Edward Rymar – „Barnim I. Książę Słowian na Pomorzu (ok. 1220/21–1278)” – recenzja i ocena
Edward Rymar – „Barnim I. Książę Słowian na Pomorzu (ok. 1220/21–1278)” – recenzja i ocena
Książę Barnim I z dynastii Gryfitów zapisał się w dziejach Pomorza Zachodniego jako władca odpowiedzialny za lokację aż trzydziestu miast, między innymi Szczecina, Stargardu, Gryfina i Goleniowa, a także fundację wielu klasztorów, jak choćby klasztoru cysterek w Marianowie. Mimo trwającego prawie sześćdziesiąt lat panowania, dużej aktywności politycznej i wprowadzenia wielu reform w księstwie, nie doczekał się on do tej pory osobnej biografii. Lukę tę wypełnił znakomity historyk i mediewista Edward Rymar, autor monumentalnego dzieła Rodowód książąt pomorskich, które śmiało można porównywać z Genealogią Piastów Oswalda Balzera czy Rodowodem Piastów Kazimierza Jasińskiego.
W książce Barnim I. Książę Słowian na Pomorzu (ok. 1220/21–1278) Rymar przedstawia politykę wewnętrzną władcy, lokowanie przez niego kolejnych miast, działalność władcy na rzecz Kościoła, a także jego życie rodzinne, które w wielu kwestiach nadal budzi spory wśród badaczy. Autor wyjaśnia wątpliwości, jakie na przestrzeni lat narosły wobec trzech małżeństw księcia, ustala w przekonujący sposób pochodzenie jego kolejnych żon oraz prostuje nieprawdziwe informacje, jakie pojawiły się wokół jego potomstwa.
Dużo uwagi poświęca również najbliższemu otoczeniu Barnima I, przybliżając sylwetki jego urzędników i opisując dzieje pomorskich rodów, które w XIII wieku zdobywały swoją pozycję i budowały swój prestiż. Niejednokrotnie wchodzi w polemiki z innymi autorami, obala zakorzenione w historiografii mity i podważa wiarygodność przekazów kronikarskich, lecz jednocześnie w przekonującym wywodzie wyjaśnia, jak jego zdaniem było naprawdę.
Publikacja Edwarda Rymara jest wyczerpująca i szczegółowa, podzielona na rozdziały i podrozdziały, w których mediewista dokładnie bada każdy aspekt życia i działalności księcia Barnima I. Pierwszych jedenaście rozdziałów w sposób chronologiczny przedstawia dzieje władcy, jego politykę zagraniczną i relacje rodzinne. W dwunastym rozdziale autor analizuje prowadzoną przez Gryfitę akcję kolonizacyjną, zastanawiając się, czy słusznie uznaje się księcia za germanizatora polskich ziem. Rozdział trzynasty poświęca sprawom dworu księcia, jego urzędnikom i najbliższemu otoczeniu, jak również itinerarium Barnima, tytulaturze władcy i jego pieczęciom. W ostatnim rozdziale Rymar przypomina z kolei, jak panowanie Barnima I oceniali średniowieczni kronikarze i nowożytni historycy, a także przedstawia, w jaki sposób pamięć o nim jest kultywowana na terenie Pomorza Zachodniego.
Książka Barnim I. Książę Słowian na Pomorzu (ok. 1220/21–1278), jest publikacją o charakterze naukowym, z obszerną bibliografią i wieloma przypisami. Publikację tę należy więc polecić przede wszystkim historykom, choć spodoba się ona zapewne również pasjonatom średniowiecza i dziejów Pomorza Zachodniego. Autor zadbał bowiem o klarowność swojego wywodu, a dzięki wspomnianemu już podziałowi książki na rozdziały i podrozdziały czytelnik może bez większego problemu znaleźć interesujące go zagadnienia i aspekty panowania Barnima I.
Recenzowana publikacja stanowi cenne uzupełnienie wiedzy na temat dynastii Gryfitów, która nadal jest traktowana w polskiej historiografii trochę po macoszemu, a artykuły i książki autorstwa niemieckich badaczy nie są w naszym kraju szerzej dostępne. Na szczęście w ostatnich latach pojawia się coraz więcej publikacji na temat książąt pomorskich, a sam Edward Rymar już pracuje nad biografiami kolejnych trzech władców – Bogusława IV, Warcisława IV i Bogusława X. Pozostaje więc mieć nadzieję, że postacie te zostaną przez niego zbadane równie wnikliwie i szczegółowo.
