Danny Orbach – „Naziści po wojnie. Kariery ludzi Hitlera” – recenzja i ocena
Danny Orbach – „Naziści po wojnie. Kariery ludzi Hitlera” – recenzja i ocena
Jak to możliwe, że ludzie zbroczeni krwią potrafili robić interesy z każdym — z Amerykanami, Sowietami, a nawet z Izraelem? Na to i inne pytania odpowiedź znalazł Danny Orbach. Zajrzyjmy do jego książki.
Według ustaleń Wielkiej Trójki wszyscy hitlerowscy zbrodniarze wojenni mieli ponieść zasłużoną karę. To były wzniosłe założenia, których wątpliwym ucieleśnieniem stały się procesy norymberskie. Skazano garstkę odpowiedzialnych za największą hekatombę w dziejach, a tymczasem reszta skutecznie rozpłynęła się w powietrzu. Wielu z nich znalazło schronienie w Ameryce Południowej i krajach arabskich Bliskiego Wschodu. Agenci wywiadu, naukowcy, specjaliści w swoich dziedzinach, rzecz jasna z brunatnymi metrykami, nie boczyli się na swoich niedawnych ideologicznych i rasowych wrogów. Nie inaczej było po przeciwnej stronie barykady, wszak interesy nie honorują sentymentów.
Danny Orbach – profesor nadzwyczajny historii i studiów azjatyckich na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, którego zainteresowania naukowe krążą wokół m.in. historii wojskowości czy historii wywiadu i szpiegostwa odkrywa przed czytelnikiem powojenny świat, w którym roi się od byłych funkcjonariuszy nazistowskiego państwa. Jedni, jak gen. Reinhard Gehlen tworzą służbę wywiadu nowego zachodnioniemieckiego państwa, inni, po powierzchownej selekcji, tworzą jego szkielet. Jeszcze innym udaje się zbiec za granicę, gdzie świetnie się odnajdują. Recenzowana pozycja traktuje głównie o tych ostatnich, z których jedni oferują swoje usługi Stanom Zjednoczonym, drudzy flirtują ze Związkiem Radzieckim i jego satelitami, a pozostali służą temu, kto głębiej sięgnie do kieszeni. Jak Danny Orbach operuje słowem? Rewelacyjnie – „Nazistów po wojnie. Kariery ludzi Hitlera” czyta się jak rasowy kryminał czy powieść szpiegowską. Zamachy, intrygi, zmiany stron i wykluczające się na pierwszy rzut oka sojusze sprawiają, że książkę nie tyle się czyta, ile chłonie.
Autor nie zapomniał nakreślić czytelnikowi tła historycznego dla opisywanych wydarzeń. Przedstawia niemieckie plany wobec podbitej Europy czy sylwetkę gen. Reinharda Gehlena, człowieka, który w odpowiednim momencie zadbał o polisę na życie. Były szef Fremde Heere Ost doskonale znał przeciwnika swoich nowych pracodawców, a ci odwdzięczając się, pozwolili założyć Gehlenowi służbę wywiadowczą. Amerykanie, ku niezadowoleniu Gehlena nie pokładali w nim wszystkich swoich nadziei. Działając w myśl starożytnej maksymy, rozgrywali byłego generała Wehrmachtu i kilkoro mu podobnych, by żaden z nich nie stał się monopolistą na rynku szpiegowskich usług. Ponadto nie mniej fascynującą z opisywanych w dziele Orbacha spraw jest kwestia funkcjonowania byłych nazistowskich agentów w otoczeniu władz i służb państw Bliskiego Wschodu takich jak choćby Egipt i Syria.
Książka Orbacha podzielona została na trzy części, a te na rozdziały. Opatrzono ją ponadto wstępem, epilogiem, listą skrótów stosowanych w przypisach, przypisami (w tym przypadku zostały umieszczone w środku książki, co zaburza płynność lektury treści), bibliografią i indeksem. Na froncie oprawy umieszczono fotografię nieznanego autorstwa, na której znajdują się m.in. Alois Brunner i Karl – Heinz Späth. Wspomniani byli jednymi z założycieli OTRACO – przedsiębiorstwa zajmującego się handlem bronią, które skupiło swoją uwagę na interesach z blokiem wschodnim. W środku znajdziemy wkładkę z fotografiami. Na tylnej stronie okładki znajduje się krótkie streszczenie mające na celu zachęcenie do lektury. Warto wspomnieć o tym, że książka została oprawiona w solidną twardą oprawę, w czym wielka zasługa Wydawnictwa Znak, które jak zawsze spisało się na medal.
„Naziści po wojnie. Kariery ludzi Hitlera” to lektura fascynująca pod kilkoma względami. Najważniejszym z nich jest wszechstronne ujęcie badanego zjawiska. Autor zajrzał (a my rzecz jasna wraz z nim) za kulisy świata wielkiej polityki i służb specjalnych, gdzie nie ma miejsca na sentymenty, a liczą się sprawność i skuteczność działania za wszelką cenę. Również za cenę współpracy z mordercami i ludobójcami takimi jak choćby „Rzeźnik z Lyonu” Klaus Barbie czy zaangażowany w eksterminację węgierskich Żydów – Wilhelm Höttl. Należy w tym miejscu wspomnieć o narracji, która jest niezaprzeczalną zaletą recenzowanej publikacji. Poprowadzona została po mistrzowsku, dlatego też warto „Nazistów po wojnie. Kariery ludzi Hitlera” przeczytać. Głównie jako ostrzeżenie i przestrogę, nie zapominając o tym, że historia lubi się powtarzać.
