Zuzanna Orlińska – ,,Miasto pamięci. Czternaście rodzinnych spacerów po Starych Powązkach” – recenzja i ocena
Zuzanna Orlińska –,,Miasto pamięci. Czternaście rodzinnych spacerów po Starych Powązkach” – recenzja i ocena
Zuzanna Orlińska jest pisarką i ilustratorką książek, czasopism i podręczników dla dzieci i młodzieży. Urodzona w Warszawie. Ukończyła warszawską Akademię Sztuk Pięknych na wydziale Grafiki. Laureatka m.in. nagrody głównej w Konkursie Literackim im. Kornela Makuszyńskiego oraz dwukrotna laureatka Konkursu Literackiego im. Astrid Lindgren. W 2010 roku zadebiutowała powieścią Matka Polka.
Książka Zuzanny Orlińskiej to bogato ilustrowany przewodnik po Starych Powązkach dla całej rodziny. Przybliża dzieje cmentarza od samego powstania (czyli końca XVIII wieku), jednocześnie zakreślając szerszy kontekst nie tylko dziejów naszej stolicy, ale i całego kraju. Poznajemy krótkie życiorysy wielu znanych i wybitnych osób tam pochowanych – żołnierzy, poetów, pisarzy, artystów, uczonych… i wielu innych.
W publikacji prezentowanych jest czternaście pomysłów na spacery po Starych Powązkach z historią w tle. Każda przechadzka zaznaczona jest innym kolorem i ma swój temat przewodni. Autorka raz prowadzi nas szlakiem artystów czy dzieci, innym razem przedstawia nagrobki bohaterów narodowych. W tekście pojawiają się również ciekawostki, jak np. informacja o znajdującym się na cmentarzu grobie pochowanego tam Japończyka. Wyjątkowość nagrobka polega na przedstawionej na nim inskrypcji, która wykonana jest w języku japońskim.
Ogromnym atutem prezentowanej publikacji jest jej wydanie. Książka w twardej oprawie, z eleganckim białym i sztywnym papierem uzupełniona została licznymi fotografiami, rycinami, mapkami i rysunkami. Dodatkowo wprowadzono różną kolorystykę zarówno w tekście, jak i do rozróżnienia poszczególnych spacerów. Niewątpliwie oprawa publikacji jest bardzo atrakcyjna. W tekście brak literówek, a zastosowane zasady interpunkcji oraz stylistyka nie budzą najmniejszych zastrzeżeń. Przez przywołanie dużej liczby nazwisk, pomocny może okazać się indeks nazwisk znajdujący się na końcu książki. Całość wzbogacona została o bibliografię, zarówno książkową, jak i internetową.
Bardzo ciekawym zabiegiem jest rozwiązanie narracyjne. Rozmowa między dziadkiem i wnuczętami jest płynna i swobodna. Nadaje trudnej tematyce śmierci dużo lekkości, zmniejszając tym samym jej podniosłość i patos. Ale najważniejszym aspektem jest tutaj stworzenie możliwości opowiadania o naszej historii dzięki swoistemu kontaktowi z wybitnymi postaciami. Poruszane kwestie historyczne w książce są tłumaczone na zasadzie: wnuczęta pytają – dziadek odpowiada. Zastosowana metoda pozwala lepiej przyswoić odpowiedzi, bo brak w niej sztywnych, encyklopedycznych definicji.
Zgodnie z informacją znajdującą się na stronie internetowej wydawnictwa cezura wiekowa to 8+. Nie jestem przekonana, czy informacje historyczne zawarte w książce, nawet wytłumaczone w łatwy i przystępny sposób, mogą okazać się zrozumiałe dla ośmiolatków. Na potwierdzenie tego przypuszczenia, wystarczy zwrócić uwagę w książce na dialogi, np. na s. 56 dziadek pyta dzieci czy wiedzą kim był Lelewel? Chłopiec (wiek ok. 8-9 lat) odpowiada: „kimś ważnym?”, a wnuczka (nastolatka, ok. 14 lat): „kimś związanym z powstaniem listopadowym”? Przykład ten pokazuje lepsze dostosowanie przekazu dla starszej wnuczki, niż młodszego wnuka. Oczywiście warto podkreślić ogromny walor edukacyjny publikacji, niemniej bardziej dostoswany do nieco starszych dzieci.
Wspomniany walor edukacyjny dotyczy także dorosłych. Z dużym przekonaniem można stwierdzić, że wiele informacji zawartych w książce jest nieznana nie tylko młodszym czytelnikom. Niewątpliwie, publikacja przeznaczona głównie dla warszawiaków mogących w każdej wolnej chwili wybrać się na spacer po Cmentarzu Powązkowskim, ale także pozostałych mieszkańców Polski, którzy chcą go odbyć w formie literacko-wirtualnej. Ze względu na stronę wizualną i edukacyjną, polecam również na prezent.
