Vincent V. Severski – „Christine. Powieść o Krystynie Skarbek” – recenzja i ocena
Vincent V. Severski – „Christine. Powieść o Krystynie Skarbek” – recenzja i ocena
Churchill wiedział, że ta operacja może zadecydować o losach wojny, i zgodził się z propozycją szefa Menziesa, by klucz do sprawy powierzyć Christine Granville. Wiedział też, że to jedna z najlepszych agentek MI6, choć nigdy jej nie poznał.
Rosjanie, Niemcy, MI6, Włosi i pewnie jeszcze kilka innych służb działało w Belgradzie, a każda rozgrywała swoją kartę, potykając się w tłumie o własne nogi. Najgorsze było jednak to, że nikt nie mógł być pewny, z kim grają Jugosłowianie, a to przecież od nich wszystko zależało. Każdy oficer, każdy generał mógł współpracować z innym wywiadem.
Vincent V. Severski, pułkownik wywiadu i jeden z najpopularniejszych polskich pisarzy ostatnich lat, napisał fascynującą powieść szpiegowsko-historyczną na podstawie zwięzłej informacji biograficznej dotyczącej ważnej roli, jaką Skarbek miała odegrać w inspirowanym przez brytyjskie MI6 przewrocie w Jugosławii. Prawda wciąż ukryta jest w archiwach. Autor opisuje, jak mogły wyglądać wydarzenia owej przełomowej wiosny.
Akcja Christine rozgrywa się w ciągu kilku dni w Belgradzie i przedstawia ekscytującą rozgrywkę wywiadowczą. Zbiorowym bohaterem jest właśnie wywiad. Postać Skarbek vel Christine Granville nie zawsze była w tych zmaganiach decydująca, trudno też jednoznacznie ocenić, czy ambitna Polka była czynnikiem decydującym dla powodzenia operacji. Zresztą, skomplikowana gra szpiegowska znacznie różni się od indywidualnych wyczynów Jamesa Bonda – sukces prawie zawsze jest wynikiem pracy zespołowej. Autor przedstawia Czytelnikowi cały zestaw zagrywek (znanych głównie z filmów), które przykuwają uwagę na kolejnych stronach: podwójni agenci, podstawione agentki, sekretne spotkania, przekazywanie tajnych planów obronnych, obserwacje, szyfrowane depesze, przekraczanie granic, fałszywe informacje, prowokacje i wiele innych.
Książka – dzięki zgrabnie napisanym rozdziałom, przystępnemu językowi oraz do końca trzymającemu w napięciu rozwiązaniu krzyżujących się wątków – w atrakcyjny sposób opisuje wydarzenia, które mogły rozegrać się wiosną 1941 roku nad Sawą i Dunajem. Ambicją autora było przedstawienie naszej agentki w służbie Jego Królewskiej Mości w sposób inny niż dotychczas była ukazywana w poświęconych jej pozycjach (warto zwrócić uwagę m.in. na Miłośnicę autorstwa Marii Nurowskiej). W jednym z wywiadów Severski powiedział nawet, że „rozumie jej napięcia, lęki, marzenia, ambicje” i jego obraz Krystyny jest piękniejszy od wcześniejszych literackich portretów, bowiem jest prawdziwy. Faktycznie, jako byłemu oficerowi służb, łatwiej było mu zrozumieć emocje towarzyszące działaniom operacyjnym, stąd też duże znaczenie psychologicznego i obyczajowego tła tekstu.
Autor – mimo że nie kryje swojej sympatii dla dokonań tytułowej bohaterki – uważa, że Skarbek, jako łączniczka kontrowersyjnej i pełnej tajemnic polskiej organizacji konspiracyjnej Muszkieterzy, mogła być podwójną agentką brytyjskiego i niemieckiego wywiadu. Dzięki umiejętnemu prowadzeniu, po przedostaniu się z Budapesztu do Belgradu, była bardzo wartościowym agentem dla Londynu. Operacja miała zabezpieczyć brytyjskie interesy na Bałkanach i powstrzymać Jugosławię od sojuszu z Trzecią Rzeszą. Dzięki wywiadowczemu sukcesowi planowany hitlerowski atak na ZSRR został opóźniony, co mogło zadecydować o losach konfliktu.
Warto docenić dbałość o szczegóły i trud włożony w powstanie książki. Severski przygotował fabułę, ale miał do pomocy konsultanta historycznego i obyczajowo-artystycznego, którzy stale pracowali wraz z nim. Fakty z życia pięknej i ambitnej Polki stanowią dobry materiał na wciągającą powieść szpiegowską i właśnie taka trafiła do Czytelnika, który zostaje niejako wrzucony w wir wywiadowczej gry toczonej w marcu 1941 roku. Każdy może poznać kulisy tajnych operacji oraz zrozumieć znaczenie i motywacje agentki Christine. Polecam serdecznie na długie jesienno-zimowe wieczory!
