Mikołaj Zebrzydowski – rokoszanin, który stworzył najbardziej znaną polską kalwarię

opublikowano: 2015-05-13 19:50
wolna licencja
poleć artykuł:
Mikołaj Zebrzydowski herbu Radwan: marszałek wielki koronny i założyciel pierwszej w Polsce kalwarii, która stała się wzorem dla innych miejsc tego typu. Papieże Klemens VIII i Paweł V uważali go za pierwszego wśród świeckich obrońcę Kościoła katolickiego w Polsce.
REKLAMA

Mikołaj Zebrzydowski – artykuł inspirowany czasopismem „Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne”

„Gwiazdka Cieszyńska, pismo poświęcone nauce, przemysłowi, zabawie i wiadomościom politycznym”.Nr 39. w Cieszynie dnia 30. Września 1865 roku.
Mikołaj Zebrzydowski

Mikołaj Zebrzydowski urodził się w 1553 roku w Krakowie. Jego ojcem był hetman polny koronny Florian Zebrzydowski herbu Radwan, a matką Zofia Dzikówna z Pierśni. W wieku siedmiu lat rozpoczął naukę w kolegium jezuickim w Braniewie, w którym uczył go Stanisław Hozjusz. Naukę ukończył w 1569 roku, uzyskując średnie wykształcenie, dobrą znajomość łaciny i głęboką pobożność. Kolejnym etapem jego życia była służba wojskowa. Walczył razem ze Stefanem Batorym przeciwko Gdańskowi, a także Rosją, między innymi podczas oblężenia Połocka w 1579 roku i oblężenia Pskowa w 1581 roku. Wiążąc się z kanclerza Janem Zamojskim, stał się przeciwnikiem Zygmunta III Wazy. Piastował również wielu urzędów i stanowisk. Był m.in.: starostą generalnym krakowskim, marszałkiem sejmiku województwa krakowskiego, wojewodą lubelskim i krakowskim, a także marszałkiem wielkim koronnym. W wieku trzydziestu lat założył rodzinę, żeniąc się z Dorotą Herburtówną, z którą miał czwórkę dzieci.

W 1600 roku Mikołaj Zebrzydowski kazał wybudować na wzgórzu Żarek kościółek pw. Ukrzyżowania Jezusa Chrystusa. Kaplica została wybudowana na podstawie modelu, który z Jerozolimy przywiózł Hieronim Strzała. Budowa nie trwała długo i już w październiku 1601 roku odbyła się uroczysta konsekracja, w której uczestniczyli nuncjusz papieski i biskup krakowski. W 1602 roku Zebrzydowski wydał akt fundacyjny, w którym przekazał tereny góry Żarek zakonowi bernardynów i zobowiązał się do budowy klasztoru, kaplicy Grobu Pańskiego i zespołu kaplic Drogi Męki Pańskiej:

Obok tego kościoła, jeśli Bóg pozwoli, zamierzamy wybudować, również na wzór jerozolimski, z kamienia łamanego kaplicę Grobu Pańskiego. Całą tę górę, która dawniej nosiła nazwę Żarek z jej lasem, według wyznaczonych granic, poświęcamy przede wszystkim na chwałę Bogu i dajemy w dziedzictwo świętemu Franciszkowi. Przyrzekamy i zobowiązujemy się, do wybudowania u podnóża tej góry klasztoru dla braci tego zakonu i złączonego z nim kościoła Ukazania się św. Michała Archanioła. Całą górę Żarek i wszystkie wspomniane miejsca poddajemy pod opiekę świętego Michała i jemu je powierzamy.

Jak obiecał, tak zrobił. W 1603 roku poświęcono kamień węgielny pod budowę klasztoru i kościoła, rok później na miejsce przybyli bernardyni, a w 1609 roku gotowy kościół konsekrowano. W 1604 roku Zebrzydowski, zainspirowany dziełem Chrystiana Adrichomiusa opisującym Jerozolimę w czasach Chrystusa, postanowił wybudować stacje Męki Pańskiej. W tym celu zatrudnił Feliksa Żebrowskiego, matematyka, mierniczego i astronoma, który dokonał pomiarów terenu i ustalił miejsca poszczególnych kaplic. Do 1617 roku powstało 12 kaplic Drogi Krzyżowej, pustelnie Pięciu Braci Męczenników i kaplica św. Marii Magdaleny.

Z Mikołajem Zebrzydowskim wiąże się jeszcze wzniecony przez niego bunt szlachty przeciwko Zygmuntowi III Wazie. Rokosz Zebrzydowskiego, zwany również rokoszem sandomierskim, rozpoczął się w 1606 roku, po śmierci Jana Zamoyskiego. Rokoszanie dążyli do detronizacji króla, wyboru urzędników ziemskich na sejmikach, zmuszenia posłów do ścisłego przestrzegania instrukcji sejmikowych, a także wygnania jezuitów i cudzoziemców. Rokosz stłumiono ostatecznie 5 lipca 1607 roku w bitwie pod Guzowem. Armia koronna, dowodzona przez hetmanów Stanisława Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza, rozbiła wówczas siły buntowników.

Kaplice Ukrzyżowania, Zdjęcia z Krzyża i Złożenia Chrystusa do Grobu w Kalwarii Zebrzydowskiej (fot. Ludwig Schneider, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa–na tych samych warunkach 3.0 niezlokalizowana).

Zebrzydowski zmarł w 1620 roku, a po jego śmierci patronat nad Kalwarią przejmuje jego syn Jan. Dzisiaj w skład Sanktuarium pasyjno-maryjnego w Kalwarii Zebrzydowskiej wchodzi bazylika, klasztor oraz 42 kaplice i kościoły dróżek, zwane często Polską Jerozolimą. W 1999 roku wpisano je na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Polecamy e-book „Czy Zygmunt III Waza zasłużył na niesławę?”

Anna Pieńkowska, Maciej Pieńkowski
„Czy Zygmunt III Waza zasłużył na niesławę?”
cena:
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
63
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-934630-2-2

Redakcja: Tomasz Leszkowicz

REKLAMA
Komentarze

O autorze
Błażej Guzy
Absolwent geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim i pedagogiki na Uniwersytecie Pedagogicznym. Interesuje się historią geografii i geografią religii. Jako obszar badań i zainteresowań szczególnie upodobał sobie Śląsk Cieszyński. Miłośnik podróży i górskich wycieczek, zagorzały czytelnik literatury fantasy, fan zespołu Pink Floyd.

Wszystkie teksty autora

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści. Za darmo.
Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2023 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone