„Niepodległa. Planszowa gra 100-lecia” – recenzja i ocena gry
„Niepodległa. Planszowa gra 100-lecia” – recenzja i ocena gry
„Niepodległa” to najnowsza gra planszowa w ofercie Instytutu Pamięci Narodowej. Wydana została z okazji obchodów 100-lecia niepodległości Polski i bezpośrednio nawiązuje do wydarzeń z lat 1914-1920. Jest to gra kooperacyjna, co oznacza, że uczestnicy nie rywalizują ze sobą, tylko współpracują w celu osiągnięcia zwycięstwa. Celem rozgrywki jest odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku a następnie obrona jej granic i suwerenności.
„Niepodległa” oferuje graczom dwa warianty: podstawowy i zaawansowany, które różnią się skomplikowaniem zasad, długością trwania rozgrywki, kompletem kart misji, a także samą mapą (plansza do gry jest obustronna). Uproszczony tryb rozgrywki idealnie nadaje się na szybką partię (przewidywany czas gry wynosi 30 minut) oraz zapoznanie się z samą mechaniką gry. W trybie zaawansowanym dochodzą dodatkowo żetony przeszkód (oznaczające wpływy Rosji, państw centralnych oraz Ukraińców), talia zagrożeń oraz negatywne efekty niepodjętych misji. Dzięki takiemu prostemu zabiegowi otrzymujemy wręcz dwie gry w cenie jednej, co ewidentnie podnosi jej wartość i „regrywalność”.
Rozgrywka w obu wariantach polega na wykonywaniu kolejnych misji, w nagrodę za wykonanie których gracze mogą umieścić na planszy żetony niepodległości, które symbolizować mają szerzenie się idei polskości. Aby tego dokonać, należy uzyskać odpowiednie wyniki na dostępnych w danym momencie kostkach. Widniejące na nich symbole odzwierciedlać mają różne rodzaje działań: aktywność społeczną, działalność polityczną, pozyskiwanie zasobów oraz czyn zbrojny. Na każdej karcie misji widnieją z kolei oznaczenia, które należy uzyskać na kościach, aby osiągnąć sukces. Najpierw gracze dokonują wyboru, kto podejmuje się poszczególnych misji, rozdzielają pomiędzy sobą dostępne kości neutralne i wykonują pierwszy rzut. Następnie w celu osiągnięcia wyników niezbędnych do wykonania misji mogą kosztem punktów morale swoje kostki dowolnie przerzucać lub się nimi wymieniać. Trzeba jednak uważać, aby poziom morale nie spadł zbyt nisko, gdyż może się to wiązać z dodatkowymi utrudnieniami lub natychmiastowym przerwaniem akcji.
Do dyspozycji graczy poza standardowymi przewidziano również kostki specjalne, przyporządkowane do konkretnych postaci historycznych (np. Józefa Piłsudskiego, Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego czy Wincentego Witosa). Nie należą one do wspólnej puli i każda może być przydzielona tylko do jednego gracza. Są one znacznie bardziej wyspecjalizowane – na ich ściankach znajduje się mniej rodzajów symboli niż na kościach neutralnych, ale za to pojawiają się one w większej liczbie. Przykładowo kostka Piłsudskiego zawiera tylko symbole walki zbrojnej i działalności społecznej, a Paderewskiego – działalność polityczną i zasoby. Na każdej z tych kostek na jednej ze ścianek widnieje również wizerunek odpowiadającej im postaci – taki rezultat traktowany jest jak swoisty joker i może zastąpić dowolny wynik. Dodatkowo w trakcie rozgrywki gracze mogą (a wręcz powinni) zdobyć kolejne kości neutralne, znaczniki morale, a także obniżać poziom trudności misji końcowych. W wariancie zaawansowanym uwzględniono również specjalne żetony jednorazowego użytku, na których widnieją symbole z kości.
Z biegiem kolejnych etapów misje starają się coraz trudniejsze, aż do fazy finałowej, której poziom trudności w dużej mierze uzależniony jest od wcześniejszych sukcesów (lub niepowodzeń) graczy. Aby w 1918 roku powstało państwo polskie należy doprowadzić do odpowiednio wysokiego poziomu polityki międzynarodowej oraz zgody narodowej w kraju. Następnie gracze muszą stanąć na wysokości zadania, aby utrzymać nowo odrodzony kraj. Wojna polsko-bolszewicka, powstanie wielkopolskie czy konferencja pokojowa w Paryżu to tylko niektóre z wydarzeń, którym trzeba będzie stawić czoła. W wersji zaawansowanej przewidziano nawet dodatkowe wyzwania, które jeszcze bardziej podnoszą poziom trudności.
Chociaż w „Niepodległej” nasze działania uzależnione są w dużej mierze od elementu losowego, to nie można określić tej gry mianem bezmyślnej „turlanki”. W trakcie rozgrywki, szczególnie w wariancie zaawansowanym, okazuje się, że sporo zależy nie tylko od szczęśliwego rzutu kostką, ale także od przyjętej przez graczy strategii i współpracy. Muszą oni zadecydować, czy grać bezpiecznie i oszczędzać morale, czy wręcz przeciwnie – ryzykować w celu wykonania jak największej liczby misji. Co się bardziej opłaci – przerzucanie kości czy ich wymiana? Czy lepiej działać w zaborze rosyjskim, czy może na terenie Austro-Węgier? Która kostka bardziej się przyda – Paderewskiego czy Hallera? A może jednak żeton Korfantego? Te i inne pytania będą zmuszać graczy do wytężonego wysiłku oraz gorących dyskusji, a przy tym pozostawią pewną dozę informacji na temat historii Polski.
Twórcom gry, poza warstwą rozrywkową, przyświecał cel edukacyjny. Dwa wspomniane już elementy to osadzenie rozgrywki w istotnym dla Polaków okresie historycznym oraz zwrócenie uwagi na konieczność współpracy różnych stronnictw w celu osiągnięcia nadrzędnego celu – niepodległości. Do gry dołączono również opracowanie historyczne, które wprowadza graczy w wydarzenia prowadzące do ponownego pojawienia się Polski na mapie Europy. Istotnym walorem jest podkreślenie konkretnych postaci, organizacji czy osiągnięć występujących na kartach gry, dzięki czemu możemy poznać historyczny kontekst poszczególnych misji oraz ich rzeczywistą wagę. Warto dodać, że również główni bohaterowie tamtych czasów doczekali się własnych skróconych biogramów na kartach postaci.
„Niepodległa” to świetnie przemyślany mariaż znakomitej zabawy z walorami edukacyjnymi. Powinna zadowolić zarówno zagorzałych fanów planszówek, niedzielnych graczy, jak i rodziny z dziećmi. Dwa różne warianty gry umożliwiają dostosowanie jej do własnych potrzeb i zapewnią niebanalną rozrywkę na zimowe wieczory. Polecam uwadze.
