Urszula Kozłowska, Tomasz Sikorski – „Andrzej Niesiołowski (1899-1945)...” – recenzja i ocena
Urszula Kozłowska, Tomasz Sikorski – „Andrzej Niesiołowski (1899-1945). Z dziejów nurtu chrześcijańsko-społecznego w polskiej socjologii” – recenzja i ocena
Urszula Kozłowska jest socjologiem, historykiem i psychologiem, profesorem Instytutu Socjologii Uniwersytetu Szczecińskiego. Tomasz Sikorski to historyk i politolog, profesor, kierownik Zespołu Badawczego Historii Idei i Ruchów Politycznych w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Oboje mają na koncie wiele książek oraz artykułów naukowych i popularnonaukowych. W ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec kościołów i związków wyznaniowych w Polsce w latach 1944-1989” ukazała się ich wspólna praca dotycząca spuścizny Andrzeja Niesiołowskiego.
Andrzej Niesiołowski urodził się 5 czerwca 1889 r. w Ostrowie. W czasie nauki związał się z tajnymi organizacjami polskimi Towarzystwem Tomasza Zana oraz Związkiem Młodzieży Polskiej „Zet”. 10 listopada 1918 r. został współorganizatorem wiecu w Domu Katolickim, który stał się początkiem istnienia Republiki Ostrowskiej. W 1919 r. ochotniczo zaciągnął się do batalionu powstańczego w Szczypiornie i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie południowym. Studiował historię i socjologię, zaś w 1926 r. uzyskał stopień doktora filozofii.
Już w gimnazjum wszedł w krąg wpływów Wincentego Lutosławskiego i jego Stowarzyszenia Patriotyczno-Religijnego „Eleusis”. Był członkiem Filareckiego Związku Elsów stając się jednym z liderów Koła Poznańskiego, a także współautorem statutu organizacji. Współtworzył również, nawiązujący do idei elsów, Związek Odrodzenia Narodowego „Praca” oraz związany był z ruchem abstynenckim. Był przez pewien czas redaktorem „Robotnika” oraz „Nowego Kuriera”.
W myśli Niesiołowskiego przeważa koncentracja na ideologii, kulturze i wychowaniu. Najciekawszą jego ideą bez wątpienia jest personalizm będący antytezą totalitaryzmów. Zakładał on uspołecznienie człowieka przy zachowaniu przyrodzonej mu wolności: autonomii moralnej, walki z postawami egoistycznymi, miłości bliźniego, wiary w Boga osobowego, ścisłe przestrzeganie zasad sprawiedliwości.
Recenzowana pozycja składa się z obszernego zarysu biografii głównego bohatera, wykazu jego prac, bibliografii przedmiotowej oraz aneksów. W aneksach znajdziemy najważniejsze prace naukowe i publicystyczne poruszające się w obszarze socjologii polityki. Warto zaznaczyć, że niektóre teksty – dotychczas zdeponowane w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu – prezentowane są po raz pierwszy. Zastosowana przez autorów metoda chronologiczna pozwala na dokładne prześledzenie zmian w poglądach Niesiołowskiego, a także rozwoju obozu katolickiego w ruchu politycznym. Moje osobiste zainteresowanie wzbudził artykuł dotyczący neopoganizmu polskiego dotyczący m. in. Szczepu Rogate Serce Stanisława Szukalskiego oraz Zadrugi.
Recenzowana książka jest bardzo ciekawą pozycją. Zdecydowanie warto po nią sięgnąć niezależnie od osobistego stosunku do katolickiej nauki społecznej.
