Sebastian Pawlina – „Motyl Ścibor-Rylski. 100 lat Polski, czyli opowieść o generale” – recenzja i ocena
Sebastian Pawlina – „Motyl Ścibor-Rylski. 100 lat Polski, czyli opowieść o generale” – recenzja i ocena
Sebastian Pawlina jest pisarzem, historykiem i pracownikiem Muzeum Historii Polski. Publikuje na łamach m.in. „Focus Historia”, „Polityki”, „Gazety Wyborczej”, „Ale Historia” czy miesięcznika „Stolica”. Jest współautorem Wielkiej Księgi Armii Krajowej oraz autorem książek Wojna w kanałach i Praca w dywersji. Codzienność żołnierzy Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej (uhonorowana Nagrodą Historyczną POLITYKI). Tym razem do rąk czytelników oddał pierwszą biografię generała Zbigniewa Ścibora-Rylskiego.
Zbigniew Dionizy Ścibor-Rylski urodził się 10 marca 1917 r. w Browkach. Karierę wojskową rozpoczął od trzymiesięcznego kursu piechoty w 57 pp w Poznaniu. W ramach przysposobienia wojskowego ukończył kurs szybowcowy w Wojskowym Ośrodku Szybowcowym. Idąc za ciosem został słuchaczem Szkoły Podchorążych Lotnictwa – Grupa Techniczna w Warszawie, którą ukończył w 1939 r. jako sierżant podchorąży ze specjalnością mechanika silników i przyrządów lotniczych. Dalszą naukę w 1 Pułku Lotniczym przerwał mu wybuch wojny. Po ciężkich walkach w ramach macierzystej jednostki, Ścibor-Rylski dołączył do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Po ucieczce z niewoli związał się z ruchem oporu (przygotowywał miejsca zrzutów, walczył na Wołyniu oraz w powstaniu warszawskim). Po wojnie zaangażował się w ruch kombatanckim, był m. in. członkiem-założycielem i wieloletnim prezesem Związku Powstańców Warszawskich. U kresu życia został oskarżony o współpracę z bezpieką i wywiadem PRL.
Recenzowana pozycja podzielona jest na cztery części, odpowiadające poszczególnym etapom życia Generała: Zbyszek, Zbigniew, „Motyl” oraz Generał. Koniec poszczególnych części wyznaczają ważne wydarzenia, a więc kolejno: rozpoczęcie podchorążówki, niewola niemiecka, upadek powstania warszawskiego oraz pogrzeb.
W założeniu książka miała przedstawić pełny obraz Ścibora-Rylskiego, środowiska, które go ukształtowało oraz wyznawanych wartości. Niestety autor wybrał inną drogę – zarysował tło, które zaledwie buduje kontekst, ale nie wyjaśnia jego bezpośredniego wpływu na bohatera książki. Całość pracy jest po prostu przegadana, utopiona w kwiecistym stylu, niemalże z ambicją do beletryzowania. Zdecydowanie brakuje tu wypowiedzi osób, które znały Generała oraz dokumentów. Bardzo wyraźnie widać to w opisie sprawy wzbudzającej najwięcej emocji, czyli oskarżeniom o współpracę z bezpieką. Sam autor przyznaje, że potrzebna jest tutaj bardzo wnikliwa kwerenda, ale sam jej nie wykonał.
Trzeba przyznać, że bardzo dobre wrażenie robi bibliografia. Jeśli przyjrzeć się włączonym do książki cytatom, to nie mają one na ogół nic wspólnego z postacią Generała, a są li tylko i wyłącznie opisem danej sytuacji lub zdarzenia. Właściwie można by je usunąć bez szkody dla tekstu głównego.
Bardzo trudno jest pisać o kimś, kogo wspomnienie jest nadal żywe. W tym roku minęły dopiero trzecie uroczystości rocznicy wybuchu powstania warszawskiego bez „Motyla”. Pierwsza biografia Generała nie wyczerpuje tematu, choć może stanowić zachętę do dalszych poszukiwań. Tym niemniej warto zapoznać się z życiorysem tej ikonicznej postaci.
