestrzeni wieków. A przede wszystkim ci, którzy chcieliby poznać Sisi taką, jaką była.

Zainteresowała Cię nasza recenzja? Zamów książkę Martiny Winkelhofer „Cesarzowa. Pierwsze lata Sisi na wiedeńskim dworze” bezpośrednio pod tym linkiem, dzięki czemu w największym stopniu wesprzesz działalność wydawcy lub w wybranych księgarniach internetowych:

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Michał Gadziński
Absolwent Instytutu Historycznego oraz Instytutu Nauk Politycznych UW. Interesuje się historią XIX i pierwszej połowy XX wieku. Pasjonat historii, kultury i polityki krajów anglosaskich.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone