Europa

Dublet, pludry i miecz przy boku. Co było modne 500 lat temu?

Informacje o modzie znaleźć można dziś w programach telewizyjnych, czasopismach lub na blogach. W XVI wieku funkcję taką spełniał barwny „podręcznik ubioru” Matthausa Schwarza. Dzięki niemu możemy zajrzeć do garderoby mieszkańców XVI-wiecznego Augsburga.

Opinie

Zamach w Paryżu: historia się nie skończyła. Warto ją wciąż poznawać

Wydarzenia takie jak jednoczesne zamachy terrorystyczne w Paryżu należą do kategorii „historia dzieje się na naszych oczach”. Ta straszna tragedia pokazuje również, jak ważne w naszym myśleniu o świecie powinno być patrzenie w przeszłość.

Tomasz Leszkowicz

Bitka na ulicy. Przewodnik praktyczny Marginesy historii

Życie w dawnych miastach polskich nie należało do najbezpieczniejszych. Zawsze mogło się wstąpić na ulicę w którejś z „niepięknych dzielnic” i trafić na uzbrojonego przeciwnika. Dlatego należało posiadać praktyczną wiedzę o tym, jak się bronić.

Paweł Rzewuski

Most szpiegów – reż. Steven Spielberg – recenzja i ocena filmu

Zimna wojna rozpoczęła epokę światowych konfliktów nowej generacji – zamiast broni palnej jako oręż zaczęto traktować informację, zamiast racjonalnej polityki uprawiano propagandę. Opowiada o tym nowy film Stevena Spielberga „Most szpiegów”, wchodzący do kin 27 listopada.

Agnieszka Woch

Brendan Simms – „Taniec mocarstw” – recenzja i ocena

Przed nami książka o mocarstwach inna niż wszystkie. Jednocześnie pokrzepi polskie serca i zmusi nas do gorzkiej refleksji.

Paweł Rzewuski

Søren Kierkegaard: Im mniej strachu, tym więcej ducha

11 listopada przypada rocznica śmierci jednego z najwybitniejszych filozofów dziewiętnastego wieku. Wkład Sørena Kierkegaarda w rozwój XX-wiecznej filozofii, teologii, literatury, sztuki i biblistyki do dziś pozostaje nieoceniony.

Krzysztof Gońda

Helmut Schmidt – kanclerz z Hamburga

„Ludzie którzy mają wizje, powinni iść do lekarza” – zwykł mawiać Helmut Schmidt, były kanclerz Niemiec Zachodnich. Ten niemiecki socjaldemokrata był wyjątkowo pragmatycznym politykiem. W wieku prawie 97 lat zmarł on dziś w swoim rodzinnym Hamburgu.

Michał Przeperski

Józef Makowski - „Uciekinier” - recenzja i ocena

Polski Żyd w mundurze Wehrmachtu, korzysta z hoteli, kartek na żywność i restauracji „nur für Deutsche” oraz zwiedza pół okupowanej Europy. Brzmi jak kiepski żart? Nic bardziej mylnego.

Kamil Kartasiński

Jak ewoluował liberalizm?

Liberalizm na pierwszym miejscu stawia wolność. Historia tej ideologii pokazuje jednak, że wolność ta bywa rozumiana w bardzo różny sposób.

Mateusz Kuryła

Husaria kontra Kozacy - z walk na Ukrainie

26 września 1660 roku tabor wojsk moskiewsko-kozackich, dowodzony przez Wasyla Szeremietiewa i Tymofieja Cieciurę, próbował oderwać się od oblegających go Polaków. Nie udało się.

Radosław Sikora

Starożytni Grecy dotarli na Ukrainę

Ekspedycja złożona z warszawskich archeologów bada zasięg greckiej kolonizacji. Grodzisko sprzed ponad 2 tysięcy lat udało się znaleźć w ukraińskim Respublikańcu.

Nauka w Polsce

Andrzej Andrusiewicz - „Aleksander I. Wielki gracz” - recenzja i ocena

Niedowidzący i głuchawy autokrata, który stracił Moskwę, ale zdobył Paryż. Libertyn i błogosławiony mistyk, który cierpiąc na chorobę weneryczną, pocieszał się lekturą Biblii. Ojcobójca, bawidamek, wytrawny gracz i ofiara własnych idei. Uwielbiany i znienawidzony Król Polski. Jewo Impieratorskoje Wieliczestwo Aleksandr I.

Przemysław Chudzik

Sufrażystka – reż. Sarah Gavron – recenzja i ocena filmu

Już 6 listopada do kin wchodzi „Sufrażystka” – film w reżyserii Sarah Gavron opowiadający o ciężkiej walce o prawa kobiet. Jego twórcy skupiają się na działalności sufrażetek – radykalnego odłamu ruchu kobiecego, próbującego siłowo upomnieć się o swój głos.

Agnieszka Woch

Wywiady

Sagi to panorama całego społeczeństwa

Język, specyficzny styl oraz niekonwencjonalni bohaterowie są elementami wyróżniającymi sagi. O ich wyjątkowości, roli skaldów oraz współczesnych badaniach nad literaturą staroskandynawską rozmawiamy z dr Jakubem Morawcem, współredaktorem książki „Sagi islandzkie. Zarys dziejów literatury staronordyckiej”.

Kamil Kartasiński

Robert Schneider – „Pierwsze damy Francji” – recenzja i ocena

Władza uzależnia, upaja, bywa jak narkotyk. Dodaje skrzydeł, otwiera wiele drzwi i stwarza nowe możliwości. A co wtedy, gdy to wszystko jest o krok, na wyciągnięcie ręki, a jednocześnie wciąż tak bardzo daleko?

Dominika Róg

Mark Sołonin – „Czerwiec 1941. Ostateczna diagnoza” – recenzja i ocena

Tego autora nie trzeba przedstawiać. Mark Sołonin od lat publikuje książki zwalczające oficjalną zakłamaną wizję udziału ZSRR w drugiej wojnie światowej. Jego kolejna praca to nie tylko siódma książka opublikowana w Polsce – to także podsumowanie jego wieloletniej pracy.

Łukasz Męczykowski

Erich Ludendorff – „Moje wspomnienia wojenne. Cz. 1: 1914–1916” – recenzja i ocena

Do rąk polskiego czytelnika właśnie trafił pierwszy tom wspomnień wojennych jednej z najważniejszych postaci I wojny światowej – Ericha Ludendorffa. Jest to fascynujący opis nie tylko, a może wręcz „nie tyle”, samych wydarzeń, ale przede wszystkim tego jak widział je autor wspomnień. Są one też pełne usprawiedliwień oraz oskarżeń – zarówno przeciwników o „perfidię”, agresywne zapędy wobec Niemiec itp., jak i różnych instytucji cywilnych Rzeszy o brak zrozumienia dla potrzeb armii.

Krzysztof Fudalej

Losy radzieckich lotników odkryte w szczątkach

Ustalono nazwiska trzech radzieckich lotników, zestrzelonych koło Wyszogrodu (Mazowieckie) w 1945 r. W ich identyfikacji pomogły m.in. nieśmiertelniki znalezione we wraku.

Nauka w Polsce

Wywiady

„Uciekinier” – nietypowa relacja ocalonego z Zagłady

We współpracy Ośrodka KARTA i Domu Wydawniczego PWN tej jesieni w księgarniach pojawiło się nowe wydanie wspomnień ocalonego z Zagłady Józefa Makowskiego, który koszmar wojny przeżył dzięki... zaciągnięciu się do służby pomocniczej Wehrmachtu. O tę wyjątkową książkę pytamy jej redaktora – dr Aleksandrę Janiszewską z KARTY.

Tomasz Leszkowicz

Maurice Druon – „Królowie przeklęci. Tom 1” – recenzja i ocena

Cały świat pasjonuje się stworzonym przez Georga Martina cyklem „Pieśń Lodu i Ognia”, której pierwszy tom nosi znamienny tytuł „Gra o Tron”. Choć książki Martina są osadzone w wymyślonym świecie, jednak rządzi tam odwieczna triada: siła, pieniądz, władza. A tymczasem w zupełnie realnym świecie, we Francji, mordy w imię władzy, zerwane sojusze i polityczne egzekucje były na porządku dziennym?

Daria Czarnecka

Mark Twain - „Joanna d’Arc” - recenzja i ocena „z drugiej strony”

Czy wolnomularz i satyryk może napisać ciekawą opowieść o jednej z najważniejszych francuskich świętych, Joannie d’Arc?

Kamil Kartasiński

Wspomnienia

Żyjąc w okupowanym Mińsku

Ucieczka przed Niemcami była poważnym wyzwaniem. Szczególnie jeżeli było się polskim Żydem ukrywającym się na okupowanych terenach sowieckich...

Józef Makowski

Rycerz bez skazy – prawda czy fikcja?

Szlachetni rycerze w lśniących zbrojach do dziś rozpalają wyobraźnię tłumów. Tylko co ten wizerunek ma wspólnego z prawdą?

Wspomnienia

Z życia emigracji: szkoląc cichociemnych

Szkolenie cichociemnych - komandosów wolnej Polski - to bardzo zajmująca rzecz. Jak się okazuje, emigracyjne politykowanie też jest kuszące...

Jerzy Feliks Szymański

Martha Schad – „One kochały Hitlera” – recenzja i ocena

Chociaż Adolf Hitler nie posiadał żadnych cech aryjskiego ideału mężczyzny, to – o dziwo – był obiektem fascynacji wielu kobiet. Wspierały go i pomagały nawiązać kontakty w najwyższych kręgach. O tych mało znanych faktach opowiada najnowsza książka Marthy Schad.

Piotr Burak

Boris Sokołow - „Rokossowski” - recenzja i ocena

Marszałek Konstanty Konstantynowicz Rokossowski był jednym z tych ludzi, bez których historia naszej części Europy wyglądała by zupełnie inaczej.

Rafał Brodacki

Układ w Kiejdanach - zdrada czy szansa na uratowanie Litwy?

Potop szwedzki spowodował, że duża część szlachty przeszła na stronę króla szwedzkiego, Karola X Gustawa. Litwini nie świecili pozytywnym przykładem. Jednak dlaczego ich postawa jest aż tak negatywnie przedstawiana przez historię?

Paweł Ostapczuk

„Sagi islandzkie. Zarys dziejów literatury staronordyckiej” – red. J. Morawiec, Ł. Neubauer – recenzja i ocena

Islandzkie sagi są niezwykłym gatunkiem literackim nie tylko ze względu na intrygującą tematykę i ciekawą formę. Powstające w średniowieczu, już w XX w. stały się filarem uzyskanej przez Islandię niepodległości, a opisane w nich historie są stale obecne w życiu współczesnych Islandczyków.

Przemysław Chudzik

Flirt, zabawa i wielka polityka - życie codzienne na średniowiecznym zamku

Jak można było ogrzać średniowieczny zamek? I dlaczego mistrz krzyżacki lubił gościć karłów na swoim dworze? Średniowieczny zamek nie był tylko obronną fortecą. To właśnie wokół niego toczyło się życie towarzyskie ówczesnych elit.

Francis Hackett - „Henryk VIII” - recenzja i ocena

Co ma wspólnego wybuch II wojny światowej z biografią Henryka VIII autorstwa Francisa Hacketta?

Michał Staniszewski

Martin Winstone – „Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera” - recenzja i ocena

Sprawy związane z Polską coraz bardziej interesują zagranicznych badaczy. W tendencję tę wpisuje się najnowsza książka Martina Winstone’a pt. „Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera”.

Rafał Brodacki

Maciej Dęboróg-Bylczyński

Katrin Himmler, Michael Wildt – „Himmler. Listy ludobójcy” – recenzja i ocena

Listy Heinricha Himmlera do żony stanowią zupełnie niezwykłe źródło historyczne. Rzetelnie przygotowane do druku – są ważnym materiałem do badań nad historią Niemiec. Ale pozwalają też na unikalną podróż w duszę arcyzbrodniarza.

Sagi o Islandczykach - źródło europejskiej kultury

Sagi o Islandczykach to prawdziwie źródło europejskiej kultury. Choć w Polsce są słabo znane, mogą budzić prawdziwy podziw swoim literackim rozmachem. Dla badaczy i pasjonatów są wspaniałym źródłem historycznym.

Remigiusz Gogosz

Elly Ney – pianistka Hitlera

W życiu Adolfa Hitlera było wiele kobiet. Jedną z najbardziej niezwykłych była fanatycznie oddana mu pianistka Elly Ney. Ślady swej fascynacji pilnie zacierała ona do końca życia.

Martha Schad

Bitwa pod Cudnowem - wielka okazja historyczna

Bitwa pod Cudnowem była najważniejszym wydarzeniem roku 1660, określanego w polskiej historiografii mianem „szczęśliwego”. Rzeczpospolita odniosła wtedy bowiem kilka istotnych zwycięstw nad Moskwą.

Marek Groszkowski

Zarys historii intelektualnej liberalizmu: „Stary liberalizm”

Jak wolność i zasady liberalizmu rozumieli tacy myśliciele jak Herbert Spencer, Ludwig von Mises, Friedrich Hayek, Robert Nozick czy Ayn Rand?

Mateusz Kuryła

Opinie

Margaret Thatcher - tajfun reform

13 października 1925 r. urodziła się Margaret Thatcher. Gdy w maju 1979 r. objęła funkcję premiera Wielkiej Brytanii zadrżały związki zawodowe, a nadzieja wstąpiła w serca reprezentantów klasy średniej. Tak zaczął się huragan, który miał się przetoczyć przez Albion...

Przemysław Mrówka

Stulecie rosyjsko-ukraińskiej bitwy o górę Makiwka 1915-2015

Po wybuchu w ubiegłym roku konfliktu w Donbasie wśród Ukraińców gwałtownie odżyła pamięć o wcześniejszych wojnach z Rosją. Szczególnie w tym kontekście zapisał się Legion Ukraińskich Strzelców Siczowych (dalej USS), utworzony w ramach austro-węgierskich sił zbrojnych latem 1914 roku. W roku 2015 Ukraińcy obchodzą setne rocznice aż trzech ważnych wydarzeń w historii tej formacji – jednym z nich jest okrągła rocznica bitwy o górę Makiwka.

Marek Bogdan Kozubel

Włosi wznawiają proces „czarownicy” sprzed 300 lat

Mieszkańcy miasta Bretonico chcą rozliczyć się z przeszłością i zrehabilitować kobietę, skazaną na śmierć jako czarownicę. Jej proces odbył się prawie 300 lat temu.

Car Borys - twórca Bułgarii

Średniowieczna Bułgaria była potęgą która potrafiła stworzyć zagrożenie dla Cesarstwa Bizantyjskiego. Kim był twórca tego potężnego władztwa? Kim był Borys - twórca Bułgarii?

Mirosław J. Leszka

Nikita Chruszczow w dowcipie i anegdocie

15 kwietnia 1894 roku w wiosce Kalinówka urodził się Nikita Chruszczow. Dzięki niezwykłej historii Rosji w XX wieku znalazł się na szczytach władzy. Przez ponad dekadę szefował Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i z tego okresu pochodzi większość anegdot i dowcipów na jego temat. 12 marca 1960 roku miał miejsce słynny epizod z uderzaniem przez niego butem o pulpit w czasie debaty w ONZ.

Michał Przeperski

11 artystek od renesansu do XX wieku

Wielkich malarzy czy rzeźbiarzy, jakimi bez wątpienia byli Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rubens czy Picasso, zna niemalże każdy. Wiedza o nich przekazywana jest w szkołach, a popkultura eksploatuje ich dzieła i przypomina nam o ich istnieniu przy nadarzających się okazjach. Mało kto jednak pamięta o artystkach funkcjonujących tak w dawniejszych, jak i bliższych nam czasowo epokach w historii sztuki. Oto przegląd jedenastu mało znanych malarek, rzeźbiarek i graficzek.

Marta Przybylak

Niech żyje car Władysław Zygmuntowicz! Upadek planów hetmana Stanisława Żółkiewskiego

We wrześniu 1610 roku mogło się wydawać, iż wojna z Rosją ma się już ku końcowi: królewicz Władysław miał objąć tron carski, a polska załoga Kremla czuwała nad ładem w stolicy. Wrogie dotychczas mocarstwa miało połączyć przymierze. Ich połączonej sile żadna inna potęga nie mogłaby stawić czoła.

Łukasz Franciszek Banaś

Agnieszka Woch , Mat. pras.

„Legend” – losy kolejnego gangsterskiego duetu już na wielkim ekranie

Lubicie filmy gangsterskie, uwielbiacie oglądać kolejne kinowe wersje losów Bonnie i Clyde? Być może ten film „Legend” również przyciągnie waszą uwagę. Thriller opowiadający o braciach Kray, będących postrachem Londynu lat 50. i 60., trafi do kin już 9 października.

Wywiady

Swietłana Aleksijewicz: Uczono nas jak umierać, nie jak żyć

Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za 2015 rok otrzymała Swietłana Aleksijewicz, reportażystka i najpoczytniejsza białoruska pisarka. Przypominamy naszą rozmowę z nią, publikowaną po wydaniu w Polsce jej najbardziej znanej książki pt. „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety”.

Grażyna Latos

V. Fułat-Światowska, „Dynastia julijsko-klaudyjska” – recenzja i ocena

Violetta Fułat-Światowska podjęła próbę rekonstrukcji wizerunku reprezentantów dynastii julijsko-klaudyjskiej w pracach Swetoniusza i Tacyta. Czy autorce udało się dokonać miarodajnej, popartej rzetelną analizą oceny wiarygodności świadectw rzymskich dziejopisarzy?

Łukasz Ścisłowicz

Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow - „Carstwo bułgarskie. Polityka-kultura-społeczeństwo” - recenzja i ocena

Wczesnośredniowieczne dzieje Bułgarii były bardzo dynamiczne. W 866 roku to jeszcze nie do końca ukształtowane państwo, nieśmiało włącza się do chrześcijańskiej ekumeny, niewiele później przeżywa okres „złotego wieku” i realnie zagraża Bizancjum. W 971 roku niemalże znika z mapy Europy.

Przemysław Chudzik

Aleksander Krawczuk - „Poczet cesarzy rzymskich” – recenzja i ocena

„Poczet cesarzy rzymskich” prof. Aleksandra Krawczuka to klasyka polskiej historiografii antyku, lektura kanoniczna i obowiązkowa. Pierwszy tom tego dzieła, obejmujący władców Cesarstwa Rzymskiego w okresie pryncypatu, wydano w 1986 roku. Pięć lat później czytelnicy mieli okazję zapoznać się z długim szeregiem cesarzy, tworzących epokę dominatu. Dziś, dzięki Wydawnictwu Iskry, na półkach księgarskich oglądamy kolejną już edycję jednej z najważniejszych prac krakowskiego historyka.

Łukasz Ścisłowicz

Wilhelmine Günther – Niemka z AK

„Mein Führer! Pozwalam sobie prosić o łaskę dla mojej jedynej córki. […] Pragnę nadmienić, że moja córka została wychowana w duchu niemieckim i narodowosocjalistycznym” – pisze do Adolfa Hitlera Marianne Günther, mistrzyni krawiecka z Poznania.

Piotr Bojarski

Heinrich Himmler: 10 faktów z życia

Heinrich Himmler, jeden z czołowych nazistów i bliski współpracownik Hitlera, urodził się 7 października 1900 roku w Monachium. Swoje życie zakończył 45 lat później, w wyniku połknięcia trucizny, 23 maja 1945 roku w Lüneburgu.

Dominika Krawczyk

Obergruppenführer Karl Wolff i jego „humanitarne” intencje

Na początku powojennego przymierza Stanów Zjednoczonych z Niemcami znaleźli się: amerykański szef siatki szpiegowskiej w Europie, hitlerowski generał, a także butelka szkockiej whiskey — nieodłączna towarzyszka rozmów w szwajcarskiej kryjówce. W jaki sposób wyglądały negocjacje, które prowadził obergruppenführer Karl Wolff?

Eric Lichtblau

Bitwa na Cable Street, czyli jak brytyjska lewica przeciwstawiła się faszyzmowi Oswalda Mosleya

Bitwa na Cable Street przeszła do historii jako największa bitwa brytyjskiej lewicy z rodzimym ruchem faszystowskim. Do dzisiaj budzi spore emocje po obu stronach politycznej barykady, rozbudzając pamięć o czasach, gdy polityka i sposób jej prowadzenia posiadały zupełnie inne niż dziś oblicze.

Tomasz Kosiński

Richard Sorge: superszpieg Stalina?

Richard Sorge, czyli urodzony 4 października 1895 roku agent „Ramsay”, szpiegujący w Japonii na rzecz Związku Sowieckiego, uważany jest za jednego z najważniejszych wywiadowców w historii tego państwa. Jak jego działalność wyglądała na tle całego stalinowskiego wywiadu?

Paweł Wieczorkiewicz

Zdrada Brytyjczyków a Dywizjon 303? Słów kilka o polskiej wojennej mitologii

Zdrada Brytyjczyków wobec Polski w czasie ostatniej wojny to popularny mit. W naszej historii nie brak momentów wartych zapamiętania, trzeba jednak pamiętać o tym, by opowiadać o nich zgodnie z prawdą. W przeciwnym wypadku historia przekształci się w propagandę. Zagrożony tym problemem jest m.in. Dywizjon 303.

Łukasz Męczykowski

Paweł Skibiński - „Między ołtarzem a tronem. Państwo i Kościół w Hiszpanii w latach 1931-1953” - recenzja i ocena

Stanowisko Kościoła katolickiego wobec wojny domowej w Hiszpanii oraz dyktatury generała Franco wzbudzało i do dnia dzisiejszego wzbudza silne kontrowersje. Opinia publiczna zarówno w Hiszpanii, jak i na świecie zarzucają mu popieranie w czasie wojny domowej generała Franco, zbuntowanego przeciwko legalnie wybranemu rządowi, a następnie ścisłą z nim współpracę w latach jego dyktatury. Książka Pawła Skibińskiego wykazuje, że prawda w tej kwestii jest o wiele bardziej skomplikowana.

Konrad Ruzik

Rosjanie po raz kolejny badają autentyczność szczątków Mikołaja II

Prowadzone przez komitet śledczy Federacji Rosyjskiej badania mają ustalić, czy kości pochowane w soborze św. Piotra i Pawła w Sankt Petersburgu faktycznie należą do ostatniego cara Rosji i jego rodziny.

Tomasz Suchodolski

Szkielety żołnierzy napoleońskich odnalezione we Frankfurcie

We Frankfurcie nad Menem znaleziono szkielety 200 francuskich żołnierzy, którzy walczyli u boku Napoleona Bonaparte. Na podstawie guzików znalezionych w grobach archeolodzy oceniają, że szczątki pochodzą z 1813 roku – prawdopodobnie z czasów odwrotu francuskiej armii z Rosji.

Katarzyna Jóźwik

Mesalina – cesarzowa nimfomanka

Mesalina należała do najbardziej zbrodniczych, a zarazem lubieżnych kobiet wśród rzymskich cesarzowych – to nie ulega wątpliwości. Została też pierwszą cesarzową formalnie skazaną na niepamięć.

Aleksander Krawczuk