Wywiady

Związek Młodzieży Polskiej: „przewodnia siła młodzieży” i „pierwszy pomocnik partii” - rozmowa z prof. Markiem Wierzbickim

65 lat temu, 21 lipca 1948 r., na Kongresie Jedności Młodzieży we Wrocławiu utworzono Związek Młodzieży Polskiej – narzędzie komunistycznej indoktrynacji młodego pokolenia i jeden z symboli stalinizmu. O kulisy funkcjonowania tej organizacji zapytaliśmy prof. Marka Wierzbickiego, specjalizującego się w historii młodzieży w PRL.

Mieszko Pierwszy Tajemniczy – rozmowa z prof. Przemysławem Urbańczykiem

„My zbyt długo przyjmujemy pewne rzeczy za oczywiste i nie prowadzi się żadnych badań, ani rozważań alternatywnych interpretacji. Jeżeli w matematyce dwa plus dwa jest cztery i nie ma z czym dyskutować, to myślę, że w humanistyce naszym obowiązkiem jest zadawanie trudnych pytań i sprawdzanie, na ile one są sensowne” - mówi prof. Przemysław Urbańczyk.

Wojciech Pastuszka

Pomorze na samym dnie piekła - rozmowa z prof. Bogdanem Chrzanowskim

Pomimo wysiedleń idących w setki tysięcy, masowych egzekucji, aneksji ziem do Rzeszy, Niemieckiej Listy Narodowościowej czy obozu w Stutthofie, w czasie wojny przeciwko Niemcom konspirowało na Pomorzu kilkanaście tysięcy osób. Jakby tego było mało, w 1945 roku na horyzoncie pojawiła się „bratnia armia”...

Piotr Olejarczyk

Konkursy

Konkurs: Iskry na czerwiec

Mariusz Urbanek – „Brzechwa nie dla dzieci”, Stefan Themerson „Przygody Pędrka Wyrzutka”, „Nasze histerie, nasze nadzieje. Spotkania z Tadeuszem Konwickim”, Stanisław Milewski – „Życie uliczne niegdysiejszej Warszawy” – to propozycje Iskier na czerwiec. Już dziś możecie je wygrać w naszym konkursie!

Michał Świgoń

Iskry na czerwiec

Reklama

Błażej Brzostek: Supersam był nowoczesnym projektem, który od początku funkcjonował źle

6 czerwca 1962 r. na warszawskim Placu Unii Lubelskiej otwarto Supersam – najbardziej znany supermarket PRL. Początkowo uznawany za przejaw unowocześnienia handlu, po kilkudziesięciu latach stał się symbolem niechcianego dziedzictwa architektonicznego Polski Ludowej. O ideach towarzyszących jego powstaniu, funkcjonowaniu sklepu oraz zainteresowaniu architekturą przełomu lat 50. i 60. rozmawialiśmy z dr. Błażejem Brzostkiem z Uniwersytetu Warszawskiego.

Piotr M. Majewski: Niemcy sudeccy nie chcieli mieć z Czechami nic wspólnego

W tym roku mija 79 lat od kryzysu sudeckiego i układu monachijskiego. Analizując tamte wydarzenie z perspektywy wielkiej historii, często zapomina się o ich bezpośredniej przyczynie – istnieniu licznej mniejszości niemieckiej w Czechosłowacji. Dzieje tej grupy przybliża w rozmowie z nami prof. Piotr M. Majewski, autor monografii _Niemcy Sudeccy 1848-1948. Historia pewnego nacjonalizmu_.

Watykan - miejsce, które wszystkich fascynuje

Jaki jest Watykan za zamkniętymi drzwiami? Jakie jest dziś znaczenie Stolicy Apostolskiej? Czy zmiana na tronie Piotrowym przyniesie Watykanowi daleko idące zmiany? Na te pytania odpowiada Caroline Pigozzi, autorka książki „Watykan niedyskretnie” opublikowanej właśnie przez Wydawnictwo Rebis.

Chcemy odczarować historię! - rozmowa z twórcami Dziecięcego Uniwersytetu Ciekawej Historii

Jak uczyć historii? Dlaczego jest to ważne? O tym rozmawiamy z twórczyniami Dziecięcego Uniwersytetu Ciekawej Historii - Katarzyną Mickiewicz i Agnieszką Kaczmarczyk.

Publikacja o crowdfundingu już w sprzedaży!

Na polskim rynku pojawiła się książka Karola Króla „Crowdfunding”. Autor szczegółowo opisuje uwarunkowania finansowania społecznościowego w Polsce. Uwagę zwraca obszerny wywiad z Michałem Świgoniem – wydawcą Histmag.org. Opowiada w nim o historii portalu, procesie sądowym związanym z oskarżeniem o prowadzenie nielegalnej zbiórki publicznej, czy wreszcie o kulisach decyzji przejścia Histmaga na wolne licencje.

Redakcja

„Autentyczni święci mają na soborach małe szanse” – rozmowa z prof. Adamem Ziółkowskim

1632 lata temu rozpoczął się Sobór Konstantynopolitański I, drugi sobór w dziejach. O jego przebiegu i skutkach opowiada prof. Adam Ziółkowski.

Michał Baranowski

Renata Kobylarz-Buła: historię powstania w getcie pisano wciąż od nowa

70 lat temu wybuchło powstanie w warszawskim getcie. Tragedia i bohaterstwo walczących Żydów stało się ważnym wydarzeniem w okupowanej Polsce, nie mniej trudną historię ma też pamięć o walkach z kwietnia i maja 1943 r. w dzielnicy żydowskiej. O meandrach sporów i propagandowych wizji powstania opowiada dr Renata Kobylarz-Buła.

Komunizm to walka o przetrwanie - rozmowa ze Zbigniewem Mikołejko

Czym był komunizm i czy Polacy byli już zmęczeni i czy dojrzeli do buntu? O tym w rozmowie z religioznawcą, profesorem Zbigniewem Mikołejko.

Dorota Kowalska

Łukasz Niesiołowski-Spano: Jezus zaproponował autentyczną zmianę

Wiara w przyjście Mesjasza – osoby zapowiedzianej w proroctwach, która rozwiąże problemy doczesnego świata - stanowi ważny element tradycji biblijnej. Skąd wzięło się to wyobrażenie? Historię idei mesjańskiej i fenomenu Jezusa Chrystusa przybliża dr hab. Łukasz Niesiołowski-Spano, historyk starożytnej Palestyny.

Władysław Mickiewicz – „Pamiętniki” – recenzja i ocena

„Hamburg – befsztyk, Weimar – Goethe, Bonn – kartofle”. Tak brzmi w całości (sic!) jedyny pamiętnik Adama Mickiewicza, znany nam z przekazu Antoniego Edwarda Odyńca. Syn wieszcza podszedł do tematu spisywania wspomnień zgoła inaczej i uraczył nas dziełem trzytomowym.

Katarzyna Trofimowicz

Andrzej Niwiński: polscy egiptolodzy to światowa Liga Mistrzów!

Czy naukowiec może stać się powieściopisarzem? O warsztacie pracy autora powieści i egiptologa rozmawiamy z prof. dr hab. Andrzejem Niwińskim, archeologiem i autorem powieści „Hieny i lotosy”.

Przemysław Mrówka

Oriana Fallaci - „Wywiad z władzą” – recenzja i ocena

Oriany Fallaci nikomu chyba nie trzeba przedstawiać. Ta niezwykła włoska dziennikarka stworzyła niepowtarzalny sposób prowadzenia wywiadów, który uczynił ją słynną na całym świecie.

Adam Daniel Rotfeld – „ W cieniu” – recenzja i ocena

„W cieniu” zwraca uwagę już w empiku – bo między tomem rozmów z Nergalem i satyryczną książeczką Ogórka i Bralczyka leży elegancko wydany wywiad-rzeka z doświadczonym dyplomatą i ministrem spraw zagranicznych w rządzie Marka Belki. Spośród tych cudów zapewne najlepiej wybrać właśnie Rotfelda, szczególnie jeśli do tej pory uważało się politykę zagraniczną za sprawę mętną i nudną.

Marcin Mleczak

„Bez wątpienia było warto!” Z Markiem Adamkiewiczem rozmawia Michał Siedziako – recenzja i ocena

Marek Adamkiewicz to człowiek nieszablonowy. Przywódca studenckiej opozycji w latach 70., więzień sumienia i aktywny uczestnik Ruchu Wolność i Pokój w latach 80. Czy warto jest sięgnąć po wywiad-rzekę z taką postacią?

Dobrosław Rodziewicz , Piotr Legutko

Bezwzględna polityka w wykonaniu ukraińskim – rozmowa z Pawłem Kowalem

Niepodległa Ukraina – jaka czeka ją przyszłość? Zbliży się do Europy czy powróci w objęcia Moskwy? Więcej na ten temat powie politolog, dyplomata i europoseł Paweł Kowal.

Jerzy Kochanowski: nie ma jednego stanu wojennego

31 lat temu Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego wprowadziła na terenie całej Polski stan wojenny. Władza komunistyczna starła się z opozycyjną „Solidarnością”, a nowe warunki znacząco wpłynęły na życie społeczeństwa polskiego. O doświadczenia społeczne stanu wojennego zapytaliśmy prof. Jerzego Kochanowskiego z UW.

Opinie

Nauka jest zbyt ważna, by zostawiać ją wyłącznie politykom!

Od pewnego czasu w Internecie działa nowy ruch, stworzony przez młodych naukowców, postulujący przeprowadzenie w organizacji polskiej nauki głębokiej zmiany. Obywatele Nauki, bo taką nazwę nosi ta grupa, chcą zainicjować rzeczywistą, szeroką dyskusję o stanie nauki i naukowców w Polsce. Zapytaliśmy przedstawicieli ruchu o ich wizje i cele działania.

Janusz Adamowski: „Stara Ciotka” zdobyła swój autorytet misyjnym dziennikarstwem

14 listopada 1922 r. w Wielkiej Brytanii nadano pierwszą audycję radiową przygotowaną przez BBC, inaugurując w ten sposób działalność nadawcy, który dziś uznawany jest za jeden ze wzorów medium publicznego. O początki i misję British Broadcasting Corporation zapytaliśmy prof. Janusza Adamowskiego z Instytutu Dziennikarstwa UW.

Staropolska sztuka dobrego umierania

Jak umrzeć, by dostąpić zbawienia? Dlaczego na łożu śmierci nie warto zdrowieć? Czy nagrobki są jak ogry? Wywiad o staropolskim podejściu do śmierci.

Rozmowy o historii (8): Jak pisać o przeszłości? - rozmowa z prof. Marcinem Kulą

O tym, czy historia i historycy są jeszcze społecznie potrzebni, o problemach środowiska naukowego oraz o tym w jaki sposób badać przeszłość, z prof. Marcinem Kulą rozmawia Sebastian Adamkiewicz.

Dariusz Kołodziejczyk: Wiedeń to starcie imperiów, a nie cywilizacji

Film „Bitwa pod Wiedniem” na nowo rozbudził zainteresowanie konfliktami polsko-tureckimi i historią Imperium Osmańskiego. Na ile dzieło Renzo Martinellego pokazuje pełen obraz wojny z 1683 r.? O opinię zapytaliśmy prof. Dariusza Kołodziejczyka, badacza dziejów Turcji z Uniwersytetu Warszawskiego.

Wsłuchać się w Sobór! − wywiad z Ewą Kiedio

Pół wieku temu w murach Watykanu rozpoczął się dwudziesty pierwszy (według rachuby rzymskokatolickiej) Sobór w dziejach Kościoła. O jego historii, postanowieniach i miejscu we współczesnym świecie, z Ewą Kiedio z Laboratorium „Więzi” rozmawia Sebastian Adamkiewicz.

Jan Tomkowski: Camus to pisarz wartości i pytań

17 października 1957 r. Literacką Nagrodę Nobla otrzymał Albert Camus, czołowy przedstawiciel powojennej literatury francuskiej. O jego życie i dorobek zapytaliśmy prof. Jana Tomkowskiego z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Przemysław Wrona: Dawne maszyny miały duszę

W zeszłym tygodniu w Krakowie odbyła się kolejna edycja imprezy Dawne Komputery i Gry, skupiającej miłośników dawnej elektronicznej rozrywki. Histmag.org objął nad nią patronat medialny. O własnych doświadczeniach ze starym sprzętem oraz idei wydarzenia opowiadał nam jego organizator Przemysław Wrona.

Redakcyjne

Kto za nami stoi!? – wywiad z Michałem Świgoniem, wydawcą Histmag.org

11 lat temu, wraz z grupą znajomych, stworzył e-zin, który miał się zajmować historią i grami komputerowymi. Dziś jest wydawcą jednego z większych i poczytniejszych portali historycznych w Polsce. O swojej pracy, Histmagu, Śląsku i spojrzeniu na życie opowiada Michał Świgoń.

Zapomniana dolina zamków i pałaców?

Dziedzictwo poniemieckie na tzw. „Ziemiach Odzyskanych” przez lata podlegało zaniedbaniu, a nieraz celowemu niszczeniu. Czy przyszły dla niego lepsze czasy? W lipcu na Facebooku pojawiła się inicjatywa „Polska Dolina Loary”, promująca zamki i pałace znajdujące się na Dolnym Śląsku. Opowiedział nam o niej jej współtwórca, Bartosz Witecki.

Christopher Hale: Na początku zapytałem, dlaczego ci ludzie kolaborowali

Sprawa ochotników z całej Europy, którzy dołączyli w czasie wojny do Hitlera, wywołuje do dziś liczne kontrowersje. Czy byli oni bohaterami? A może zwykłymi zbrodniarzami? O europejskich pomocnikach nazistów i postawie Polaków opowiada Christopher Hale, autor wydanej ostatnio książki _Kaci Hitlera. Brudny sekret Europy_.

Maciej Bernhardt o rodzinie, wojnie i życiu po niej

Przedwojenne wychowanie, doświadczenie okupacji i powstania warszawskiego, wreszcie praca na Ziemiach Odzyskanych, studia na Politechnice Warszawskiej i służba w wojsku – życie prof. Macieja Bernhardta obfitowało w niezwykłe wydarzenia, w których brali udział wyjątkowi ludzie. Swoje wspomnienia Pan Profesor opisał w dwóch tomach „Z Miodowej na Bracką”, nam zaś opowiedział niektóre z epizodów swojego życia.

Michał Leśniewski: Wielka Brytania była odpowiedzialna za całe Imperium

3 września 1939 r., Francja i Wielka Brytania, wypełniając warunki sojuszu z Polską, wypowiedziały wojnę III Rzeszy. Jak wyglądało to wydarzenie z perspektywy brytyjskiej? Jakie były środki i priorytety Londynu w pierwszych miesiącach wojny? O ówczesnej polityce Imperium opowiada dr hab. Michał Leśniewski, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego.

Tomasz Leszkowicz , Michał Przeperski

Niemcy mocno zlekceważyli potencjał Westerplatte - rozmowa z Janem Szkudlińskim

78. rocznica wybuchu II wojny światowej to doskonały moment, aby znów podjąć dyskusję na temat obrony Polskiej Składnicy Tranzytowej ulokowanej na Westerplatte.

Odtwórzmy unikatowy wzorzec społeczno-kulturowy! - kilka słów o „Wirtualnym Sztetlu”

Jak wygląda praca przy tworzeniu portalu „Wirtualny Sztetl”? Na nasze pytania odpowiada Martyna Sypniewska - zapraszamy!

Przekujmy ideę solidarności w konkrety - rozmowa z Jakubem Kuflem

Europejskie Centrum Solidarności jest w Polsce coraz lepiej rozpoznawane. Głośno było już w mediach o ambitnych planach dotyczących wystawy stałej ECS. Instytucja ta podejmuje także coraz bardziej intensywne działania w zakresie promowania idei.

Co znaczy życie na obczyźnie? - wywiad z Lechem Paszkowskim

Nakładem NDAP ukazał się ostatnio trzeci tom pamiętników Lecha Paszkowskiego pt. „Brzegi mórz dalekich”. Zapraszamy na wywiad z tym niezwykłym człowiekiem.

Korczak odkrył połowę ludzkości - wywiad z Maciejem Sadowskim

5 sierpnia 1942 r. Janusz Korczak i podopieczni prowadzonego przez niego domu dziecka wyruszyli w ostatnią drogę, do obozu śmierci w Treblince. W rocznicę tych tragicznych wydarzeń o postaci wielkiego pedagoga rozmawiamy z Maciejem Sadowskim, autorem książki „Janusz Korczak. Fotobiografia” opublikowanej właśnie przez Wydawnictwo Iskry.

Rolą pisarza jest zaintrygować czytelnika - wywiad z Andrzejem Dudzińskim

Kto tak naprawdę odkrył Amerykę? Jak należy popularyzować historię? O tym rozmawiamy z Andrzejem Dudzińskim, autorem książki "„Manuskrypt Jana Żeglarza”":http://histmag.org/?id=6866, wydanej niedawno przez Wydawnictwo Bukowy Las.

Głupcy nie stworzyli katedr i uniwersytetów! - wywiad z Melvinem Starrem

Niedawno na polskim rynku pojawił się pierwszy tom niezwykłych przygód średniowiecznego chirurga Hugh z Singleton, pt. „Niespokojne kości”. O średniowiecznej chirurgii i o tym czy średniowieczni byli nieudacznikami rozmawiamy z autorem książki Melvinem Starrem.

Otwarte zabytki - niezwykła szansa

3 lipca rozpoczęła się realizacja internetowej inicjatywy "Otwarte zabytki":http://otwartezabytki.pl/ przygotowanej przez Centrum Cyfrowe Projekt: Polska i mającej na celu stworzenie otwartej bazy wiedzy o zabytkach. Patronem medialnym akcji jest portal. Histmag.org. O celach, planach i nadziejach związanych z akcją rozmawiamy z Katarzyną Werner.

Jarosław Czubaty: Napoleon powiedział: „musicie zorganizować swoje państwo, a my musimy wygrać wojnę”

1 lipca 1812 roku Napoleon I utworzył w Wilnie Komisję Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Był to kolejny krok w kierunku odtworzenia polskiej państwowości pod egidą cesarza Francuzów. O okoliczności tych wydarzeń i wizje odrodzonego Królestwa Polskiego zapytaliśmy prof. Jarosława Czubatego z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Polski Rudolf Valentino? - wywiad z Ryszardem Wolańskim

Czy Eugeniusz Bodo był aktorem wielkiego formatu? Czy mógł zrobić wielką karierę w kinematografii zachodniej? Co wiemy o ciemnych plamach w jego życiorysie? Zapraszamy na rozmowę z autorem biografii Eugeniusza Bodo!

Czy Kolumb był Polakiem? - wywiad z Manuelem Rosą

Jak pisać o historii w interesujący sposób? Jak badanie DNA może się przydać historykowi? Czy syn Władysława Warneńczyka został niezwykłym odkrywcą? O tym wszystkim przeczytacie w rozmowie z Manuelem Rosą!

Przemysław Mrówka

Paweł Machcewicz: Terror istniał po obu stronach

75 lat temu, 26 kwietnia 1937 r. lotnicy z Legionu Condor zbombardowali położone na północy Hiszpanii miasteczko Guernica. Wydarzenie to stało się jednym z symboli okrucieństw hiszpańskiej wojny domowej. Trzyletni konflikt wypełniony był licznymi zbrodniami, popełnionymi przez obie walczące strony. O rewolucyjnym i nacjonalistycznym terrorze opowiada prof. Paweł Machcewicz, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Rodric Braithwaite: pisałem o historii, nie o bieżącej polityce

O Afganistanie, rosyjskich archiwach i pracy nad swoją ostatnią książką rozmawiamy z Rodricem Braithwaitem, autorem "bestselleru „Afgańcy”":http://histmag.org/?id=6555 opublikowanego ostatnio przez Wydawnictwo Znak.

Piotr Gontarczyk: Gwardia Ludowa to szkodliwy nowotwór, a nie bohaterska formacja

28 marca 1942 roku polscy komuniści utworzyli swoją podziemną organizację zbrojną – Gwardię Ludową. Jej historia była w okresie PRL mitologizowana i mistyfikowana. O tej formacji opowiada dr Piotr Gontarczyk z Biura Edukacji Publicznej IPN.

„Na tropie XX wieku” - konkurs jakich mało

Od kilku lat w szczecińskim II LO odbywa się konkurs „Na tropie XX wieku”. W tym roku portal Histmag.org miał przyjemność wesprzeć tę ogromnie wartościową inicjatywę. O historii konkursu, o poziomie młodych historyków i problemach popularyzacji historii rozmawiamy z organizatorami konkursu Piotrem Janickim i Bartoszem Jakimcem.

Adam Węgłowski: chciałem pisać o Kubie Rozpruwaczu

Skąd brać pomysły na teksty? Czy Galicja warta jest książki? O tym i o wielu innych rzeczach rozmawiamy z Adamem Węgłowskim, autorem książki "„Przypadek Ritterów”":http://histmag.org/?id=6439 opublikowanej ostatnio przez wydawnictwo „Szara Godzina”.

Michał Przeperski, Aleksandra Krogulska

Andrzej Dobosz: Paryż jest miastem doskonale skomponowanym

O pustelnikach, Warszawie, Paryżu i ulubionych bibliotekach rozmawiamy z Andrzejem Doboszem, autorem książki „Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia”.

Anna Nowakowska: herstoria wzbogaca główne nurty badań

Herstoria jest jednym z tych nowych nurtów historiografii, które budzą ogromne zainteresowanie – tradycjonaliści ją krytykują, miłośnicy nowinek metodologicznych zażarcie jej bronią. O punkt widzenia badaczek „jej-historii” zapytaliśmy Annę Nowakowską, inicjatorkę Feministycznego Salonu Historycznego.

Kazimierz Wóycicki: Przeszłość będzie ważną sprawą dla przyszłego prezydenta Niemiec

18 marca w Republice Federalnej Niemiec odbędą się wybory prezydenckie. Ich zdecydowanym faworytem jest Joachim Gauck, były prezes Urzędu ds. Akt Stasi, popierany przez koalicję rządzącą oraz większość lewicy. Na ile postać nowego prezydenta Niemiec jest związana z tamtejszymi sporami o historię? O komentarz poprosiliśmy dr. Kazimierza Wóycickiego z Uniwersytetu Warszawskiego.

Na „nieludzkiej ziemi” – wywiad z dr. Wojciechem Marciniakiem

Kilka dni temu, 10 lutego, obchodziliśmy 73. rocznicę rozpoczęcia pierwszej masowej deportacji Polaków z Kresów Wschodnich na Syberię i do Kazachstanu. O liczbie wywiezionych i ich losach na „nieludzkiej ziemi” rozmawiamy z dr. Wojciechem Marciniakiem.

Marco Patricelli: O Pileckim pisały we Włoszech wszystkie najważniejsze media!

Kilka lat temu na półkach polskich księgarń pojawiła się niezwykła książka Marco Patricellego poświęcona rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu. O tym ile Włosi wiedzą o tej niezwykłej postaci i czy Polacy mają kompleksy zakorzenione w historii, przeczytacie w rozmowie jaką z Patricellim przeprowadził Paweł Rzewuski.

Barbara Stanisławczyk – O Smoleńsku uczciwie, zgodnie z faktami

Czy są tematy, których lepiej nie poruszać? Czy można w Polsce pisać ciekawie o tragedii smoleńskiej? Z jedną z najlepszych polskich reportażystek rozmawia o jej ostatniej książce Sebastian Adamkiewicz.

Jan Żaryn: Upowszechnijmy nowatorskie prace!

O serii wydawniczej „W służbie Niepodległej” firmowanej przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Wydawnictwo LTW oraz związanych z nią marzeniach rozmawiamy z jej pomysłodawcą, prof. Janem Żarynem.

Adam Struzik: Mazowsze to serce całego kraju

O regionalnej specyfice, mazowieckiej tożsamości, związkach z Warszawą oraz magicznych miejscach wartych odwiedzenia rozmawialiśmy z Marszałkiem Województwa Mazowieckiego Adamem Struzikiem.

Mark Sołonin: „Społeczeństwo rosyjskie” nie istnieje

Wiktor Suworow powiedział o nim, że godny jest tego, by kłaniać mu się do ziemi. Jakie poglądy ma ten bezkompromisowy krytyk Związku Sowieckiego? Co myśli o badaniach nad historią ZSRR? Jak widzi przyszłość relacji polsko-rosyjskich? O tym wszystkim przeczytacie w rozmowie z Markiem Sołoninem.