Polskie odkrycie wstrząsnęło Rumunią
Jedna ze scen z czasów rumuńskiej rewolucji (źródło: 1989 Libertate Roumanie" , ed. by Denoel Paris, opublikowano na licencji Creative Commons ver. 3.0). Badacz z Instytutu Studiów Politycznych PAN odnalazł w archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie notatkę z polskiej ambasady w Bukareszcie z 23 grudnia 1989 r. Przypomnijmy – w grudniu 1989 r. w Timişoarze w zachodniej części kraju wybuchły protesty, które stały się iskrą zapalną rewolucji w kraju przez wiele lat rządzonym twardą ręką komunistycznego dyktatora Nicolae Ceauşescu. Protesty szybko rozlały się po całym kraju, obejmując również stolicę. Wysocy dygnitarze wojska i partii zorganizowali w międzyczasie zamach stanu, zmuszając dyktatora do ucieczki ze stolicy – stało się to 22 grudnia. Tymczasowym prezydentem został Ion Iliescu, drugorzędny polityk komunistyczny który wiele lat wcześniej popadł w niełaskę dyktatora.
Według notatki odnalezionej przez Burakowskiego, Iliescu 23 grudnia poprosił ZSRR o interwencję i pomoc w opanowaniu sytuacji w kraju. Ekipa Gorbaczowa odmówiła. Iliescu i popierający go członkowie Frontu Ocalenia Narodowego musieli poradzić sobie sami. 25 grudnia sąd doraźny skazał Ceauşescu i jego żonę Elenę na śmierć, wyrok wykonano natychmiast. Przez kilka dni w kraju toczyły się walki pomiędzy rewolucjonistami a częścią wojska i policji wiernej nadal dyktaturze. Ostatecznie ekipa Iliescu utrzymała się przy zdobytej władzy.
Artykuł Burakowskiego opublikował jeden z najważniejszych rumuńskich tygodników opinii „22”, założony miesiąc po rewolucji przez działaczy Grupul pentru Dialog Social, organizacji zajmującej się promowaniem demokracji, praw człowieka i wolności obywatelskich. Liczba „22” nawiązuje do daty 22 grudnia – symbolicznego końca dyktatury Ceauşescu.
Iliescu nigdy nie ujawnił faktu zwracania się o pomoc do ZSRR. Do 1996 r. pełnił urząd prezydenta, jednocześnie kierując przekształceniem partii komunistycznej w socjaldemokratyczną. Do dziś jest jej honorowym prezesem. W 2000 roku ponownie został wybrany prezydentem, funkcję tę pełnił do 2004 r. W 2003 r. został odznaczony Orderem Orła Białego.
Dr Adam Burakowski jest autorem książki Geniusz Karpat. Dyktatura Nicolae Ceausescu 1965-1989 (Wydawnictwo Trio, Warszawa 2008).
Źródło: wp.pl/IAR
Zobacz też:
- „1989. Koniec systemu” (red. Piotr Głogowski)
- Chór kościelny Rydza-Śmigłego i mistyczna poezja - czyli inne odkrycie z rumuńskich archiwów
- „Towarzysz generał” w TVP - czy Iliescu można porównać do gen. Jaruzelskiego?
