Polska

Dach Bazyliki Mariackiej w coraz gorszym stanie. Dorzucisz się do remontu?

Gdańska Bazylika Mariacka, największa na świecie świątynia zbudowana z cegły, jak najszybciej potrzebuje remontu dachu, pokrytego blisko dziewięcioma tysiącami metrów kwadratowych dachówki. Koszt prac oszacowano wstępnie na 9 milionów złotych, choć nieoficjalnie mówi się, że to nie wystarczy. Proboszcz parafii wspólnie z wiernymi (liczy też na turystów) organizuje zbiórkę na ten cel.

Piotr Olejarczyk

Magdalena Wróblewska – „Fotografie ruin. Ruiny fotografii 1944-2014” – recenzja i ocena

Ile opowieści kryje w sobie naświetlona klisza?

Aleksandra Stępień

Wolne Miasto Gdańsk: poligon doświadczalny nazistów

7 kwietnia 1935 roku wybory do Volkstagu, czyli parlamentu Wolnego Miasta Gdańska, wygrała tamtejsza komórka NSDAP. Był to kolejny krok w drodze do nazyfikacji miejsca, które stało się pretekstem do wybuchu drugiej wojny światowej. O tym, jak naziści zdobywali i sprawowali władzę w Gdańsku, zapytaliśmy gdańskiego historyka Jana Daniluka.

Zaskakujące perypetie rogu gwarków wielickich

Na skutek nieprzeciętnego bałaganu i niechlujstwa zarządu salin wielickich w 1874 roku doszło do kradzieży pamiątkowego dzieła sztuki złotniczej. Jak potoczyły się losy cennego zabytku?

Bohdan Nielubowicz

Mieczysław Grydzewski – „Silva rerum” – recenzja i ocena

Wiecie kim był Słonimski, Tuwim i Lechoń? A wiecie dzięki komu mogli publikować w „Wiadomościach Literackich”? Odpowiedzialny był stojący w cieniu Mieczysław Grydzewski.

O kościołach i szpitalach na Długich Ogrodach i Dolnym Mieście podczas kwietniowych Gdańskich Miniatur

W kwietniu, w ramach Gdańskich Miniatur będzie można zwiedzić mniej znane części gdańskiego Śródmieścia. Uczestnicy i uczestniczki odwiedzą Długie Ogrody, gdzie znajduje się jedna z najstarszych świątyń w Gdańsku – kościół św. Barbary oraz Dolne Miasto, będące niegdyś główną dzielnicą przemysłową Gdańska. Spacer z przewodniczką i portalem iBedeker odbędzie się 21 kwietnia, zgłoszenia trwają do 13 kwietnia. Wydarzenie pod patronatem Histmag.org!

Pokolenie, którego nie było?

Dziesięć lat temu zmarł Jan Paweł II. Ludzi, którzy żyli w czasie jego pontyfikatu szybko okrzyknięto pokoleniem JP2. Wykreowano w ten sposób zjawisko socjologiczne i historyczne, którego istnienie szybko zaczęto kwestionować. Sęk w tym, że pojęcie „pokolenia” rozumieć można wielowymiarowo.

Sebastian Adamkiewicz

Wespół z wiarą i rozumem..., czyli rzecz o historii i jej badaniu według Jana Pawła II

Próba analizy i interpretacji papieskiego nauczania dotyczącego historii i zadań stawianych przed historykami.

Krzysztof Kloc

Zakłady Lilpop, Rau i Loewenstein – przemysłowa potęga dawnej Polski

Lilpop, Rau i Loewenstein – największe zakłady przemysłowe międzywojennej Warszawy, zajmujące czołową pozycję w produkcji maszyn. Najbardziej znanymi ich produktami były m.in. lokomotywy, szyny, wagony kolejowe, ale także samochody. To z fabryk Lilipopa wyjechał jedyny do dziś zachowany oryginalny samochód pancerny produkcji polskiej.

Błażej Guzy

Andrzej Wierzbicki – „Poczet historyków polskich” – recenzja i ocena

Andrzej Wierzbicki w swojej najnowszej książce zebrał artykuły, które przed laty drukował na łamach magazynu „Mówią Wieki”. Są to niedługie, liczące nie więcej niż kilka stron popularne szkice prezentujące sylwetki czołowych historyków polskich od oświecenia po dwudziestolecie międzywojenne.

Tomasz Siewierski

„Zapomniane dziedzictwo Nowej Huty – Bieńczyce” – recenzja i ocena wystawy

Kiedy słyszymy o Nowej Hucie, najczęściej przywołujemy w pamięci obraz kombinatu, Placu Centralnego, zabudowy socrealistycznej, Arki Pana oraz współczesnych mieszkańców tej krakowskiej dzielnicy „w tradycyjnych strojach ludowych”. Oczywiście nie całkiem miniemy się z prawdą, ale jest to najlepszy przykład na to, jak mocno tkwią w nas stereotypy.

Justyna Skalska

Reportaże/relacje

Pamiątki po żołnierzach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie czekają na odbiór

Czyli krótka historia odkrywania losów mojego pradziadka.

Izabela Nikitińska

Reportaże/relacje

Co robimy ze zniszczonym Gdańskiem? Miasto dźwiga się z ruin

Dziś może to szokować, ale po wojnie decyzja o odbudowie mocno zniszczonego centrum Gdańska wcale nie była taka oczywista. Pomysłów było wiele: przeprowadzka do innej części miasta (chociażby do Nowego Portu czy Wrzeszcza), pozostawienie morza gruzów na wieczną pamiątką wojennego barbarzyństwa, czy utworzenie tutaj nowoczesnego osiedla. Mariacka, Ogarna czy Długa doczekały się jednak kolejnej szansy. Przywiązanie do historii zwyciężyło? Nie do końca.

Piotr Olejarczyk

Kresy. Pomocnik Historyczny „Polityki” - recenzja i ocena

Najnowszy numer Pomocnika Historycznego poświecono niezwykle ważnemu tematowi w polskiej historii – wschodnim rubieżom dawnej Rzeczypospolitej…

Bolesław Śmiały i jego czarna legenda

Bolesław II, zwany Śmiałym lub Szczodrym, to do dziś jeden z najbardziej kontrowersyjnych władców w historii Polski. Wzmocnił państwo i sprawił, że liczono się z nim w Europie. To, co wiemy o jego upadku, uwikłane jest nici różnorodnej propagandy.

Monika Juzepczuk

Płock, koniec świata i oszustwa księży

Niektóre mechanizmy nie zmieniły się pomimo upływu setek lat. Jednym z nich jest straszenie ludzi wizją końca świata, aby w ten sposób przywłaszczyć sobie ich majątek. Jeden z taki wypadków miał miejsce w przedwojennej Polsce i z zapałem był opisywany przez prasę brukową.

„Pamiętaj z nami 2015" - Trasa Pamięci w Krakowie

Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zaprasza na wydarzenie „Pamiętaj z nami 2015”, które odbędzie się w dniach 9-11 kwietnia. To święto trzech dbających o pamięć o czasach II wojny światowej oddziałów MHK: Ulicy Pomorskiej, Apteki pod Orłem i Fabryki Emalia Oskara Schindlera, tworzących spójną Trasę Pamięci. Wydarzenie pod patronatem Histmag.org!

Trwa walka w obronie Reduty Ordona

Komitet Zachowania Reduty Ordona zaczął zbierać podpisy pod petycją skierowaną do władz Rzeczpospolitej w sprawie ochrony miejsca, w którym znajdowała się sławna reduta nr 54. Apel przeciwko planom unicestwienia Reduty Ordona podpisało już ponad 2400 internautów.

Maciej Zaremba

„Kurier z Warszawy” – recenzja i ocena komiksu

Rok 2014 r. okazał się wyjątkowo owocny dla komiksu historycznego w naszym kraju. Doczekaliśmy się m.in. kolejnych odsłon serii „Wilcze Tropy” i „W imieniu Polski Walczącej”, traktującego o wołyńskim ludobójstwie fresku „Smert’ Lachom” oraz opowieści przybliżającej wojenne perypetie Jana Karskiego. „Kurier z Warszawy” stanowi jeszcze jeden przejaw tej nieoczekiwanej hossy.

Przemysław Mazur

Alkohol w PRL-u

PRL cechował swoisty paradoks: im gorzej działo się w państwie, tym szybciej wzrastała konsumpcja gorzałki. A że głównie działo się źle, w ciągu całego okresu istnienia Polski Ludowej rejestrowane spożycie alkoholu wzrosło aż czterokrotnie.

Iwona Kienzler

Ernst Klee - „Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary” - recenzja i ocena

Książki na temat niemieckich obozów zagłady raz po raz powracają na półki z nowościami wydawniczymi. Jest to nie tylko ważny temat badawczy, ale też wciąż sprawa, którą interesują się media. Niedawno, nakładem wydawnictwa Universitas, ukazała się praca Ernsta Klee, nosząca tytuł „Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary”.

Mateusz Okoński

Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego stanęli przed tragicznym wyborem

70 lat temu NKWD aresztowało w Pruszkowie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Dlaczego liderzy konspiracji i przedstawiciele legalnej władzy zdecydowali się na rozmowy z Sowietami? Zapytaliśmy o to Macieja Żuczkowskiego, historyka drugiej wojny światowej z Instytutu Pamięci Narodowej.

Przedwojenny spirytyzm: dreszczyk seansu i duch Piłsudskiego

Dwudziestolecie międzywojenne to czas dużego zainteresowania zjawiskami paranormanlnymi i wywoływaniem duchów. O fenomen ten zapytaliśmy Paulinę Sołowianiuk, autorkę poświęconej tym zagadnieniom książki „Jasnowidz w salonie”. Część pytań została nadesłana przez naszych czytelników.

Monika Śliwińska – „Muzy Młodej Polski” - recenzja i ocena

Myśleliście, że o Młodej Polsce wiecie wszystko? Jesteście w stanie wymienić jej najważniejszych przedstawicieli i założenia w kilkunastu zdaniach? Monika Śliwińska w swojej książce przypomina nam, że sztuka jest kobietą, a każdy artysta potrzebuje swojej muzy.

Marta Hołowaty

Filmy historyczne, na które czekamy

Polskie filmy dotykające w różny sposób historii cieszą się dużym zainteresowaniem, a w ostatnich latach powstało kilka dobrze ocenianych produkcji. Zapytaliśmy naszych publicystów o to, na jakie filmy czekają i jakie historie chcieliby zobaczyć na ekranie kinowym i telewizyjnym.

Redakcja

Czym były rugi pruskie?

26 marca 1885 roku zadecydowano o wysiedleniu z terenu Prus wszystkich Polaków mających obywatelstwo rosyjskie. Po kilku miesiącach rozporządzenie rozszerzono również na imigrantów z Galicji. Jak przebiegały rugi pruskie?

Julita Kamionowska

„Gwiazdka Cieszyńska” i poetyckie strofy

Kolejny już raz odwołujemy się do tytułowej zabawy w „Gwiazdce Cieszyńskiej”. Bardzo często na łamach pisma publikowane były wiersze, piosenki i różnego rodzaju rymowanki. Z pewnością już dawno zapomniano nazwiska autorów wielu z nich. Zresztą również same wiersze pozostałyby dla nas nieznane, gdyby nie „Gwiazdka Cieszyńska”.

Błażej Guzy

Muzeum Historii Polski powstanie na warszawskiej Cytadeli

Premier Ewa Kopacz ogłosiła, że Muzeum Historii Polski zostanie otwarte w stulecie Niepodległości na warszawskiej Cytadeli. Czy realizacja jednego z najważniejszych projektów historycznych w naszym kraju wejdzie na dobrą drogę?

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Wydarzenia

Warszawa - miasto grzechu. Spacer śladem przestępców i żebraków

Już w najbliższą sobotę, 28 marca Varsaviada NZS UW wraz z biurem WAWstep zapraszają na spacer śladami przestępców i żebraków „Warszawa - miasto grzechu”. Zbiórka o godz. 13:00 pod Kolumną Zygmunta. Wydarzenie pod patronatem Histmag.org!

Spirytyści przedwojenni dawni owi...

Życie towarzyskie dwudziestolecia międzywojennego toczyło się nie tylko wokół rautów, bankietów czy wódki pokątnie wypitej w bramie. W tej wyliczance brakuje bowiem prawdziwego fenomenu II RP – seansów spirytystycznych…

Michał Przeperski

Jerzy Konrad Maciejewski - „Zawadiaka. Dzienniki frontowe 1914–1920” - recenzja i ocena

Wśród ogromu literatury wspomnieniowej dotyczących konfliktów zbrojnych, dominują te z okresu II wojny światowej. Tym bardziej cieszy ukazanie się publikacji ,, Zawadiaka. Dzienniki frontowe 1914-1920”, która opisuje wojnę polsko-bolszewicką z perspektywy frontowego żołnierza.

Kamil Kartasiński

BAM! Europejskie Centrum Solidarności otwiera nowe przestrzenie!

BIBLIOTEKA, ARCHIWUM i MEDIATEKA to kolejne przestrzenie, które Europejskie Centrum Solidarności udostępni publiczności. Na internetowej stronie ECS rezerwować można bezpłatne wejściówki: "http://www.ecs.gda.pl":http://www.ecs.gda.pl. Zapraszamy!

Tuwim niejedno ma imię

Julian Tuwim to jeden z najwspanialszych polskich twórców literatury w XX wieku. Jego miłość do pięknej łodzianki, Stefanii Marchew to szczególny rozdział w księdze życia poety...

Michał Przeperski

Michael Alfred Peszke - „Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie 1939-1946” – recenzja i ocena

Czy w latach 1939-1945 Rzeczpospolita została zdradzona? Czy Polska była wówczas niepotrzebnym aliantem? Próbę odpowiedzi daje w swej najnowszej pracy Michael Alfred Peszke.

Krzysztof Kloc

Prasa na gruzach partyjnego koncernu. Likwidacja RSW „Prasa-Książka-Ruch”

Transformacja polskich mediów po 1989 r. to proces fascynujący i tłumaczący nam wiele zjawisk charakterystycznych dla współczesnych środków masowego przekazu. Jaką rolę w tym procesie odegrała likwidacja monopolistycznego wydawnictwa z okresu PRL?

22 marca 1940 r. zmarł ks. Bronisław Komorowski

22 marca 1940 r. w obozie Stutthof został rozstrzelany ksiądz Bronisław Komorowski – propagator polskości w Wolnym Mieście Gdańsku, od 1999 r. błogosławiony Kościoła katolickiego.

„1914. Bitwa Łódzka” – recenzja i ocena gry planszowej

Popularność gier planszowych w Polsce wciąż wzrasta. Z możliwości, jakie oferują, zdają sobie sprawę już nie tylko komercyjni wydawcy gier. Planszówki są wykorzystywane przez IPN jako narzędzia edukacyjne, przez pisarzy jako integralne składniki książek czy przez zakonników do promowania swoich zgromadzeń. Gra „Bitwa Łódzka” została wydana jako promocja historii i miasta Łodzi.

Przemysław Chudzik

Park Praski – ponad 150 lat historii!

4 kwietnia 1865 roku car Aleksander II zezwolił na utworzenie Parku Praskiego w Warszawie. Ogród spacerowy, założony na miejscu zniszczonej dawnej Pragi, stał się niemal natychmiast jednym z ulubionych miejsc wypoczynku i rozrywki mieszkańców całej Warszawy.

Łukasz Zwaliński

„Mówią Wieki” 03/2015

Marcowy numer „Mówią wieki” zatytułowany „Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim” jest w większej części poświęcony rewolucji 1905 roku w związku z 110 rocznicą jej wybuchu. Rocznica ta minęła bez większego echa.

U kresowych stanic – sztuka wojenna I Rzeczpospolitej

Na bezkresach Rusi i Podola wykształciła się sztuka wojenna I Rzeczpospolitej, znacząco odmienna od zachodnioeuropejskiej.

Jan M. Długosz

„Olga Boznańska 1865-1940” – recenzja i ocena wystawy

Do 2 maja w warszawskim Muzeum Narodowym możemy podziwiać wystawę _Olga Boznańska 1865-1940_. Upamiętnia ona urodziny malarki, których 150. rocznica przypada 15 kwietnia 2015 roku. Autorzy ekspozycji zadbali o pokazanie różnorodności obecnej w twórczości polskiej artystki, chcieli też zerwać z tradycyjnym postrzeganiem Boznańskiej i pokazać jej mniej znaną stronę.

Agnieszka Woch

Konkursy

Konkurs: Kresy Rzeczpospolitej

Autorzy Pomocnika, wśród których znajdują się historycy i dziennikarze POLITYKI ukazują panoramę świata kresowego: piękno przyrody, stosunki narodowościowe, życie codziennie w dworach i pałacach ziemiańskich, w środowisku osadników wojskowych, a także w kresowych metropoliach, jakimi były Lwów, Wilno i Mińsk. Poruszają także trudne tematy deportacji i przesiedleń w trakcie i po II wojnie światowej. Dziś możecie wygrać 4 egz. „Pomocnika Historycznego POLITYKI. Kresy Rzeczpospolitej”.

Michał Świgoń

Kresy – za czym ta nostalgia?

KRESY RZECZPOSPOLITEJ – nowy Pomocnik Historyczny POLITYKI jest już dostępny w salonach prasowych i kioskach. Barwne dzieje wschodnich rubieży, okoliczności ich utraty i narodzin narodowej legendy.

Wezuwiusz – wulkan, który przeraża i fascynuje

Wezuwiusz to chyba najsławniejszy i jednocześnie jedyny na kontynentalnej części Europy czynny wulkan. Na jego zboczach znajduje się również najstarsze na świecie obserwatorium wulkanologiczne.

Błażej Guzy

Niedoszły Wampir Warszawy

W swojej pracy historyk natrafia na wiele wdzięcznych źródeł. Niektóre są przezabawne, inne przyjemne w odbiorze. Śmiem jednak twierdzić, że jeden szczególny ich rodzaj pozwala nabrać dystansu do historii, czasów naszych dziadków i ogólnie moralności w wiekach minionych. Chodzi oczywiście o przedwojenne gazety brukowe.

Piotr Gursztyn – „Rzeź Woli. Zbrodnia nierozliczona” – recenzja i ocena

„Wola” to nie tylko piękna nazwa dla dzielnicy, ale także pojęcie mocno związane z ideologią nazistowską. W połowie lat 30. Leni Riefenstahl nakręciła swój niesławny film propagandowy „Triumf woli” na zjeździe NSDAP w Norymberdze. Prawie dokładnie dziesięć lat później dokonała się masakra w Warszawie.

Borys Jagielski

Bohdan Urbankowski - „Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg” - recenzja i ocena

Wielkie postacie historyczne wymagają wielkich opracowań. Niewątpliwie z takim mamy do czynienia przy biografii Józefa Piłsudskiego, autorstwa Bohdana Urbankowskiego. Jest to książka wielka nie tylko gabarytowo (tysiąc stron, z grzbietem zajmującym na półce osiem centymetrów). Przede wszystkim _Marzyciel i strateg_ to rzecz napisana z rozmachem, wieloperspektywicznie i wielowątkowo, z ostrymi tezami i wartką, eseistyczną narracją. _Opus vitae_ godne zapamiętania przez najbliższe dekady.

Piotr Kuligowski

Powstanie film o losach lotników z Dywizjonu 303

Jak donosi „Rzeczpospolita”, polscy widzowie doczekają się w końcu filmu opowiadającego historię lotników z Dywizjonu 303, którzy swym bohaterstwem zasłynęli w bitwie o Anglię w 1940 roku. Twórcy będą prawdopodobnie opierać się na fabule książki „Sprawa Honoru” autorstwa Lynne Olson i Stanleya Clouda. Reżyserią ma się zająć Łukasz Palkowski, autor sukcesu wielokrotnie nagradzanych „Bogów”.

Agnieszka Woch

W poniedziałek z Gazetą Wyborczą nowy numer tygodnika ALE HISTORIA a w nim m.in.:

HISTORIA Z OKŁADKI: SERYJNI MORDERCY - nowy cykl! Zbrodnia marszałka Francji Gilles de Rais. Był francuskim bohaterem narodowym, towarzyszem broni Joanny d’Arc, sławnym wojownikiem, magnatem i dygnitarzem. Ale prowadził też drugie życie. Mroczne. Współcześni kryminolodzy widzą w nim archetyp seryjnego mordercy.

A. Słonimski, J. Tuwim - „W oparach absurdu” - recenzja i ocena

Absurd to niedorzeczność, nonsens, bzdura. Absurdy towarzyszą nam każdego dnia. A z jakimi niedorzecznościami zmagali się nasi przodkowie? O tym opowiada dwóch świetnych poetów – Julian Tuwim i Antoni Słonimski.

Kamil Kartasiński

Fotografie ruin, czyli Warszawa jakiej nie ma

Film Agfacolor jest obiektem rozproszonym, czyli zmaterializowanym w różnym czasie i miejscu, w kilku postaciach: celuloidowych slajdów, bromowych odbitek na czarno-białym papierze, barwnych skanów. Nie można jednoznacznie stwierdzić, która z nich jest dziś najbliższa ewentualnemu oryginałowi, obrazowi źródłowemu.

Magdalena Wróblewska

Witold Wasilewski „Ludobójstwo. Kłamstwo i walka o prawdę” - recenzja i ocena

O zbrodni katyńskiej napisano już bardzo wiele. Czy wiemy już na jej temat wszystko? Tego dowiemy się z książki Witolda Wasilewskiego, jednego z najlepszych znawców tej problematyki.

Rafał Łatka

Gawęda o koniu polskim

Panuje zwyczaj – nie tylko w środowisku hipicznym – aby cyklicznie przywoływać temat „koń polski” (equus polonicus). Wiele osób lansuje pogląd, że istniała taka rasa (?), równie liczni to negują… argumenty są najrozmaitsze, pointy tradycyjnie brak.

Jerzy Mirosław Płachecki

Reportaże/relacje

Zabytkowe schrony z Gdańska zyskują drugie życie

Stojące na terenach postoczniowych w Gdańsku trzy schrony wartownicze z czasów II wojny światowej, które najprawdopodobniej uległyby zniszczeniu, trafiły do gdyńskiego Parku dla amatorów mocnych wrażeń i lokalnego Muzeum. Taka szansa na drugie życie coraz rzadziej spotykanych w Polsce schronów typu Ein-Mann to również efekt akcji inwentaryzacji tutejszych reliktów, jaką prowadzi Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Piotr Olejarczyk

Jedyny pogrzeb w KL Auschwitz. Okoliczności śmierci Zofii Praussowej

Zofia Praussowa to jedna z wybitniejszych postaci PPS w okresie II RP. Była też jedną z ponad 70 tys. polskich ofiar KL Auschwitz. Po jej śmierci, tuż przed ewakuacją i wyzwoleniem obozu, współwięźniarki urządziły jej symboliczny pogrzeb. Prawdopodobnie jedyny taki pogrzeb w historii KL Auschwitz.

Bohdan Piętka

Julian Tuwim – poeta piszący o ludziach i dla ludzi

Przez wielu nazywany „Księciem Poetów” i uznawany za jedną z twarzy dwudziestolecia międzywojennego. Jego poezja pełna jest różnorodnych wątków, a używany przez niego język zachwyca do dziś. O to, jakim poetą był Julian Tuwim, zapytaliśmy znawcę jego twórczości Tadeusza Januszewskiego. Większość z pytań nadesłali czytelnicy Histmaga.