Wędrówki po historii mówionej

opublikowano: 2021-09-20, 06:00
wszelkie prawa zastrzeżone
... czyli subiektywny przewodnik po relacjach świadków historii.
reklama
Maria Buko w czasie rozmowy z Bogną Neuman, Warszawa, 2018. Fot. Iwona Makowska/AHM, prawa zastrzeżone

Badacze historii najnowszej znajdują się w dość uprzywilejowanej sytuacji, mając do dyspozycji nieporównanie więcej źródeł, pomagających odtworzyć i zrozumieć przeszłość, niż ich koledzy zajmujący się wcześniejszymi epokami. Z powodu postępu technologicznego, jaki nastąpił na przestrzeni XX wieku, źródła te są jednocześnie bardziej zróżnicowane co do rodzaju i formy. Jedne poddają się analizie łatwiej, inne trudniej, do części z nich trzeba podejść w zupełnie nowy sposób. Przykładem takiego specyficznego źródła są ustne relacje osób opowiadających o wydarzeniach historycznych, w których aktywnie uczestniczyły lub były ich naocznymi świadkami.

Rejestrowanie wspomnień, obejmujących nieraz większą część życia danej osoby, staje się coraz częstszą praktyką i budzi zainteresowanie nie tylko badaczy, ale także pasjonatów historii, tak powszechnej, jak i lokalnej. Jest wiele metod prowadzenia wywiadów i różne szkoły interpretowania pozyskanych tą drogą źródeł, jednak wspólnym mianownikiem pozostaje charakterystyczna forma takiego świadectwa, z której wywodzi się nazwa całego nurtu – historia mówiona.

Dom Spotkań z Historią wspólnie z Ośrodkiem Karta od wielu lat prowadzi projekt Archiwum Historii Mówionej, w ramach którego nagrywa, archiwizuje i opracowuje wielogodzinne wywiady biograficzne ze świadkami historii XX wieku: osobami dzielącymi się wspomnieniami z dzieciństwa spędzonego w przedwojennej Polsce i z wojennej młodości przeżywanej w cieniu okupacji, traumą obozów nazistowskich i sowieckich, walką o przetrwanie na zesłaniu w głębi ZSRR czy wiedzą dotyczącą skomplikowanej rzeczywistości powojennej. Są wśród nich także Polacy walczący w czasie II wojny światowej w różnych polskich formacjach, powstańcy warszawscy, działacze podziemia niepodległościowego i opozycji solidarnościowej, jednak główny nacisk kładziemy na upamiętnianie losów tych, których głos był do tej pory słabo lub w ogóle niesłyszany.

Jarosław Pałka (po prawej) w czasie rozmowy ze Stefanem Supranowiczem, Jawniuny k. Wilna, 2010. Fot. Dominik Czapigo/AHM, prawa zastrzeżone

Świadectwa te są zbierane zarówno w ramach większych projektów poświęconych poszczególnym zjawiskom czy wydarzeniom, jak i jednostkowo, często z inicjatywy samych świadków, którzy się do nas zgłaszają. Od kilku lat w Internecie pod adresem relacjebiograficzne.pl można wysłuchać w całości wielu takich świadectw, pochodzących z naszych zbiorów. Obecnie udostępniamy tą drogą ponad 2200 godzin opowieści audio i wideo, spisanych i połączonych z transkrypcją umożliwiającą szybkie przeszukiwanie relacji. Zbiór ten powstał w pierwszej kolejności z myślą o badaczach zajmujących się historią mówioną, mamy jednak nadzieję, że grono użytkowników będzie się stale poszerzać o osoby szukające informacji o przodkach i swoich małych ojczyznach, nauczycieli i pasjonatów historii, wszystkich zainteresowanych poznawaniem świata przez pryzmat indywidualnych doświadczeń i niepowtarzalnych życiorysów innych osób.

Wiemy jednak, że mając do dyspozycji tak obszerny i zróżnicowany materiał, czytelnik (słuchacz?) może się poczuć na początku nieco zdezorientowany i przytłoczony. Chcielibyśmy ułatwić ten pierwszy kontakt z historią mówioną. Proponujemy sześć spotkań – sześć spojrzeń na to fascynujące źródło, zachęcających do uważniejszego wsłuchania się w nie i odkrycia skarbów, które w sobie kryje. Nie jest to regularne wprowadzenie do metody oral history ani kompendium roszczące sobie pretensje do kompletności. To raczej próba podzielenia się kilkoma refleksjami, które zrodziły się w czasie naszej pracy, i które mogłyby zainspirować Państwa do własnych poszukiwań.

W serii „Wędrówki po historii mówionej, czyli subiektywny przewodnik po relacjach świadków historii” dotychczas ukazały się:

Materiał został przygotowany w ramach dodatku tematycznego do Histmag.org: „Wędrówki po historii mówionej, czyli subiektywny przewodnik po relacjach świadków historii”, zrealizowanego we współpracy z Domem Spotkań z Historią.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

reklama
Komentarze
o autorze
Joanna Rączka (Dom Spotkań z Historią)
Absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2016 roku związana z Archiwum Historii Mówionej w Domu Spotkań z Historią, gdzie koordynuje projekt rozbudowy serwisu relacjebiograficzne.pl, udostępniającego unikalny zbiór wielogodzinnych wywiadów biograficznych i fotografii archiwalnych świadków XX wieku.

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2024 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone