Historia społeczna

Magdalena Heruday-Kiełczewska

Ojciec Honoriusz Stanisław Kowalczyk – duszpasterz studentów i opozycji

W centrum Poznania, przy al. Niepodległości, mieści się klasztor Dominikanów. Wiążą się z nim między innymi wspomnienia dotyczące wydarzeń z początku lat osiemdziesiątych i istotna postać: ojciec Honoriusz Stanisław Kowalczyk.

Ingrid Steiner-Gashi, Dardan Gashi – „W służbie dyktatora” – recenzja i ocena

Książkę „W służbie dyktatora” można porównać do okna, przez które zaglądamy do kraju, gdzie jego mieszkańcom wspaniałomyślnie pozwala się żyć, a raczej wegetować, jeżeli tylko bezkrytycznie wielbią swego dyktatora. Jeżeli nie, przeżywają piekło na ziemi, z którego śmierć może być tylko wybawieniem. Wszystko to zaś dzieje się w XXI wieku na oczach całego świata.

Ryszard Struck

Mat. pras. , Tomasz Leszkowicz

Za tydzień w Warszawie o granicach i pograniczach

W piątek na Uniwersytecie Warszawskim rozpoczną się obrady III Międzynarodowej Sesji Humanistycznej, organizowanej regularnie przez koła naukowe z UJ, UMK i UW. W tym roku tematem obrad będą _„Granice” i „pogranicza” w badaniach historycznych i antropologicznych_. Inicjatywa realizowana jest pod patronatem „Histmag.org”.

Centralny Obóz Pracy Potulice (COPP) w dobie Polski stalinowskiej 1945–1950

Po wkroczeniu Rosjan na ziemie polskie i po zakończeniu II wojny światowej dotychczasowe obozy niemieckie zyskały nowy status i nowych więźniów. W niedługim czasie została w nich zgromadzona głównie ludność niemiecka mająca być wysiedlona za linię Odry.

Lucyna Witkowska

Czy Pius XII mógł zrobić więcej dla Żydów w czasie II wojny światowej?

Temat ten od wielu lat budzi kontrowersje: tak w mediach, jak i historiografii. Jest to problem kluczowy dla oceny całości pontyfikatu Piusa XII. Wśród opinii na temat polityki Watykanu w czasie II wojny światowej nie brakuje tych skrajnych.

Tomasz Szarota – „Okupowanej Warszawy dzień powszedni” – recenzja i ocena

Obecne wydanie książki jest czwartym z kolei. Poprzednie ukazywały się w latach 70. i 80. ubiegłego wieku i nieodmiennie cieszyły się powodzeniem. Obecne wydanie zostało wzbogacone o opis reakcji ludności Warszawy na wiadomość o zbrodni katyńskiej, który z wiadomych względów nie mógł ukazać się w wydaniach wcześniejszych.

Ryszard Struck

Przetrwać wojnę po czesku. Jan Hřebejk „Musimy sobie pomagać” (2000)

Konkluzja filmu Jana Hřebejka jest optymistyczna: wszystkie zniszczenia, zarówno w sferze materialnej, jak i duchowej, da się odbudować. Dramatyczne wydarzenia nie pozostawiły traumy, lecz wskazówki na przyszłość i niezachwianą wiarę w drugiego człowieka.

Katarzyna Nowak

„Niepokonani” – reż. Peter Weir – recenzja i ocena filmu

Niełatwo jest oceniać film, który bez względu na wszystko i tak najprawdopodobniej osiągnie w Polsce sukces kasowy. Stanie się to z prostego powodu – bohaterem swego najnowszego filmu Peter Weir postanowił uczynić Polaka. W dodatku tak szlachetnego i niezłomnego, że ze świecą go szukać – nawet w polskim kinie.

Grzegorz Dumała

„Tęczowa Trybuna 2012” (spektakl)

Monika Strzępka i Paweł Demirski w kolejnym zaangażowanym społecznie spektaklu. Tym razem zadają pytanie, czy w demokracji każda mniejszość winna mieć swoją reprezentację. Tylko do swojej sztuki jakoś mnie nie przekonują.

Łukasz Grzesiczak

Konferencja: Weaving Words and Waging Wars. The World of the Anglo-Saxons

Od 13 do 14 maja w Krakowie trwać będzie studencka konferencja zatytułowana „Weaving Words and Waging Wars. The World of the Anglo-Saxons”.

Yoani Sánchez – „Cuba libre. Notatki z Hawany” – recenzja i ocena

„Cuba libre. Notatki z Hawany” to książkowe wydanie bloga „Generación Y” prowadzonego przez Yoani Sánchez, mieszkankę Hawany. To opis walki o przetrwanie w kraju od dziesięcioleci zniewolonym przez komunizm.

Mat. pras. , Michael Morys-Twarowski

Konferencja "Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczypospolitej"

Do końca maja można nadsyłać zgłoszenia udziału w konferencji "Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczypospolitej", organizowanej przez Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk.

Mat. pras. , Roman Sidorski

„W 150 lecie wojny secesyjnej” – konferencja

Od 11 do 12 maja w Katowicach trwać będzie studencko-doktorancka konferencja naukowa „W 150 lecie wojny secesyjnej”. Wśród imprez towarzyszących są darmowe warsztaty dziennikarskie dla licealistów i studentów organizowane przez naszą redakcję.

Michael Morys-Twarowski , Mat. pras.

Konferencja „Margines społeczny Drugiej Rzeczpospolitej”

Do 15 maja można nadsyłać zgłoszenia udziału w konferencji „Margines społeczny Drugiej Rzeczpospolitej” organizowanej przez Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk.

„Złote serca, czy złote żniwa?” (praca zbiorowa) – recenzja i ocena

„Złote serca, czy złote żniwa?” to książka powstała w reakcji na nową pisaninę Grossa. Zawiera zbiór artykułów autorstwa badaczy, którzy, w przeciwieństwie do autorów „Złotych żniw”, prowadzili własne badania źródłowe wojennych losów Polaków i Żydów. Można powiedzieć, że jest to naukowy młot na Grossa i innych piszących pod z góry przyjętą tezę.

Stalinizm z czeską twarzą. Studium przypadku: Jiři Menzel „Skowronki na uwięzi” (1969)

_Skowronki na uwięzi_ to obraz stalinizmu, ale stalinizmu w wydaniu komediowym. W okresie masowego terroru, wszechwładzy jednej partii i monopolu ideologicznego dystans wobec świata staje się sposobem na zachowanie godności i obronę podstawowych wartości.

Katarzyna Nowak

Mat. pras. , Roman Sidorski

Górny Śląsk 1914–1939 w obrazie i fotografii

Muzeum Śląskie zaprasza do wspólnego stworzenia kolażu pamięci, czyli tablicy z przyniesionych przez siebie kserokopii starych rodzinnych zdjęć związanych z historią Górnego Śląska w latach 1914–1939. Akcję zaplanowano na tegoroczną noc muzeów, która odbędzie się 14 maja.

Austria upamiętni dezerterów z Wehrmachtu

Władze Wiednia zadecydowały, że za dwa lata w centrum miasta stanie pomnik na cześć Austriaków, którzy w czasie II wojny światowej zdezerterowali z Wehrmachtu.

„Katastrofa” – reż. Artur Żmijewski – recenzja i ocena filmu

Czuję się trochę jak w popularnej piosence Kultu „Mój dom murem podzielony”. „Gazeta Polska” niczym na tajnych kompletach wyświetla film „Mgła” Dłużewskiej i Lichockiej, śpiewając przed nim Rotę i hymn państwowy. „Krytyka Polityczna” w swoich klubach pokazuje „Katastrofę” Artura Żmijewskiego, a publika często obcością, śmiechem i kpiną reaguje na ukazywany w filmie dyskurs katolicko-patriotyczny.

Łukasz Grzesiczak

Mat. pras. , Tomasz Leszkowicz

Konferencja „Ja - My - Oni. Tożsamości ludzi średniowiecza” już w piątek

Sekcja Mediewistyczna SKNH UW zaprasza wszystkich fanów wieki średnich na organizowaną przez siebie konferencję pt. _Ja - My - Oni. Tożsamości ludzi średniowiecza_. W czasie dwudniowych obrad (29-30 kwietnia) wyniki swoich badań zaprezentują studenci i młodzi naukowcy z czołowych uczelni polskich oraz goście z zagranicy.

Ciekawostki i rocznice

Katastrofa w Czarnobylu

26 kwietnia 1986 roku w elektrowni atomowej w Czarnobylu doszło do największej w dziejach katastrofy nuklearnej. W wyniku awarii reaktora jądrowego bloku nr 4 skażeniu promieniotwórczemu uległ ogromny obszar Ukrainy, Białorusi i Rosji, w konsekwencji czego z zagrożonych terytoriów ewakuowano ok. 300-350 tys. osób.

„Islandia – przewodnik nieturystyczny” – recenzja i ocena

„Islandia – przewodnik nieturystyczny” to zbiór wywiadów i esejów o islandzkiej kulturze i duchowości. Próba spojrzenia z innej perspektywy na kraj gejzerów i galopującej recesji, który stanowi pigułkę problemów, przed jakimi stoi świat XXI wieku.

Weronika Surówka

Mariusz Szczygieł – „Zrób sobie raj” – recenzja i ocena

Tematem tej książki są Czechy i ich mieszkańcy, a ściślej mówiąc, fenomen ich odmienności w porównaniu do innych narodowości.

Ryszard Struck

Waldemar Kowalski , Mat. pras.

„Czarnobylskie ćwierćwiecze” w Miejskim Ośrodku Kultury w Gnieźnie

Dziś w gnieźnieńskim Miejskim Ośrodku Kultury odbędzie się spotkanie związane z obchodami okrągłej, 25. rocznicy katastrofy w Czarnobylu.

Radosław Kobierski - „Ziemia Nod” – recenzja i ocena

Kobierski otworzył w swej powieści bardzo wiele wątków. Jedynym naprawdę solidnym spoiwem, jakie je łączy, jest historia Tarnowa. Jedyną wskazówką dla czytelników jest informacja, że to ziemia Nod – ziemia tych, którzy błądzą. Rzeczywiście, nie da się tu nie zabłądzić. Niestety, zdaje się to być błądzenie bez celu.

Jędrzej Grodniewicz

Jiri Kratochvil - „Leż, bestio!” – recenzja i ocena

Jest w tej historii opowiadanej przez Kratochvila wątek, który znamy z klasycznych antyutopii Zamiatina czy Orwella. Państwo potrafi dokonać zupełnych manipulacji w umysłach obywateli, a jedyną rzeczą, którą manipulować nie potrafi, jest miłość.

Łukasz Grzesiczak

KronikaRP – multimedialne archiwum historii Polski

KronikaRP to multimedialny projekt edukacyjny, którego celem jest gromadzenie materiałów (zdjęć, nagrań audio i wideo) dotyczących dziejów Polski. Jego pomysłodawcą jest Grzegorz Molewski, prezes Cyfrowego Repozytorium Filmowego (CRF).

Potulicki obóz przesiedleńczy i pracy w okresie okupacji hitlerowskiej 1941–1945

W roku 1941 w Potulicach uruchomiono obóz przesiedleńczy, następnie obóz pracy, zaś w 1945 roku skoncentrowano w tymże obozie Niemców przeznaczonych do wysiedlenia. Tragedia Potulic trwała do 1950 roku, a ucierpiały w niej narody polski i niemiecki.

Lucyna Witkowska

Nowe fakty na temat Eichmanna 50 lat po rozpoczęciu jego procesu

Niedawno "informowaliśmy":http://histmag.org/?id=5406, że Adolf Eichmann, jeden z czołowych architektów Holokaustu, był niezadowolony z faktu, iż podczas II wojny światowej nie doszło do całkowitej eksterminacji narodu żydowskiego. Z odtajnionych dokumentów przetrzymywanych w niemieckich archiwach wynika ponadto, że podczas pobytu w Argentynie nazista kontaktował się z kanclerzem RFN, Konradem Adenauerem, którego prosił o umożliwienie powrotu do ojczyzny.

„12:08 na wschód od Bukaresztu” (film) – recenzja i ocena filmu

Kino rumuńskie od kilku lat przeżywa swoje wielkie chwile. Wiąże się to z dojściem do głosu nowego, niezmanierowanego pokolenia twórców, wśród których prym wiodą tacy reżyserzy jak Cristian Puiu, Cristian Mungiu czy Corneliu Porumboiu. Ich filmy, choć często są mocno osadzone w rzeczywistości rumuńskiej czasów komunizmu i transformacji, zdobyły szereg nagród na festiwalach międzynarodowych. Symbolem tej rumuńskiej „nowej fali” stała się rozliczeniowo-refleksyjna komedia Porumboiu „A fost sau n-a fost?”, dość nieszczęśliwie przetłumaczona na „12:08 na wschód od Bukaresztu”.

Michał Wasiucionek

Współcześni niewolnicy, Kobieta vs wojna

W weekend 16–17 kwietnia 2011 r. Dom Spotkań z Historią w Warszawie zaprasza na pokazy filmowe, spotkania ze świadkami i dyskusje towarzyszące wystawie „W niemieckim lesie. Zbrojenia – wyzysk – przemoc” i poświęcone współczesnemu niewolnictwu oraz wyzyskowi.

Opinie

„Tęczyńscy” – znakomita monografia Janusza Kurtyki

„Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu”, poszerzona wersja pracy doktorskiej Janusza Kurtyki wydana w 1997 roku, to książka wybitna.

Eichmann o Holokauście: „Można było zrobić o wiele więcej"

_Nie wykonaliśmy naszej pracy poprawnie. Można było zrobić o wiele więcej_ – mówił podczas swojego pobytu w Argentynie Adolf Eichmann, główny architekt nazistowskiego planu eksterminacji Żydów. Jego wypowiedzi zostały zarejestrowane na taśmach znajdujących się przez lata w archiwum BND (Federalnej Służby Wywiadowczej). Niedawno zostały odtajnione.

Daria Domarańczyk , Mat. pras.

Dni japońskie w Łodzi: 16–17 kwietnia

Od 16 do 17 kwietnia 2011 roku na Wydziale Socjologiczno-Ekonomicznym Uniwersytetu Łódzkiego trwać będą Dni Japońskie. Zaplanowano liczne referaty, wystawy poświęcone kulturze Japonii, pokazy sztuk walki, warsztaty origami i inne atrakcje.

Jakub Ćwiek - „Krzyż Południa. Rozdroża” – recenzja i ocena

_Krzyż Południa_ to nie tyle pierwsza powieść cyklu, ale w zasadzie połowa powieści. Należało ją w spokoju napisać do końca, wypieścić i dopiero wtedy wydać.

Rozmowy o historii (5). „Przyjaźń należy budować codziennie” – rozmowa z Jánosem Tischlerem

„Polak Węgier dwa bratanki...”. Czy dużo wiemy o historii Węgier i stosunkach polsko-węgierskich? Jak nasi południowi przyjaciele traktują historię? Z okazji Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej opowiadał nam o tym dr János Tischler – historyk, Dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie.

Kościół wobec wybuchu strajków w 1980 roku

Choć prymas Wyszyński trafnie przewidział wybuch społecznego niezadowolenia, Kościół nie miał wielkiego wpływu na zawarcie porozumień sierpniowych.

Zapomniana zbrodnia – wywiad z Tadeuszem A. Kisielewskim

W 1941 roku w okolicach Smoleńska Sowieci zabili polskich żołnierzy, przetrzymywanych w trzech obozach zwanych ABR-ami i łagrze leśnym nr 9. – Polscy historycy uważali je za mityczne – mówi Tadeusz A. Kisielewski, który wskazuje, że w tym wypadku się mylili. W swojej najnowszej książce _Zatajony Katyń 1941_ pisze o nieznanej zbrodni sprzed siedemdziesięciu lat.

Michał Świgoń , Mat. pras.

„Polska–Francja. Od Walezego do Sarkozy’ego” – konferencja w Toruniu

10–11 czerwca 2011 r. na Wydziale Nauk Historycznych UMK w Toruniu odbędzie się interdyscyplinarna konferencja naukowa pt. „Polska–Francja. Od Walezego do Sarkozy’ego”. Opiekunem przedsięwzięcia jest wybitny specjalista w dziedzinie stosunków polsko-francuskich, prof. dr hab. Mariusz Wołos.

Lech M. Nijakowski: Większość Ślązaków uważa się za Polaków

Sprawa narodowości śląskiej i ataku, jaki poczuwających się do niej Ślązaków przypuścili politycy Prawa i Sprawiedliwości, od kilku dni nie schodzi z czołówek medialnych doniesień. Czym jest śląska tożsamość i świadomość historyczna? Na nasze pytania odpowiadał socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego, dr Lech M. Nijakowski.

Magdalena Heruday-Kiełczewska

Listy z Francji (6): Barcelona ’82: „Solidarność” na mundialu

Świadkowie meczu Polska – ZSRR, jaki rozegrał się w drugiej rundzie Mistrzostw Świata w Barcelonie w 1982 roku, mówili, że przez kilka minut gra na boisku zamarła. Wszystkie oczy były zwrócone w kierunku biało-czerwonego transparentu ustawionego za jedną z bramek.

Austria: KL Mauthausen zostanie poddany renowacji

Władze Austrii zapowiedziały, że przeznaczą kwotę 1,7 mln. euro (2,4 mln. dolarów) na renowację hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Mauthausen.

Waldemar Kowalski , Mat. pras.

Wciąż można wziąć udział w konkursie „Rówieśnicy”

Ostatnio "informowaliśmy":http://histmag.org/?id=5306, że termin składania zgłoszeń do konkursu „Rówieśnicy” upływa z końcem marca br. Jak się okazało, organizator przedsięwzięcia – Muzeum Historii Polski – przedłużył go do 15 kwietnia.

Liga Morska i Kolonialna wobec kwestii żydowskiej w latach 1938–1939

Jaki stosunek do kwestii żydowskiej prezentowała Liga Morska i Kolonialna – jedna z największych i najważniejszych organizacji społecznych II Rzeczpospolitej?

Paweł Fiktus

Tłuczek zamiast skalpela - wywiad z Andrzejem Grajewskim

Andrzej Grajewski, politolog i szef działu Polska i Świat „Gościa Niedzielnego”, mówi o „Złotych żniwach” Jana Tomasza Grossa: _Ta książka jest produktem pewnej myśli ideologicznej, a nie pracy naukowej_.

Conrad Totman - „Historia Japonii” – recenzja i ocena

Kraj Wschodzącego Słońca przeciętnemu Polakowi kojarzy się z samurajami, ninja i bombą atomową. Tymczasem historia tego kraju jest barwniejsza niż przedstawiają to media tudzież szkolne podręczniki. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu na wiedzę o Japonii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego opublikowało podręcznik akademicki „Historia Japonii”.

Jakub Nowosad

Kolejni Polacy uznani za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

W czwartek w Warszawie trzynastu Polaków otrzymało medale Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, które od 1963 r. przyznaje izraelski Instytut Yad Vashem za ratowanie Żydów podczas hitlerowskiej okupacji.

„Złote Żniwa” za … 4499 zł

Do niecodziennej sytuacji doszło w księgarni internetowej selkar.pl, reklamującej się jako „Centrum taniej książki”. Otóż oferuje ona najnowszą publikację Jana Tomasza Grossa zatytułowaną „Złote Żniwa” po „promocyjnej cenie” 4499 zł (sic!).

Konserwacja dokumentów Instytutu Higieny SS dobiegła końca

Po trzech latach Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau zakończyło prace konserwacyjne zbioru ponad 35 tys. dokumentów Instytutu Higieny SS, który w latach 1942-1945 funkcjonował przy KL Auschwitz.

Dziś Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej

Polak, Węgier – dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki ([_Lengyel, magyar – két jó barát, együtt harcol, s issza borát_]) – to przysłowie znane jest chyba wszystkim. Dziś po raz piąty obchodzimy Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.

Vladimir Tismăneanu - „Stalinizm na każdą okazję” – recenzja i ocena

Książka Tismăneanu jest bardzo ważną pozycją dla każdego, kto interesuje się dziejami systemu władzy komunistycznej. Niestety, polski wydawca nie stanął na wysokości zadania i zrobił dużo, by zniechęcić czytelnika.

Michał Wasiucionek

Wystawa: „Cykliści: sympatycy, pasjonaci, mistrzowie”.

Ośrodek KARTA, Dom Spotkań z Historią oraz Warszawskie Towarzystwo Cyklistów zapraszają na otwarcie plenerowej wystawy fotograficznej „Cykliści: sympatycy, pasjonaci, mistrzowie”.

„Rówieśnicy” – zgłoszenia tylko do końca marca!

Trwa konkurs edukacyjno-filmowy „Rówieśnicy”, którego organizatorem jest Muzeum Historii Polski. Zgłoszenia można wysyłać już tylko do końca marca.

Tomasz Leszkowicz , Mat. pras.

Trwa zbieranie zgłoszeń na konferencję „Ja – My – Oni. Tożsamości ludzi średniowiecza”

Do końca marca można nadsyłać zgłoszenia udziału w kolejnej konferencji studencko-doktoranckiej organizowanej przez Sekcję Mediewistyczną SKNH UW oraz SKN IHS UW zatytułowanej „Ja – My – Oni. Tożsamość ludzi średniowiecza”, która odbędzie się 29 i 30 kwietnia na Uniwersytecie Warszawskim. Patronem medialnym imprezy jest Histmag.org.

Jan Tomasz Gross: To był ciemny aspekt ludzkich zachowań

Książka pt. _Złote Żniwa_ wzbudza wiele nowych kontrowersji w sprawie wojennych i powojennych stosunków polsko-żydowskich. Co autorzy eseju chcieli przekazać? Prezentujemy rozmowę z Janem Tomaszem Grossem i Ireną Grudzińską-Gross.

Reportaże/relacje

Wokół „Złotych Żniw” – dyskusja w Warszawie

Wczoraj w warszawskim Teatrze na Woli odbyła się dyskusja poświęcona najnowszej książce Jana Tomasza Grossa i Ireny Grudzińskiej-Gross pt. _Złote Żniwa_. Swoje stanowisko zaprezentowali zarówno zwolennicy, jak i krytycy tej głośnej publikacji.

„Niemcy o Kaszubach w XIX wieku/Deutsche Berichte über die Kaschuben im 19. Jahrhundert” – recenzja i ocena

Jaki był wizerunek Kaszubów w oczach niemieckiego pastora? Jaką rolę w społeczności pełnili trabanci? Kim byli Kabatkowie? Skąd pochodzi nazwa Kaszubów? XIX-wieczni badacze przedstawiają i wyjaśniają te i wiele innych zagadnień związanych z kulturą, religią, historią i językiem Kaszubów.

Alicja Młyńska

Waldemar Kowalski , Mat. pras.

Inauguracja wystawy: „My i Oni. Zawiła historia odmienności”

Dziś w krakowskim Międzynarodowym Centrum Kultury zainaugurowano ekspozycję zatytułowaną: „My i Oni. Zawiła historia odmienności”. Wystawa potrwa do 5 czerwca br.

Roman Graczyk – „Cena przetrwania? SB wobec Tygodnika Powszechnego” – recenzja i ocena

Dzięki książce Romana Graczyka można dostrzec, czym był w istocie PRL i jak wyglądało funkcjonowanie prasy katolickiej w jego okresie. Pozwala również dowiedzieć się, czy tytułowa cena przetrwania nie była przypadkiem dla „Tygodnika Powszechnego” zbyt wysoka.