Krzysztof Goluch – „W tajnej służbie II Rzeczypospolitej” (tom I i II) – recenzja i ocena
Krzysztof Goluch – „W tajnej służbie II Rzeczypospolitej” (tom I i II) – recenzja i ocena
„W tajnej służbie II Rzeczypospolitej. Tom I. Operacja berlińska” oraz „W tajnej służbie II Rzeczypospolitej. Tom II. Napad” autorstwa Krzysztofa Golucha to początek serii, której akcja dzieje się w niezwykle burzliwym dla Polski czasie, po zakończeniu I wojny światowej, kiedy kształtowały się jeszcze granice kraju. Na tle wydarzeń historycznych przedstawione zostały losy fikcyjnego młodego agenta polskiego wywiadu, Wiktora Adamczewskiego.
I tom rozpoczyna się w momencie, gdy trwa powstanie wielkopolskie, a kraj mierzy się z zagrożeniami ze strony Niemiec oraz opanowanej przez bolszewików Rosji. W tym niespokojnym okresie główny bohater zostaje zwerbowany do tajnych służb i otrzymuje swoją pierwszą misję w Berlinie. Początkujący agent brawurowo radzi sobie z wykonywaniem obowiązków i szybko zyskuje uznanie przełożonego, Jerzego Dobrowolskiego. Działania tajnych służb mają kluczowe znaczenie dla innych wątków powieści, takich jak delegacji Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego na konferencji pokojowej w Paryżu czy planów umocnienia kraju snutych przez Józefa Piłsudskiego.
W książce przewija się mnóstwo postaci historycznych. Paul von Hindenburg, Lenin, Stalin, Feliks Dzierżyński oraz Bolesław Wieniawa-Długoszowski to tylko niektóre z nich. Ten ostatni zresztą odgrywa w powieści całkiem istotną rolę, kiedy zostaje wysłany w tajnej misji dyplomatycznej do Rosji. Sytuacja tego kraju, a zwłaszcza zwykłych obywateli, została niezwykle sugestywnie odmalowana przez autora, który ukazał bezmiar chaosu, biedy i degeneracji. Tom I kończy się w momencie, kiedy poznajemy rozwiązanie sprawy niemieckiego asa wywiadu, a strona niemiecka jest pełna nadziei, że ich tajna operacja „Wiosenne Słońce” ma szanse powodzenia.
Drugi tom kontynuuje bezpośrednio wcześniejsze wątki, w tym zwłaszcza Wieniawy-Długoszowskiego, który po uratowaniu z rąk bolszewików (przez osobę, po której najmniej byśmy się tego spodziewali) wraz z towarzyszem z celi, Tomaszem Groblą przedziera się do Polski. Pokojowa konferencja trwa nadal, a na tle wielkiej polityki i wiszących nad krajem zagrożeń poznajemy dalsze losy agentów wywiadów niemieckiego, rosyjskiego i polskiego. Główny bohater otrzymuje zadanie zdecydowanie bardziej prywatnej natury, które wniesie w jego życie całkiem nowe emocje. Między Wiktorem a Elizą Dobrowolską, córką szefa wywiadu rodzi się bowiem uczucie, sytuacja jednak komplikuje się, kiedy nieznani sprawcy próbują porwać dziewczynę. Ponownie więc otrzymujemy wartką akcję, w której wydarzenia dzieją się niezwykle szybko, a bohaterowie co rusz muszą wydostawać się z poważnych tarapatów.
W recenzowanych tomach autor dołożył starań, aby wiernie oddać realia Polski i świata po Wielkiej Wojnie, wiele miejsca poświęcając sytuacji międzynarodowej, zagadnieniom politycznym i działaniom służb wywiadowczych kilku krajów. Szeroko opisane zostały postaci historyczne, zwłaszcza Józef Piłsudski i Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Szeroko zarysowana jest ich prywatna strona, choć w tej materii Krzysztof Goluch pozwolił sobie na naginanie faktów. Wieniawa-Długoszowski w jego ujęciu stał się wzorem cnót i wiernym mężem, niszczonym niesłusznie przez plotki, przez co jego charakter stracił wiele na barwności, podobny zarzut można odnieść także do głównego bohatera, który także jest nadmiernie idealizowany i dość naiwny, a jest on przecież obiecującym pracownikiem tajnych służb.
Recenzowana powieść została oparta na opracowaniach naukowych, a odejścia od prawdy lub wszelkie zmiany zostały wyjaśnione w posłowiu, przydatne zwłaszcza czytelnikom mniej zaznajomionym z czasami, w których osadzona została fabuła serii. Potoczny język, wyjaśnienia często dość banalnych zagadnień w przypisach, a jednocześnie ciekawe i wciągające przygody bohaterów czynią z obu tomów „W tajnej służbie II Rzeczypospolitej” lekką lekturę, w której wątki historyczne zgrabnie połączone zostały z fikcyjnymi tworząc dynamiczną, pełną akcji całość.
