Tomasz Leszkowicz

5 szturmów warszawskiej Pragi 1794-1944

4 listopada 1794 roku miała miejsce rzeź Pragi - wojska rosyjskie pod wodzą Aleksandra Suworowa zdobyły prawobrzeżną Warszawę i zaczęły mordować jej mieszkańców. Przez kolejne 150 lat warszawska Praga (i jej przedpola) była świadkiem kilku kolejnych zwycięstw i klęsk Polaków.

Z kwatery Hitlera do NATO. Adolf Heusinger i powstanie Bundeswehry

Czy jeden oficer mógł w ciągu kilkunastu lat przejść drogę z Wilczego Szańca do Pentagonu? Biografia pewnego niemieckiego sztabowca pokazuje, że przy odpowiednim zbiegu okoliczności było to nie tylko możliwe, ale i naturalne. Adolf Heusinger, bo o nim mowa, w swojej karierze służył zarówno Adolfowi Hitlerowi, jak i Konradowi Adenauerowi.

Czy Ludowe Wojsko Polskie zasługuje na pamięć?

„Wczoraj łach, mundur dziś! / Ściśnij pas, pora iść! / Ruszaj, Pierwszy Korpus nasz / Spoza gór i rzek – na Zachód marsz!”. Marsz I Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR skupia jak w soczewce historię polskich oddziałów, które 12 października 1943 roku rozpoczęły swój bojowy marsz do Ojczyzny. Historię, z którą mamy dziś spory problem…

Kły ludowego wojska. Sprzęt bojowy Sił Zbrojnych PRL Galeria

Ludowe Wojsko Polskie w ciągu kilkudziesięciu lat swojego istnienia przechodziło kilka fal modernizacji technicznej, zwiększających jej możliwości bojowej. Sprzęt, prawie wyłącznie produkcji radzieckiej, był nierzadko kupowany i produkowany na ogromną skalę. Wiele jego rodzajów służy w polskiej armii do dziś.

Redakcyjne

Premiera: Tomasz Leszkowicz – „Ludowe Wojsko Polskie w cieniu zimnej wojny”

Przez blisko pół wieku po zakończeniu II WŚ Polska znajdowała się w sowieckiej strefie wpływów. Oznaczało to konieczność uczestnictwa w rywalizacji między ZSRR i USA oraz ich sojusznikami. Dr Tomasz Leszkowicz w e-booku „Ludowe Wojsko Polskie w cieniu zimnej wojny” zaprasza nas do koszar, na poligony i pola walki, a także uchyla drzwi do gabinetów w Warszawie i Moskwie, gdzie zapadały postanowienia o praktycznej stronie „braterstwa broni”.

Jak przygotować pracę roczną/semestralną – poradnik dla studentów (część druga)

Wiemy już, jak nie zabłądzić w gąszczu źródeł i opracowań podczas przygotowywania pracy zaliczeniowej na studiach. Jakie zatem elementy powinna zawierać dobra praca? Jak stosować aparat naukowy?

Jak przygotować pracę roczną/semestralną – poradnik dla studentów (część pierwsza)

Napisanie pracy zaliczeniowej na studiach to poważne i wymagające zadanie. Jak wybrać temat pracy? Jak właściwie przeprowadzić kwerendę? Z jakich źródeł i opracowań korzystać?

17 września 1939 – wyzwolenie czy cios w plecy?

O świcie 17 września 1939 r. oddziały Armii Czerwonej przekroczyły granicę ryską i zaatakowały broniącą się przed Niemcami Polskę. Napaść ta przypieczętowała los II RP. W oficjalnej propagandzie sowieckiej nie było jednak mowy o agresji, a o „wyzwoleniu” Zachodniej Białorusi i Ukrainy.

Traktat wersalski – nieudana próba zbudowania pokoju

Traktat wersalski z 28 czerwca 1919 roku miał dać Europie długotrwały pokój. Dokument podpisany podczas konferencji paryskiej ustanowił nowy ład światowy, który okazał się jednak nietrwały. W praktyce, traktat podpisany przez przedstawicieli 33 państw, stał się tylko… dwudziestoletnim rozejmem.

„Chleba i wolności”. Poznański Czerwiec '56

28 czerwca 1956 roku robotnicy Poznania wyszli na ulice w sprzeciwie wobec niesprawiedliwości ekonomicznych. Robotniczy gniew szybko skierował się przeciw władzy komunistycznej, a protest przybrał cechy powstania. Co wydarzyło się wówczas w Poznaniu?

Mit wokół piastowskiej potyczki. Bitwa pod Cedynią w PRL

24 czerwca 972 roku wojska Mieszka I pokonały pod Cedynią oddziały niemieckiego margrabiego Hodona. Chociaż ta pierwsza bitwa polskiego żołnierza nadal częściowo skrywa się w mrokach dziejów, to w Polsce Ludowej uznano ją za ważny element prowadzonej przez komunistów polityki historycznej.

10 wielkich batalii Napoleona! Galeria

18 czerwca 1815 roku pod Waterloo zgasła gwiazda jednego z największych militarnych geniuszy w historii – Napoleona Bonapartego. W czasie swojej prawie dwudziestoletniej kariery głównodowodzącego stoczył on wiele bitew. Przypominamy najsłynniejsze z nich.

Polskie jednostki pancerne: od Bobrujska do Wilhelmshaven i Melnika

Dziś w Wojsku Polskim obchodzony jest tzw. Dzień Czołgisty, czyli Święto Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych, ustanowione na pamiątkę rocznicy przybycia do kraju jednostek pancernych Armii Polskiej we Francji. Wydarzenie to jest dobrą okazją do przypomnienie historii najważniejszych polskich jednostek pancernych.

Newsy

Pamiątki po ofiarach wciąż czekają na rodziny. Wystawa #StolenMemory w Warszawie

Arolsen Archives oraz Centrum Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej IPN zapraszają do odwiedzenia wystawy #StolenMemory, prezentującej pamiątki po więźniach niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, które czekają na zwrócenie ich rodzinom. W dniu otwarcia ekspozycji do wnuczki więźnia Neuengamme Franciszka Czaplickiego wróci jego zegarek kieszonkowy.

Jak stworzyć komunistycznego bohatera? Początki kultu Karola Świerczewskiego w Polsce

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu Karol Świerczewski był komunistycznym świętym i patronem licznych instytucji. Dziś jego nazwisko kojarzy się z narzuconą przez ZSRR komunistyczną władzą i… pijaństwem. Jak doszło do wypromowania generała „Waltera” na największego bohatera PRL?

Władysław Jabłonowski – czarnoskóry generał epoki Legionów

Władysław Jabłonowski zajął szczególne miejsce w historii Wojska Polskiego. Zasłynął wieloma żołnierskimi czynami oraz skomplikowanym życiorysem, jakże charakterystycznym dla pokolenia oficerów Legionów Polskich we Włoszech.

Broń chemiczna – od pól I wojny światowej do zakazanego arsenału

Broń chemiczna, w czasach I wojny światowej militarna nowinka, w ciągu XX wieku stała się wojskowym tabu. Jaka jest jej historia?

Jak Rosjanie przekazali Polakom dowody zbrodni katyńskiej?

14 października 1992 r. przewodniczący Komitetu do Spraw Archiwów przy rządzie Federacji Rosyjskiej prof. Rudolf Pichoja przywiózł do Warszawy dokumenty z tzw. teczki specjalnej nr 1, zawierającej dowody zbrodni katyńskiej. I choć władze ZSRR dwa lata wcześniej przyznały, że mordu dokonało NKWD, dopiero te akta ujawniły pełnię prawdy o tragedii z wiosny 1940 r.

Gdzie walczyli Żołnierze Wyklęci? Mapy

Żołnierze Wyklęci, czyli członkowie powojennego podziemia antykomunistycznego, budzą w ostatnich latach spore zainteresowanie. Jak liczna była partyzantka stawiająca opór sowietyzacji Polski? Gdzie podziemie było liczne, a gdzie pojawiało się sporadycznie?

Newsy

Zmarł Edward Babiuch, ostatni żyjący premier PRL

W wieku 93 lat zmarł Edward Babiuch, były członek Biura Politycznego KC PZPR i premier PRL od lutego do sierpnia 1980 roku. Informację o jego śmierci podał na swoim profilu na Facebooku polityk Sojuszu Lewicy Demokratycznej Krzysztof Janik.

Golden Gate – symboliczne wrota San Francisco

Golden Gate to chyba najbardziej znany most na świecie, symbol San Francisco, niemal od początku obecny w popkulturze, przez lata także najdłuższy obiekt tego typu. Jego budowa rozpoczęła się 5 stycznia 1933 r.

„Ja jako były partyzant...”. Kult Armii Ludowej w PRL

1 stycznia 1944 r. komuniści polscy przekształcili swoją organizację wojskową Gwardię Ludową w Armię Ludową. Chociaż w porównaniu do AK jej zasługi były niewielkie, a reputacja wątpliwa, jednak po drugiej wojnie światowej to właśnie AL oficjalnie wyniesiono na piedestał. Jej kultowi towarzyszyły konkretne treści polityczne.

„Niech mnie przejadą”. Opór chłopów polskich wobec kolektywizacji rolnictwa

Przywiązanie do uprawianej ziemi jest dla rolników jedną z kluczowych wartości, a próby odebrania jej mogą budzić gniew i sprzeciw. Opór chłopów wobec kolektywizacji był jednym z elementów przeciwstawiania się próbom stalinizacji Polski.

Recenzje

Adam Leszczyński – „Ludowa historia Polski” – recenzja i ocena

Historia jest dość konserwatywną nauką, a narracja o przeszłości z władcami, elitami, „odwiecznym narodem”, dyplomacją i wojnami w roli głównej służyła od zawsze podtrzymywaniu tradycyjnego porządku społeczno-politycznego. „Ludowa historia Polski” Adama Leszczyńskiego stawia sobie za cel podważenie tego typu wyobrażenia i pokazanie dziejów wyzysku, panowania i oporu.

13 grudnia 1981 r. – dzień, który zmienił Polskę

Noc z 12 na 13 grudnia 1981 r., w czasie której wprowadzono stan wojenny, była jednym z najmocniej zapamiętanych wydarzeń najnowszej historii Polski. Jak „Noc Generała” i następujący po niej dzień wspominali opozycjoniści, ludzie władzy, studenci i żołnierze?

Studencka solidarność – historia Niezależnego Zrzeszenia Studentów (1980-1981)

Niezależne Zrzeszenie Studentów było jedną z organizacji uformowanych na fali „solidarnościowego karnawału” rozpoczętego Sierpniem 1980 roku i zakończonego wprowadzeniem stanu wojennego. Dla kierownictwa PZPR byli „ekstremistami”, a w III RP wielu z nich zrobiło poważne kariery.

18 października 1981 r. – Wojciech Jaruzelski zostaje „pierwszym”

18 października 1981 r., w czasie IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, na szczytach władz partyjnych dokonała się zasadnicza zmiana – miejsce Stanisława Kani na stanowisku I sekretarza KC zajął gen. armii Wojciech Jaruzelski, jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci najnowszej historii Polski, uznawana przez część społeczeństwa za zbrodniarza, przez innych zaś za bohatera.

Husajn kontra Chomejni – wojna iracko-irańska (1980-1988)

To miała być krótka, zwycięska wojna, która zwiększyłaby prestiż międzynarodowy triumfatora. Wojna iracko-irańska przeciągnęła się jednak w długotrwały konflikt na wyniszczenie, w którego tle znalazły się interesy mocarstw, handel ropą oraz użycie broni chemicznej.

Greta Garbo i inne. Słynne aktorki dwudziestolecia międzywojennego

18 września 1905 roku urodziła się Greta Garbo, jedna z najsłynniejszych aktorek w historii kina. W okresie przed 1939 r. w środowisku filmowym pojawiło się wiele fenomenalnych i pięknych gwiazd, które zachwycają do dzisiaj.

Milenium Chrztu Polski i Tysiąclecie Państwa Polskiego – polityczno-historyczna bitwa Kościoła i PZPR

W połowie lat 60. prymas Stefan Wyszyński i I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka zafundowali Polakom podwójne obchody ważnej rocznicy historycznej. Wokół Tysiąclecia rozwinięto propagandę i wiele oddolnych działań. Sam spór również przeszedł do historii.

Zanim doszło do Okrągłego Stołu. Strajki 1988 roku w Polsce

Protesty przeciwko rządom komunistycznym były jednym z charakterystycznych elementów Polski Ludowej. Ostatnie dwie fale strajkowe w zakładach pracy przeszły przez kraj w 1988 roku. Choć ich skala była mniejsza niż wcześniejsze wybuchy społecznego gniewu, przyczyniły się do przełomu politycznego.

Zanim nastąpił Sierpień… Lubelski Lipiec 1980 roku

Pracownicy okupujący zakłady pracy i przedstawiający własne postulaty, unieruchomione miasto, próby negocjacji władz i klasy robotniczej. Te obrazy kojarzą nam się z Sierpniem 1980 roku na Wybrzeżu. Ale tego typu protesty rozpoczęły się w Polsce miesiąc wcześniej, a ich ogniskiem była Lubelszczyzna.

Multimedia

Ucieczka z Auschwitz samochodem i w mundurach?

20 czerwca 1942 r. czwórka polskich więźniów wydostała się z obozu Auschwitz w iście hollywoodzkim stylu, kradnąc mundury SS-manów, broń i samochód. Jedyną ofiarą akcji stał się niesłusznie obwiniony o pomoc uciekinierom niemiecki kapo. Jak przebiegała owa ucieczka z Auschwitz?

Debiut w wielkim stylu. Mecz Polska-Brazylia na Mundialu w 1938 r.

Pierwszy mecz Polaków na Mistrzostwach Świata odbył się 5 czerwca 1938 r. na Stade de la Meinau w Strasburgu. Warto przypomnieć o historii polskiej reprezentacji, szczególnie zaś o jej mundialowym debiucie przed wojną!

Wybory 4 czerwca 1989 r. – spoty wyborcze i relacje telewizyjne

Częściowo wolne wybory 4 czerwca 1989 r. były okazją do rozegrania pierwszej od lat autentycznej kampanii wyborczej. Już wtedy zdawano sobie sprawę z tego, że obecność w telewizji to ważny element walki o głosy. Jak zabiegano o względy wyborców? Jak wybory czerwcowe relacjonował Dziennik Telewizyjny?

„Czterej pancerni i pies” obchodzą urodziny

9 maja 1966 r., w 21. rocznicę zakończenia drugiej wojny światowej, w Telewizji Polskiej wyemitowano pierwszy odcinek serialu „Czterej pancerni i pies”. Przygody Janka, Gustlika i Szarika szybko zdobyły sobie serca widzów. Film do dziś wywołuje emocje – dla jednych jest polskim serialem wszech czasów, dla innych komunistyczną propagandówką.

Powstańcy, Ochotnicy, „Apostołowie”. Jak powstała Irlandzka Armia Republikańska?

Irlandzka Armia Republikańska to jedna z najbardziej znanych organizacji terrorystycznych na świecie. Jej korzenie sięgają wydarzeń sprzed ponad stu lat, gdy IRA była głównym narzędziem irlandzkiej walki o wolność. Ówczesne wydarzenia przyniosły Irlandczykom wiele chwały, ale także cierpień i klęsk.

Maria Teresa Burbon-Parmeńska pierwszą ofiarą koronawirusa wśród rodzin królewskich

Wirus SARS-CoV-2 jest niebezpieczny dla osób starszych i chorych bez względu na pochodzenie społeczne. W czwartek w wyniku zakażenia koronawirusem zmarła w Paryżu księżniczka Maria Teresa Burbon-Parmeńska. Pierwsza ofiara śmiertelna wśród rodzin królewskich wywodzi się z dynastii związanej z burzliwym wątkiem historii Hiszpanii.

Armia Rokossowskiego – jak radziecki marszałek stworzył siłę polskiego wojska?

W okresie stalinowskim jednym z priorytetów rządzących Polską stała się rozbudowa wojska. W ciągu kilku lat w LWP zamiast koni pojawiły się odrzutowce, a zwykłą piechotę zaczęły zastępować oddziały zmechanizowane. Wszystko to pod rządami w armii… radzieckiego marszałka.

Marzec 1968: Jak „Wiesław” zgromił w Sali Kongresowej studentów, literatów i syjonistów?

Na ten wiec czekali wszyscy. Tak zwane wydarzenia marcowe 1968 r. rozgrywały się pełną parą, a Władysław Gomułka wciąż milczał. Przemówił wreszcie 19 marca podczas wiecu warszawskiego aktywu partyjnego.

Anty-pucz moskiewski 1991 roku: opór przeciwko reanimacji ZSRR

W sierpniu 1991 roku na ulice Moskwy wyprowadzono czołgi i siły policyjne. Starzy aparatczycy podjęli próbę zachowania reżimu radzieckiego. Chociaż do akcji rzucili potężne siły, próba puczu się nie udała – opór postawili mu politycy opozycji i kształtujące się społeczeństwo obywatelskie.

Domy Żołnierza – kultura i oświata w każdym garnizonie

Przed II wojną światową obowiązkowym elementem garnizonu wojskowego był Dom Żołnierza – placówka kulturalno-oświatowa otwarta dla żołnierzy i cywilów, w której można było spędzić czas zarówno przyjemnie, jak i pożytecznie.

Bohaterowie Armii Krajowej – 20 oficerów i żołnierzy AK, których warto znać galeria zdjęć

14 lutego 1942 roku powstała Armia Krajowa – zakonspirowane siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego, jeden z fenomenów II wojny światowej. Tworzyło je tysiące żołnierzy i żołnierek. Przypominamy dwadzieścioro z nich – zarówno dowódców, jak i szeregowych. Oto bohaterowie Armii Krajowej.

Dlaczego 1. Armia Wojska Polskiego rozpoczęła walki o Wał Pomorski?

Początek 1945 r. to na ziemiach polskich czas przetaczania się frontu wschodniego w kierunku Odry i Berlina. W ostatnich dniach stycznia rozpoczęły się walki o Wał Pomorski. Jak do nich doszło?

Rocznice historyczne w 2020 roku – o jaką historię będziemy się spierać?

Nowy rok 2020 będzie obfitował w „okrągłe” rocznice ważnych wydarzeń z historii Polski. Będzie to okazja do nowych publikacji, dyskusji i sporów. Jakie tematy podgrzeją w zbliżających się miesiącach temperaturę debaty o przeszłości?

Święta jako problem społeczno-gospodarczy. Boże Narodzenie w PRL

Jak wyglądało Boże Narodzenie w PRL, w socjalistycznej gospodarce niedoboru? Lektura prasy sprzed lat pokazuje, jak wiele się od tego czasu zmieniło...

Jak rozpoczęła się Operacja „Barbarossa”?

22 czerwca 1941 r. o godz. 3:15 ponad 3 miliony niemieckich żołnierzy ruszyło do ataku na rozłożone wzdłuż zachodniej granicy ZSRR, niczego niespodziewające się oddziały radzieckie. Hitler, podobnie jak średniowieczny „patron” całej operacji, rozpoczął swoją krucjatę na Wschód. Operacja „Barbarossa” była początkiem długiego, trwającego prawie 4 lata konfliktu, który zadecydował o wyniku II wojny światowej.

Fryderyk II Wielki – słowa i czyny. Śląskie preludium

Fryderyk II Wielki: „król filozof” czy „największy wróg ludzkości”? „Partyzant moralności” czy może „pierwszy sługa państwa”? Kim tak naprawdę był władca Prus w latach 1740–1786, nazywany często „Starym Frycem”?

Stan wojenny w walce z alkoholizmem

26 października 1982 r. sejm uchwalił ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Akt ten, stanowiący element polityki społecznej stanu wojennego, po wielu nowelizacjach obowiązuje do dziś.

26 października 1956 roku kardynał Stefan Wyszyński wrócił z internowania

„Gdzie jest towarzysz Prymas?” – pytano w Październiku 1956 r. Nastąpił już przełom polityczny, do władzy doszedł popularny Władysław Gomułka, cały kraj chciał przemiany Polski Ludowej. 26 października wszyscy katolicy odetchnęli z ulgą – do Warszawy powrócił z trzyletniego internowania kardynał Stefan Wyszyński.

Październik 1956: jak Polacy zerwali ze stalinizmem?

Październik 1956 roku ukoronował przełomowy rok w historii PRL. Choć to w Czerwcu w Poznaniu doszło do krwawo stłumionych robotniczych protestów, przełom nastąpił dopiero jesienią. Polskie społeczeństwo aktywnie włączyło się w narodowy ruch buntu, zrodzony z postalinowskiej odwilży.

Zamki w Polsce Mapa

Zamki w Polsce cieszą się dużym zainteresowaniem miłośników historii i turystów. Specjalna mapa przygotowana przez naszą redakcję pokazuje wybór najważniejszych tego typu obiektów, a dołączony komentarz przybliża istotne trendy w ich historii.

Generał Berling mimo wszystko zasługuje na coś lepszego, niż tępy wandalizm

4 sierpnia działacze post-KPN-owscy obalili stojący przy Moście Łazienkowskim w Warszawie pomnik gen. Zygmunta Berlinga. Choć monument miał zostać niedługo przeniesiony do Muzeum Historii Polski, grupka spóźnionych antykomunistów postanowiła dokonać „czynu patriotycznego”.

Multimedia

Tomasz Leszkowicz na temat Powstania Warszawskiego video

Gorąco polecamy wywiad z red. Tomaszem Leszkowiczem wokół tematu Powstania Warszawskiego, zrealizowany przez redakcję Dzień Dobry TVN.

Pamięć o powstaniu warszawskim – co zmieniło się przez 15 ostatnich lat?

Przed nami 75. rocznica wybuchu powstania warszawskiego. 1 sierpnia w ciągu ostatnich kilkunastu trwale zapisał się w polskim krajobrazie pamięci – o powstaniu i powstańcach pamiętamy wszyscy. Czy wielki projekt przywracania wydarzeń Sierpnia 1944 roku polskiej świadomości odniósł sukces?

Zardzewiała śmierć. Rozminowanie ziem polskich po II wojnie światowej

Rozminowanie terenu Polski po ostatniej wojnie było ogromną akcją, w którą zaangażowanych było tysiące żołnierzy. Wielu z nich przypłaciło to zdrowiem i życiem. Wypisane kredą lub farbą słowa „min nie ma” były jednak przepustką do pokojowego życia...

„W społeczeństwie polskim do dziś żywe są tradycje Grunwaldu”. O bitwie w PRL

Dla polskich komunistów ideologia marksistowska nie była wystarczającą legitymizacją ich władzy. Aby uzasadnić swoje rządy, włodarze Polski Ludowej ukazywali siebie jako spadkobierców polskiej tradycji i reprezentantów interesu narodowego. Stąd też specyficzna polityka historyczna, której jednym z elementów była tradycja bitwy pod Grunwaldem.

Menażka, manierka, kuchnia polowa – żywienie w przedwojennym Wojsku Polskim i PSZ na Zachodzie Galeria

Aby żołnierz mógł maszerować i walczyć, powinien mieć do tego siły. Żywienie zapewniać mają mu zaopatrzeniowcy i kucharze obsługujący kuchnie polowe, zwane przed wojną „gulaszkanonami”. Jak w przedwojennym Wojsku Polskim i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie radzono sobie z organizowaniem posiłków?

Przestarzałe metody? O nauczaniu historii dzisiaj

Spór między historyczkami społecznymi i historykami wojskowości czy też między annalistami a pozytywistami toczy się ciągle. Zamiast żądania, by uczyć tej czy innej tematyki, warto apelować, by młodych historyków kształcić po prostu mądrze i całościowo.