Sabbath Bloody Sabbath
Po ostatnim wydaniu „Na stro(u)nie”, w którym wystąpił zespół Iron Maiden z piosenką „Wasted Years”, pozostajemy przy cięższym brzmieniu, cofając się jednak w przeszłość heavy metalu, do jego korzeni. Prezentowany dzisiaj utwór jest jednym z najsłynniejszych dzieł prekursorów metalu, ludzi, którzy stworzyli hard rock w końcu lat 60-tych z takimi gwiazdami, jak Led Zeppelin czy Deep Purple.
Kapela powstała w Birmingham w 1967 roku, początkowo przyjmując nazwę Polka Tulk, potem przemianowując się na Earth, a następnie, w roku 1969, na Black Sabbath. Pierwszy (i uważany przez wielu za najlepszy) skład tworzyli: John „Ozzy” Osbourne (wokal, harmonijka ustna), Anthony „Tony” Iommi (gitara), Terry „Geezer” Butler (gitara basowa i organy) oraz William „Bill” Ward (perkusja, drugi wokal). Oryginalne brzmienie (na ówczesne czasy, do chwili obecnej Black Sabbath doczekał się wielu naśladowców) zespół zawdzięczał nie tylko skrzekliwemu i histerycznemu wokalowi Ozzy’ego, ale także faktowi, iż przez drobne okaleczenie dłoni (utrata opuszków dwóch środkowych palców) gitarzysta Tony stroił swą gitarę niżej niż standardowo, zmniejszając naciąg strun i nadając tym samym partiom gitarowym niższe, bardziej posępne i agresywne brzmienie. Brzmienie, które przypadło do gustu słuchaczom, kiedy 13 lutego 1970 została wydana pierwsza płyta zespołu. Pomimo iż zespół ewoluował, nabierając nowych atutów z każdą kolejną płytą, ich styl pozostał ten sam: ciężko brzmiące instrumenty współgrały z tekstami, które często utrzymane były w konwencji makabreski.
Piosenka „Sabbath Bloody Sabbath” znalazła się na płycie długogrającej o tym samym tytule, wydanej w grudniu 1973. Poza wymienionym powyżej utworem na szczególną uwagę zasługuje dzieło „Sabbra Cadabra”, które zostało okraszone wybornymi wstawkami gitarowymi, a zespołowi towarzyszył przy jego tworzeniu pianista Rick Wakeman. Album ten zaskoczył zarówno publiczność, jak i krytykę dojrzałością aranżacji instrumentalnej. Jednak, pomimo zmian, Black Sabbath nadal prezentował równą formę – dalej grał porządny heavy metal.
Przejdźmy teraz do sedna artykułu, czyli piosenki „Sabbath Bloody Sabbath”. Otwiera ją jeden z najbardziej charakterystycznych riffów, jakie stworzył Tony Iommi. Po jednej sekwencji do jego ostrej gitary dochodzi bas wraz z perkusją, a wkrótce dołącza do nich Ozzy. Swym wysokim, mocnym głosem atakuje poszczególne dźwięki melodii w zwrotce. A oto, jak się przedstawia tekst:
Sabbath Bloody Sabbath
You see right through distorted eyes, you know you had to learn
The execution of your mind, you really had to turn
The race is run, the book is read, the end begins to show
The truth is out, the lies are old, but you don’t want to know
Agresywny fragment zwrotki jest przeciwstawiony łagodnemu refrenowi, w którym gitara gra spokojnie, wybierając wysoko sytuowane na gryfie akordy. W głębi gitary dogrywają po kilka nut, kiedy Osbourne melancholijnie wyśpiewuje:
Nobody will ever let you know
When you ask the reasons why
They just tell you that you’re on your own
Fill your head all full of lies
Po kilku zgrabnie dobranych uderzeniach w struny następuje powrót do zwrotki, z równie żywiołowym głosem Ozzy’ego, co wcześniej.
The people who have crippled you, you wanna see them burn
The gates of life have closed on you and there’s just no return
You’re wishing that the hands of doom could take your mind away
And you don’t care if you don’t see again the light of day
Nobody will ever let you know
When you ask the reasons why
They just tell you that you’re on your own
Fill your head all full of lies
You bastards!
Po pełnym zawodu i zawiści krzyku, kończącym drugi refren, zostaje odegrana gitarowa solówka. U podstawy tej części utworu leży riff główny, a solo przywodzi na myśl melodię wokalisty ze zwrotki. Instrument, wchodząc niekiedy w dysharmonię z drugą gitarą, tym bardziej podkreśla charakter tej nieco nerwowej piosenki. Po przejściu, jakie następuje po solówce, rozpoczyna się ostatnia część utworu, z odmiennym niż do tej pory akompaniamentem. Do grającego na strunie E gitarzysty dołącza po chwili wokalista, zamykając dwiema ostatnimi zwrotkami posępny utwór.
Where can you run to? What more can you do?
No more tomorrow; life is killing you!
Dreams turn to nightmares, heaven turns to hell
Burns out confusion, nothing more to tell
Yeah!
Ev’rything around you, what’s it coming to?!
God knows as your dog knows, god blast all of you
Sabbath, Bloody Sabbath, nothing more to do
Living just for dying, dying just for you
Yeah!
Zanim jednak zagłębimy się w linijki tekstu, proponuję następujące tłumaczenie powyższego utworu, od razu wyjaśniając nieścisłości, jakie może zauważyć znawca twórczości zespołu Black Sabbath. Przetłumaczyłem „sabbath” jako szabat, a nie niedziela z dwóch ważnych powodów: szabat jest doskonałym odpowiednikiem fonetycznym angielskiego słowa „sabbath”, a dodatkowo to żydowskie święto ma podobne znaczenie (najważniejszy dzień w tygodniu) jak nasza niedziela. Zwracam też uwagę na ostatnią zwrotkę, a konkretniej na jej drugą linijkę. Występuje tam sformułowanie „Bóg wie i cię gubi, Bóg przeklina cię”, podczas kiedy w oryginale jest „God knows as your dog knows, god blast all of you”. Dlaczego tak napisałem? Otóż zauważmy, że w języku angielskim słowo „God” czytane od tyłu daje dog, natomiast nasze „Bóg” - gub. Chcąc oddać wydźwięk tekstu oryginalnego, wybrałem tak niekonwencjonalny sposób tłumaczenia. Wszelkie pozostałe błędy (zamierzone lub nie) są następstwem założenia, że przetłumaczony tekst ma się mieścić w linii melodycznej, jaką wyśpiewuje wokalista. A oto i tekst po takim zabiegu:
Szabat, krwawy szabat
Koślawo patrzysz i już wiesz, musiałeś uczyć się
Umysłu twego nadszedł kres, musiałeś zmienić się
Koniec gonitwy, koniec ksiąg, już metę widać hen
Tu prawdy brak, splot starych kłamstw, których ty nie chcesz znać
Nikt ci nie pozwoli poznać prawd
I pytasz czemu jest tak
Wtedy mówią, życie twoim jest
I wciskają mnóstwo kłamstw
Ludzi, którzy skrzywdzili cię, chcesz posłać wprost na stos
Drzwi życia ci zamknęły się, nie masz jak wrócić już
Chcesz teraz, by zagłady dłoń mogła wziąć umysł twój
Nie zdziwisz się, gdy nie zobaczysz znowu światła dnia
Nikt ci nie pozwoli poznać prawd
I pytasz czemu jest tak
Wtedy mówią, życie twoim jest
I wciskają mnóstwo kłamstw
Wy dranie!
Gdzie możesz uciec? I co zrobić chcesz?
Bez szans na jutro; życie zabija cię
Sny jak koszmary, niebo piekłem jest
Spala ten bezwład, co tu więcej rzec
Yeah!
Wszystko wokół ciebie, czemu służy to?!
Bóg wie i cię gubi, Bóg przeklina cię
Szabat, krwawy szabat, cóż zostaje mi?
Żyć aby umrzeć, duszę oddać ci
Yeah!
Większa część twórczości Black Sabbath zawiera w sobie wątki apokaliptyczne lub pesymistyczny obraz otaczającego nas świata i właśnie ta piosenka jest tego przykładem. Już w pierwszych wersach mowa tutaj o wynaturzonym obrazie świata widzianego krzywym wzrokiem. Następnie mamy wyznanie, w którym podmiot liryczny przyznaje, iż dopiero po fakcie rozumie jak wiele stracił, nie wykorzystując możliwości, jakie dał mu świat. Zdaje sobie jednak sprawę, iż jest już za późno, a każda kolejna zwrotka podkreśla tylko piekło, jakie sobie stworzył, czy to z własnej winy (o czym traktują zwrotki), czy też z winy otaczających go ludzi, którzy nie chcieli mu pomóc (odwołanie do tego znajdziemy w refrenie). Dwa ostatnie fragmenty tekstu świadczą o bezradności bohatera piosenki - na końcu pełen goryczy obwinia Boga za swe nieszczęścia, po czym poświęca się jakiemuś mrocznemu rytuałowi („Szabat, krwawy szabat […] Żyć aby umrzeć, duszę oddać ci”). Smutny kres człowieka, który nie potrafił zrozumieć swego błędu, i obwiniał wszystkich dookoła za własne potknięcia…
W dalszej części artykułu zamieszczam zapis tabulatury z podstawowym riffem, akoradami pod refren oraz końcowym podkładem.
Oznaczenia:
Rytmika:
jeden znak odpowiada szesnastce, czyli na przykład „7-” czy „7s” to ósemka, a „9- - -” ćwierćnuta.
Artykulacja:
s – glissando, litera jest skrótem od angielskiego slide
_ – oznacza legowanie (czyli połączenie) spiętych nią nut
Oto riff grany jako wstęp i w czasie zwrotki:
Cis||-------------- || ------------ ||
Gis|| ------------ || ------------ ||
.E.|| ------------ || ------------ ||
.H.||7s9 - 9 --- ||7s9 - 9 -----||
Fis||5s7-7-7-7---7-7-||5s7-7-7-7---7-7-||
Cis||-------------- || ------------ ||
Cis|| ------------ || ------------ ||
Gis|| ------------ || ------------ ||
.E.|| ------------ || ------------ ||
.H.||5 - 7 ---9___||9-12--9-9----- ||
Fis||3 - 5 ---7___||7-10--7-7---7-7-||
Cis||-------------- || ------------ ||
A tak gra gitara podkładowa w refrenie (należy powtórzyć 3 razy):
Cis|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
Gis|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
.E.|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
.H.|| 10 1010 10|| 10 1010 10 ||
Fis|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
Cis|| ------------ || ------------ ||
Cis||10 10 10__||1010 1010-- 10||
Gis||12 12 12__||1212 1212-- 12||
.E.||12 12 12__||1212 1212-- 12||
.H.||12 12 12__||1212 1212-- 12||
Fis||10 10 10__||1010 1010-- 10||
Cis|| ------------ || ------------ ||
A następnie zagrać przejście z refrenu do zwrotki:
Cis|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
Gis|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
.E.|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
.H.|| 10 1010 10|| 10 1010 10 ||
Fis|| 12 1212 12|| 12 1212 12 ||
Cis|| ------------ || ------------ ||
Cis||2 - 0 ---2___||2-0--- 2 -2- ||
Gis||3 - 2 ---3___||3-2--- 3 -3- ||
.E.||2 - 2 ---2___||2-2--- 2 -2- ||
.H.||0 - 0 ---0___||0-0--- 0 -0- ||
Fis|| ------------ || ------------ ||
Cis|| ------------ || ------------ ||
Natomiast riff pod ostatnie 2 zwrotki wygląda następująco:
Cis|| ------------ || ------------ ||
Gis|| ------------ || ------------ ||
.E.|| ------------ || ------------ ||
.H.|| ------------ || ------------ ||
Fis|| ------------ || --------------||
Cis||0-0-3-2-3-2-3-0-||--0-3-2-3-4-----||
Pomimo iż Black Sabbath w pierwszych latach swego istnienia potrafił tworzyć tak chwytliwe piosenki, pierwotny skład zespołu rozwiązał się i przez długi okres Tony Iommi próbował tworzyć coś na gruzach zespołu. Od kilku lat możemy znów oglądać Sabbatów w starym, dobrym składzie, lecz twórczość solowa Ozzy’ego i Tony’ego z okresu rozpadu również zasługuje na uwagę, tak jak wszystkie płyty prekursorów heavy metalu - grupy Black Sabbath.
Za pomoc w tłumaczeniu tekstu piosenki „Sabbath Bloody Sabbath” chciałbym podziękować Nestorowi „Coor Vichonowi” Kaszyckiemu, który udzielił mi kilku cennych wskazówek.
