Stalagmity ujawniają zmiany europejskiego klimatu na przestrzeni 3000 lat

Badania formacji wapiennych w jaskini Roaring Cave znajdującej się w północno-zachodniej części Szkocji prowadził Uniwersytet Nowej Południowej Walii w Australii (UNSW). Pierwszy raz do śledzenia Oscylacji Północnoatlantyckiej wykorzystano pomiary jaskiniowe.

Nasze wyniki dostarczają również najdłuższy roczny zapis tego ważnego fenomenu, który miał duży oddźwięk w klimacie europejskim – mówi profesor UNSW Andy Baker, główny kierownik badań.

Potwierdza on, że podczas okresu Średniowiecznego Optimum Klimatycznego [okres ocieplenia klimatu głównie w rejonie północnego Atlantyku] pomiędzy latami 1080 i 1430 wskaźnik oscylacji był w niezwykle wydłużonej fazie pozytywnej, co niesie ze sobą wzrost opadów w Szkocji i bardziej suche warunki w zachodniej części obszaru śródziemnomorskiego - dodaje badacz, kierujący Inicjatywą Centrum Badań Wód Połączonych UNSW.

Wahania temperatury w ciągu ostatnich 2000 lat, uwzględniający Średniowieczne Optimum Klimatyczne oraz Małą Epokę Lodową w czasach nowożytnych (aut. Global Warming Art, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).

Indeks klimatyczny Oscylacji Północnoatlantyckiej (tzw. indeks NAO) używany jest do pomiaru ilościowego tego meteorologicznego zjawiska związanego z globalną cyrkulacją powietrza i wody oceanicznej. Występuje ono w okolicach północnego Atlantyku i wpływa na inne kontynenty.

Jaskinia Roaring Cave, inaczej zwana Uamh an Tartair, jest płytką jaskinią pod warstwą torfu, który gromadził się przez ostatnie 4000 lat. Zwrócony w górę wzrost stalagmitów jest wrażliwy na wzrost opadów – im więcej wody w torfie, tym wolniej rosną nacieki. Duża ilość opadów wiąże się z indeksem pozytywnym. Jak mówi Baker, badacze mierzyli grubość przyrostu rocznego każdego stalagmitu, uwzględniając te, które wykazywały regularny przyrost przez więcej niż 1800 lat. W ten sposób uzyskano zapis zmian klimatycznych zachodzących w okresie między 1000 r. p.n.e. a 2000 r. n.e. Według Bakera może to pozwolić na stawianie hipotez dotyczących zmian klimatu i zmian społecznych.

Zobacz też:

• Biohistoria: człowiek i przyroda w długiej perspektywie
• Jak wygrać wojnę dzięki prognozie pogody?
• Zjawiska klimatyczne w średniowiecznej Polsce na podstawie rodzimych źródeł historycznych

Nasze wyniki ujawniają również, że nastąpiła też inna trwała faza pozytywna między 290 i 550 rokiem, co pokrywa się ze schyłkiem Cesarstwa Rzymskiego i okresem intensywnej ludzkiej migracji w południowej Europie podczas Wieków Ciemnych. Po tym nastąpiła ciągła faza negatywna między 600 a 900 rokiem, która mogła przynieść ciepłe i suche warunki pogodowe w północno-zachodniej Europie, dzięki czemu była ona odpowiednia dla zachodniej ekspansji Wikingów, chociaż precyzyjne datowanie tego wydarzenia jest sporne – stwierdza Baker.

W skład grupy badawczej wchodzili naukowcy z UNSW, Uniwersytetu Lozańskiego w Szwajcarii oraz Uniwersytetu Arizony w Stanach Zjednoczonych. Badanie przeprowadzono w 2015 roku.

Źródła: sciencedaily.com ; iflscience.com

Redakcja: Tomasz Leszkowicz