Stefania Lazar – „Portrety kobiet niezwykłych. Skandalistki, damy, emancypantki na dziełach sztuki” – recenzja i ocena
Stefania Lazar – „Portrety kobiet niezwykłych. Skandalistki, damy, emancypantki na dziełach sztuki” – recenzja i ocena
Stefania Lazar jest historyczką, autorką artykułów i książek naukowych, w których głównie zajmuje się zagadnieniami architektury, w jej dorobku znajdują się takie pozycje jak „Architektura Będzina 1918-1939. Budynki użyteczności publicznej” czy „W poszukiwaniu Lebensraumu. Zagłębie Dąbrowskie w nazistowskich planach przestrzennych 1939-1944”. W recenzowanej publikacji „Portrety kobiet niezwykłych” odbiegła od zwyczajowego kręgu swoich zainteresowań na rzecz przedstawienia sylwetek nadzwyczajnych postaci historycznych.
Autorka dokonała subiektywnego wyboru dziesięciu kobiet uwiecznionych w sztuce, które zapisały się w historii za sprawą urody, posiadanej władzy, skandalicznych zachowań, łamania powszechnie przyjętych norm, wyznaczania modowych trendów oraz kształtowania własnego życia w wyjątkowy sposób. Isabella de’ Medici była florencką księżniczką, opływającą w bogactwa, uwikłaną w intrygi, której życie miało tragiczny koniec. Simonetta Vespucci zapisała się na kartach historii i sztuki za sprawą urody, która inspirowała renesansowych mistrzów. Anna z Kleve, czwarta żona Henryka VIII, której udało się zachować głowę pomimo rozczarowania małżonka. Agnès Sorel, kochanka króla Francji, zmarła w tajemniczych okolicznościach i najprawdopodobniej to jej wizerunek widnieje na słynnym obrazie Madonny z Dzieciątkiem Jeana Fouqueta. Cesarzowa Teodora dzięki własnej determinacji z nizin społecznych wspięła się na sam szczyt społecznej hierarchii i brała czynny udział w rządzeniu Cesarstwem Bizantyńskim.
Brytyjska arystokratka Georgiana Cavendish, wiodła prym na salonach, ale jej życiu prywatnemu daleko było do ideału. Juliette Récamier stała się ikoną przełomu XVIII i XIX wieku, nie tylko dzięki urodzie uwiecznionej na obrazach. Élisabeth Vigée-Lebrun była nadworną malarką królowej Marii Antoniny, dzięki niezmordowanej pracy i ambicji doczekała się ogromnej popularności i uznania. Seymour Worsley pod koniec XVIII wieku wywołała jeden z największych skandali wśród brytyjskiej arystokracji. Małgorzata Maultasch, hrabina Tyrolu, dokonała wiele kontrowersyjnych wyborów, przez co jej postać doczekała się czarnej propagandy.
Każda z opisywanych w książce kobiet wiodła życie nieprzeciętne, zasłynęły z różnych powodów, wszystkie jednak były zdecydowanie postaciami wyjątkowymi, zwłaszcza biorąc pod uwagę czasy, w których żyły. Autorka opierając się na opracowaniach w dość skrótowej i lekkiej formule przybliża ich życiorysy, wskazując na elementy czyniące je niezwykłymi, na które wpływ miały często urodzenie, uwarunkowania historyczne czy polityczne gry. Za kryterium obrała utrwalenie ich wizerunków w dziełach sztuki, jako czynnik wskazujący na ich wyjątkową pozycję. W wielu przypadkach ze względu na swoją pozycję były ukazywane na obrazach wielokrotnie, a czasem są wskazywane jako prawdopodobne bohaterki dzieł artystów. Stefania Lazar dokonała subiektywnego wyboru kobiet, których życiorysy i sylwetki uznała za szczególne z różnych względów, które wymienia we wstępie do książki. Poznajemy postaci z różnych epok, krajów, stanów społecznych, będące skandalistkami, gospodyniami salonów, władczyniami, emancypantkami, żonami i kochankami, utrwalonymi na portretach, które mamy okazję obejrzeć w tej publikacji.
Autorka podkreśla znaczenie uwarunkowań historycznych, zarysowuje tło przed przedstawieniem bohaterek, ukazując ich pochodzenie, koligacje dynastyczne, historię danego regionu, aby czytelnik lepiej zrozumiał w jakim środowisku żyły i dlaczego zasłużyły sobie na miano niezwykłych. Rozdziały w książce są dość krótkie, i to właściwie jedyny zarzut do recenzowanej publikacji, ponieważ można byłoby odrobinę pogłębić charakterystykę tych dziesięciu kobiet, opisać szerzej ich życiorysy. Zwięzła forma nie przeszkodziła jednak w dobitnym ukazaniu wyjątkowości wybranych przez Stefanię Lazar bohaterek, która skupiając się na najważniejszych wątkach z ich życia przedstawiła fascynujące portrety kobiet, którym do dzisiaj możemy spojrzeć w oczy i których wizerunki są dowodem nietuzinkowego życia.
„Portrety kobiet niezwykłych” to popularnonaukowa publikacja przybliżająca sylwetki dziesięciu wyjątkowych kobiet, które doczekały się utrwalenia na wieki w dziełach sztuki. Stefania Lazar w rzetelny i barwny sposób przedstawia ich życiorysy, co sprawia, że zapoznawanie się z nimi jest dla czytelnika wielką przyjemnością. Zdecydowanie polecam.
