Anna Czerwińska-Rydel – „Piórem czy mieczem. Opowieść o Henryku Sienkiewiczu” – recenzja i ocena

W szkole podstawowej uczniowie poznają Sienkiewicza przede wszystkim z fragmentów nowel czy powieści „W pustyni i w puszczy”. Na zajęciach nie ma niestety czasu, aby szerzej przedstawić postać twórcy dzieł, w których zaczytywało się (i zaczytuje!) kilka pokoleń Polaków i Polek. To niemała szkoda, bo życie wybitnego pisarza, było równie ciekawe co książki, które pisał. Jeżeli ktoś ma co do tego wątpliwości, to praca Anny Czerwińskiej-Rydel, skutecznie je rozwieje.

Bohaterką tomu jest dziewczynka o imieniu Basia, która wraz ze swoją klasą zwiedza Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza w Poznaniu. W trakcie wycieczki, dziewczynka uczestniczy w nietypowym wydarzeniu, poznając Ignacego Mosia – twórcę i kustosza odwiedzanej przez dzieci placówki. Z wdzięczności za okazaną pomoc, kustosz zaprasza Basię (którą ze względu na podobieństwo imion z Baśką Wołodyjowską, nazywa „hajduczkiem”) do swojego gabinetu. Kustosz opowiada dziewczynce o życiu pisarza, pokazując przy tym wiele ciekawych eksponatów związanych z jego postacią. Owocem spotkania jest rozbudzienie fascynacji „hajduczka” twórczością Sienkiewicza. Koniec końców, Basia nieśmiało prosi Ignacego Mosia o wypożyczenie jednej z powieści Sienkiewicza, aby w najbliższym czasie „przeczytać wszystko”.

„Piórem czy mieczem” jest biografią pisarza przeznaczoną dla dzieci uczęszczających do szkół podstawowych. Autorka przedstawiła życie Sienkiewicza za pomocą rozmów Basi z kustoszem muzeum oraz jego opowieści, które dotyczą wybranych epizodów z życia pisarza. Można zatem napisać, że akcja książki ma równocześnie miejsce w czasach współczesnych oraz epoce, w której tworzył twórca trylogii. Tak poprowadzona narracja, sprawia że najmłodsi czytelnicy sami mogą się przekonać, że pisarz był w szkole „dobrym kumplem”, lubił podróżować po świecie i miał dwa psy. Na kartach książki, nie zabrakło również poważniejszych wątków, dotyczących m.in. rosyjskiej cenzury, otrzymania literackiej nagrody Nobla czy pisania „ku pokrzepieniu serc”.

Autorka oparła swoją pracę na zachowanych listach pisarza oraz osób, które były mu bliskie. To właśnie listy, co słusznie zresztą stwierdza jeden z głównych bohaterów książki, Ignacy Moś pozwalają pokazać, że „Sienkiewicz uwielbiał żarty i dowcipy, miał cięty język i znakomite poczucie humoru”. Zamieszczone w książce fragmenty korespondencji mogą zaciekawić nie tylko najmłodszych, ale również tych trochę starszych czytelników. Książka została opatrzona przypisami, które wyjaśniają najtrudniejsze słowa oraz postacie pojawiające się w tekście.

Poza główną opowieścią, w książce zamieszczono obszerny aneks, na który składa się wywiad z pisarzem, kalendarium życia pisarza (warto zwrócić uwagę, że przy dacie wydarzenia jest również podany wiek Sienkiewicza, co powoduje, że dla dzieci może ono być łatwiejsze w odbiorze), lista najważniejszych utworów i muzeów poświęconych pisarzowi. Jest także ciekawe zestawienie prezentujące ważne wydarzenia mające miejsce za życia polskiego noblisty. Książka została świetnie zilustrowana ilustracjami Doroty Łoskot-Cichockiej.

Współcześnie coraz bardziej zanika kształtowanie wyobraźni dzieci za pomocą słowa czytanego. Dostęp do Internetu, portali społecznościowych czy innych mediów, sprawia że żyjemy w czasach skrótów i podawania najmłodszym wszystkiego na tacy. Praca Anny Czerwińskiej-Rydel pokazuje, że jeśli autor ma odrobinę wyobraźni oraz odrobinę z duszy dziecka jest w stanie w interesujący sposób przedstawić ważne postacie z naszej historii, które zbyt często są dla nas wyłącznie nieskazitelnymi pomnikami. „Piórem czy mieczem” gorąco polecam tak dzieciom, jak i ich rodzicom. Przy wspólnej lekturze, każdy znajdzie coś interesującego dla siebie. W końcu, cytując pana Ignacego Mosia. „Jedni walczyli o Polskę mieczem, a Sienkiewicz walczył piórem i pokrzepiał serca ludzi”.