XVIII wiek

Izabela Czartoryska – od salonowej kochanki do pionierki muzealnictwa

Chociaż była zamężna, przeżyła wiele burzliwych romansów m.in. z królem Polski, rosyjskim dyplomatą oraz francuskim arystokratą. Była patriotką, pisarką oraz mecenaską sztuki, a Polska zawdzięcza jej powstanie pierwszego muzeum, którego zbiory dały początek Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie.

Rafał Gumiński

Prezydent USA ogłosił Dzień Pamięci Generała Pułaskiego

Prezydent USA Joe Biden ogłosił 11 października Dniem Pamięci Generała Pułaskiego. W swojej dorocznej proklamacji podkreślił jego zasługi w walkach o niepodległość Stanów Zjednoczonych oraz napisał, że bohaterstwo Pułaskiego to jeden z niezliczonych wkładów, jakie Polacy wnieśli w promowanie wolności na świecie.

Z kryminalnych dziejów nowożytnego Gdańska

Gdańskie księgi z XVI i XVII w. opisują liczne i burzliwe przykłady działalności przestępczej mieszkańców miasta. Włos na głowie jeży plastyczny opis kar, jakie za te przestępstwa stosowano. Jak wymierzano sprawiedliwość w nowożytnym mieście Gdańsku?

Dominik Niklas

Zbigniew Michalczyk – „Zapomniane konteksty. Augsburg jako ośrodek rytownictwa wobec Rzeczypospolitej w XVII–XVIII wieku”

Zbigniew Michalczyk w książce „Zapomniane konteksty. Augsburg jako ośrodek rytownictwa wobec Rzeczypospolitej w XVII–XVIII wieku” opowiada o Augsburgu, który należał w XVII w., a przede wszystkim w XVIII, do najważniejszych ośrodków rytownictwa na świecie.

Ogród Saski i jego tajemnice Video

W ogrodzie Saskim mieściła się cukiernia, palmiarnia czy pierwszy w kraju plac zabaw dla dzieci. To również pierwszy w Polsce ogród miejski z dostępem dla mieszkańców miasta. Obejrzyjcie video na kanale YouTube „Opowiadam Historie” i poznajcie losy najbardziej rozpoznawalnego parku w stolicy!

Staropolska medycyna: ziołowa apteczka i cudowni znachorzy

Leczenie w dawnej Polsce stanowiło wyzwanie dla ówczesnych medyków. Niedobór wiedzy o przebiegu różnych chorób, ograniczony dostęp do leków i brak szczepionek powodowały, że staropolskie społeczeństwo traktowało zdrowie jak prawdziwy skarb i dbało o nie poprzez rozmaite kuracje, nierzadko magiczne.

Ludwik XIV - zasłużenie zwany „Wielkim”?

Ludwik XIV był najdłużej panującym monarchą europejskim. W kształtowaniu wizerunku wielkiego władcy pomagały mu zastępy artystów.

Grzegorz Kietliński

Izabela Śliwińska-Słomska

Twierdza w Kamieńcu Podolskim: polska „perła na kamieniu”

Twierdza w Kamieńcu Podolskim broniła granic państwa polsko-litewskiego przed wieloma wrogami - Tatarami, Turkami, Kozakami. Szlachta postrzegała ją jako symbol panowania Rzeczypospolitej w południowo-wschodnich województwach Korony i niezdobyte „przedmurze chrześcijaństwa”, zaś współcześnie za sprawą literatury i filmu na stałe wpisała się w historyczną świadomość Polaków.

„Iść aż do zwycięstwa”! Kim był słynny El Libertador? Video

Simón Bolívar to jeden z ważniejszych bohaterów Ameryki Południowej. Czym zasłużył się tamtejszym państwom i z czego wynika legenda słynnego El Libertadora? O tym dowiecie się z materiału opublikowanego na kanale „The People Profiles”!

Jerzy III Hanowerski: król, który utracił amerykańskie kolonie

Jerzy III Hanowerski dla zwolenników rewolucji amerykańskiej był symbolem tyranii i ucisku, a dla Brytyjczyków uosobieniem waleczności i oporu przeciwko napoleońskiej Francji. Wielu kojarzy go tylko z szaleństwem wywołanym przez chorobę psychiczną. Jak wyglądały rządy i życie króla Jerzego III?

Rafał Gumiński

„Mieszkańcy Polski przypominają Mongołów i hodują niedźwiedzie”. Ukazało się tłumaczenie chińskiego albumu z XVIII wieku

Po dekadzie prac ukazało się anglojęzyczne tłumaczenie „Qing Imperial Illustrations of Tributary Peoples (Huang Qing zhigong tu)” - chińskiego albumu etnograficznego stworzonego na polecenie cesarza Qianlonga w połowie XVIII wieku. Publikacja zawiera opis ludów i krajów, z którymi Państwo Środka utrzymywało kontakty. Mowa w niej między innymi o Polsce.

Natalia Pochroń

„Kiedy wybije ostatnia godzina”, czyli staropolskie przesądy związane z chwilą śmierci

Zmarłemu kładziono monety na oczach, a w domu zasłaniano wszystkie lustra i zatrzymywano zegary. Trup stanowił pewne tabu, więc należało odnosić się do niego w sposób zrytualizowany. Jakie praktyki stosowano, aby obłaskawić duszę zmarłego? Czy którąś z nich znasz?

Zielone Świątki w czasach pogańskich i chrześcijańskich

Początkowo Zielone Świątki były słowiańskim świętem rolników i pasterzy, które z biegiem lat zostało przejęte przez chrześcijaństwo i połączone z obchodami zesłania Ducha Świętego. Jak Zielone Świątki obchodzili nasi przodkowie?

Jakie były motywy działań członków konfederacji targowickiej? Video

Magnaci, którzy zawiązali spisek w 1792 r. do dziś uważani są za zdrajców. Obejrzyjcie video na kanale YouTube „Kurier Historyczny” i poznajcie sylwetki najważniejszych przywódców tego przedsięwzięcia.

Konkursy

Konkurs: Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 2

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 2” Wydawnictwa Rebis.

Alexander Mikaberidze – „Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 2”

Alexander Mikaberidze w książce „Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 2” kontynuuje podróż przez wojny, które odmieniły świat. Oprócz ukazania globalnego zasięgu wojen napoleońskich autor przedstawia m.in. szeroki społeczny i ekonomiczny kontekst wydarzeń.

Samozwańcza księżniczka Tarakanowa

Kim była awanturnica, która rzuciła wyzwanie carycy Katarzynie II?

Marek Teler

Katarzyna II w obrazie i karykaturze Galeria

Caryca Katarzyna II pamiętana jest w Polsce przede wszystkim ze względu na fakt, że była jednym z głównych architektów rozbiorów Rzeczpospolitej oraz... z powodu jej romansu z przyszłym królem Polski Stanisławem Augustem Poniatowskim. Między innymi o tym właśnie romansie opowiada nowa książka Christophera Machta „Spowiedź carycy Katarzyny II”. A jak wyglądała rozmiłowana w rozkoszach ciała władczyni? Zobaczcie:

Mateusz Balcerkiewicz

Nowożytne koncepcje utopii, czyli przepis na państwo idealne?

Społeczeństwa idealne poruszały wyobraźnię ludzi od tysięcy lat. Skąd właściwie wywodzi się „utopia” i jak mógł wyglądać przysłowiowy „raj na ziemi”?

Szymon Szaliga

Jak Charles Hanbury Williams zapoznał Poniatowskiego z carycą Katarzyną?

Charles Hanbury Williams dostrzegł potencjał w młodym Stanisławie Poniatowskim i postanowił zostać jego opiekunem. Przyszły król Polski towarzyszył mu m.in. w czasie jego misji dyplomatycznej do Petersburga. Tam został przedstawiony carycy Katarzynie...

Christopher Macht

Fenomen białej magii w kulturze staropolskiej

W czasach polowań na czarownice niemal każdy nieświadomie przyjmował rolę czarownika, gdyż wiejska codzienność była dyktowana zasadami magii. Na czym więc polegała biała magia?

Konkursy

Konkurs: Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 1

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 1” Wydawnictwa Rebis.

Alexander Mikaberidze – „Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 1”

Alexander Mikaberidze w książce „Wojny napoleońskie. Historia globalna. Tom 1” stworzył imponujące rozmachem dzieło opisujące wojny, które zaczęły się w czasie rewolucji francuskiej i trwały do klęski Napoleona w 1815 roku.

Carl Friedrich Gauss – król liczb

Uparty, pedantyczny, arogancki i genialny. Prawdopodobnie wolał liczby od ludzi. Dzięki temu w matematyce Carl Friedrich Gauss jest ciągle żywy – chociaż umarł ponad 160 lat temu.

Julia Zeyer

Johann Heinrich Müntz w Rzeczypospolitej

Johann Heinrich Müntz, to postać nietuzinkowa. Urodził się w 1727 roku w alzackiej Miluzie, należącej wtedy do Konfederacji szwajcarskiej. Do przyjazdu do Polski podróżował po Europie, był w Palestynie, dłuższy twórczy czas spędził również w Anglii. Co wywarło na nim największe wrażenie podczas bytności w Rzeczypospolitej?

Elżbieta Budzińska

Co Napoleon Bonaparte myślał o Polakach?

„Ci ludzie tylko się bić umieją”. To jeden z wielu cytatów cesarza Francji dotyczącego Polaków. Na początku XIX wieku Napoleon Bonaparte dał Polakom nadzieję na odzyskanie niepodległości. Jego imię znajduje się w polskim hymnie, a wielu ludzi do dziś uważa go za człowieka oddanego sprawie polskiej, a co tak naprawdę sądził o Polakach?

Michał Danowski

Bitwa pod Bunker Hill MAPY

„Historia bitwy pod Bunker Hill była powtarzana tak często, że stała się dla Amerykanów bardziej znana niż Maraton czy Waterloo”

Michał Rastaszański

Redakcyjne

Premiera: Michał Rastaszański – „Czerwone mundury. Armia Brytyjska w czasach wojny o niepodległość USA”

Michał Rastaszański w e-booku "Czerwone mundury. Armia Brytyjska w czasach wojny o niepodległość USA" oddaje głos żołnierzom, którym przyszło walczyć i umierać za 8 pensów dziennie w odległej, zamorskiej krainie. Sprawdźcie naszą nową publikację!

Michał Rastaszański

Richard Butterwick – „Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733–1795)” – recenzja i ocena

Każda książka autorstwa Richarda Butterwicka to prawdziwe wydarzenie. Tak też jest w przypadku pracy „Światło i płomień Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733–1795)”. Czy warto po nią sięgnąć?

Marek Chrzanowski

Johann Heinrich Muntz — „Podróże malownicze przez Polskę 1780–1784”

„Podróże malownicze przez Polskę 1780–1784” to unikatowe zapisy pamiętnikarskie oraz rysunki Johanna Heinricha Müntza, który przedstawił codzienne życie Polski okresu stanisławowskiego. Opracowała je dr Elżbieta Budzińska. Instytut Polonika oraz Stowarzyszenie Historyków Sztuki zapraszają na spotkanie poświęcone twórczości Johanna Heinricha Müntza, już dziś o g. 17.30 w Warszawie!

Tyran czy partner? Rola mężczyzny w rodzinie staropolskiej

Dawna Polska rodzina miała charakter patriarchalny, a więc przewodził jej ojciec. Jak wyglądała rola mężczyzny w staropolskiej familii? Jakie decyzje podejmował mąż? Co można powiedzieć o władzy ojcowskiej? Czy możliwy był jakikolwiek sprzeciw?

Chowaniec – przyjaciel czarownicy. Jakich zwierząt obawiano się w nowożytnej Polsce?

Chowaniec mógł pomagać czarownicy zgłębiać tajniki magii lub np. kraść mleko od okolicznych krów. W każdym przypadku jednak wzbudzał lęk. Których zwierząt obawiano się najbardziej? Skąd wzięło się powiedzenie „latać jak kot z pęcherzem” i co wspólnego miało ze zwalczaniem zwierzęcych demonów?

Tomasz Leszkowicz , Agnieszka Leszkowicz

Wywiady

Porozumienie na zgliszczach Rzeczypospolitej. Rozmowa z prof. Piotrem Ugniewskim

26 stycznia 1797 r. w Petersburgu przedstawiciele Austrii, Prus i Rosji podpisali wspólną konwencję, która przypieczętowała III rozbiór Polski. O kontekście tego dokumentu i jego skutkach w 215. rocznicę jego podpisania opowiada prof. Piotr Ugniewski.

Do czego służyło piwo w nowożytnej Polsce?

W nowożytnej Polsce piwo było lekarstwem i napojem dla dzieci. Wykorzystywano je także w kuchni, a jako napój było powszechniejsze i bezpieczniejsze od nieprzegotowanej wody. Dowiedz się, do czego jeszcze dawniej wykorzystywano piwo!

Bartłomiej Karnasiewicz

„Marsz, marsz...” – Jan Henryk Dąbrowski i Legiony Polskie we Włoszech

„Marsz, marsz, Dąbrowski, z ziemi włoskiej do Polski...” – wszyscy znamy słowa polskiego hymnu. Kim był Jan Henryk Dąbrowski i jak powstały słynne Legiony Polskie we Włoszech, którym swą pieśń poświęcił Józef Wybicki? Formacja ta została utworzona dokładnie 9 stycznia 1797 r. – to doskonały moment na przypomnienie tej niezwykłej i pięknej karty polskiej drogi do niepodległości.

Jakub Jagodziński

Staropolskie obchody Nowego Roku i karnawału

W czasach staropolskich Nowy Rok i karnawał obchodzono wesoło, uciesznie, beztrosko i hucznie. Bawiono się ponad wszelką miarę, a zewsząd rozbrzmiewała muzyka. By urozmaicić biesiadę, odbywało się wiele specjalnych wróżb i pełnych fantazji zabaw.

Mat. pras. , Mateusz Balcerkiewicz

Twierdza Srebrna Góra: malownicza śląska warownia Galeria

Twierdza Srebrna Góra to imponujący osiemnastowieczny zabytek znajdujący się na terenie Dolnego Śląska i jedna z największych tego typu fortyfikacji w całej Europie. Spójrzcie na te zapierające dech w piersiach zdjęcia:

Wigilijne wróżby miłosne

Dziś zwierzęta mają przemówić ludzkim głosem, ale być może zaistnieje również szansa na znalezienie drugiej połówki? Jakie były sposoby naszych babek i prababek, aby znaleźć sobie męża? Oto kilka przykładów wigilijnych wróżb miłosnych.

Litewskie boginie: ile miały w sobie z wiedźmy?

Relikty pradawnych pogańskich wierzeń po dziś zakorzenione są w naszej chrześcijańskiej kulturze, a przede wszystkim w folklorze ludowym. Bałtyjskie bóstwa, a zwłaszcza boginie, stanowiły element natury i tak jak ona były niejednoznaczne. Czy wyobrażenie wiedźmy mogło zaczerpnąć swój pierwowzór od litewskich bogiń?

Reformator w sutannie – Andrzej Stanisław Załuski i jego plan naprawy Rzeczpospolitej

Wychowanek nowej epoki, ale i reformator znacznie wyprzedzający swoje czasy. Andrzej Stanisław Załuski to jedna z najwybitniejszych postaci polskiego oświecenia. Chociaż najmocniej związany jest z Krakowem, gdzie objął ostatnie biskupstwo, jego działalność daleko wykracza poza południe Polski i poza wyłącznie stan duchowny.

Natalia Pochroń

Casanova i Rzeczpospolita doby stanisławowskiej

Casanova jest dziś znany głównie jako wielki uwodziciel. W 1765 roku przybył on do Warszawy, gdzie miał okazję poznać elity kulturalne i polityczne, rozmawiać z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim, a nawet postrzelić słynnego polskiego komisarza.

Bartosz Smoczyk

Jak zabić wampira? Staropolskie praktyki ochronne

Współczesna kultura popularna wykreowała postać wampira na intrygującego i tajemniczego przystojniaka, ale jeszcze w XVIII wieku stanowił on realne zagrożenie dla życia i dobytku ówczesnych ludzi. Tak przynajmniej oni myśleli. W jaki więc sposób można było unicestwić upiora?

Maurycy Beniowski – bunt na Kamczatce (cz. 1)

Po upadku konfederacji barskiej został zesłany na Kamczatkę. Awanturnicza natura nie pozwoliła mu jednak długo zagrzać tam miejsca. Tak Maurycy Beniowski stanął na czele buntu. Czy wywalczył upragnioną wolność?

Mateusz Będkowski

Witold Banach – „Czartoryscy czyli wieczna pogoń”

Witold Banach w książce „Czartoryscy czyli wieczna pogoń” przedstawia losy jednego z najsłynniejszych rodów magnackich w naszej historii. Opisuje kolejne etapy zdobywania coraz większych wpływów oraz prestiżu przez potężną familię.

Matka Boska Częstochowska w haitańskim wudu

Wudu (vodou) jest religią łączącą elementy katolicyzmu, wierzeń afrykańskich i szamanistycznych praktyk magicznych. Skąd w panteonie wuduistycznym wzięła się Matka Boska Częstochowska i jaką rolę odegrali w tym Polacy? Oto krótka historia Erzulie Dantor.

Jakub Jagodziński

Caroline Alexander – „Bunt na Bounty. Historia prawdziwa” – recenzja i ocena

Historia buntu na Bounty była niejednokrotnie opisywana na przestrzeni dziejów, inspirowała pisarzy, poetów, a także doczekała się kilku ekranizacji filmowych. Jak bardzo bliska prawdy jest wersja wydarzeń utrwalona w tych dziełach? Na to pytanie pomoże nam odpowiedzieć nowa publikacja z Wydawnictwa Poznańskiego.

Rafał Narwojsz

„Blizny po rozbiorach”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena

Kolejny Pomocnik wydany przez „Politykę” utrzymuje znakomity poziom poprzednich publikacji wydawanej w ramach znakomitej serii. Tym razem jego autorzy pochylają się nad problematyką rozbiorów Polski.

Cezary Wołodkowicz

Jan Piotr Norblin: malarz dwóch ojczyzn i dwóch epok

Dzieła Jana Piotra Norblina są niezwykle cennym źródłem wiedzy na temat życia codziennego i wydarzeń politycznych epoki stanisławowskiej. Kim był i co stworzył ten francusko-polski malarz i rysownik?

Piotr Bejrowski

Radosław Budzyński, Wojciech Widłak

Podróż do Inflant dla najmłodszych

Inflanty Polskie to kraina niezwykła, w której mieszkało wiele narodowości. Wybierzcie się z nami w podróż do tych pięknych i tajemniczych ziem, które tak silnie wrosły w polską kulturę.

Blizny po rozbiorach – rozmowa POLITYKI

18 sierpnia na polityka.pl/podkasty pojawił się nowy odcinek podkastu POLITYKA o historii.

„Blizny po rozbiorach” – nowy numer Pomocnika Historycznego POLITYKI

17 sierpnia ukazało się nowe wydanie Pomocnika Historycznego POLITYKI „Blizny po rozbiorach. O przyczynach i skutkach upadku Rzeczpospolitej”.

Jerzmanowski, Sułkowski, Piątkowski – mniej znani Polacy u boku Napoleona

Jan Paweł Jerzmanowski był najwybitniejszym szwoleżerem epoki napoleońskiej i towarzyszem niewoli cesarza na Elbie. Józef Sułkowski był adiutantem Bonapartego, który określił go mianem „oficera największych nadziei”. Karol Piątkowski został zapamiętany jako awanturnik i ostatni Polak u boku Napoleona. Jak wyglądały ich życiorysy?

Piotr Bejrowski

Jak strzelanie długodystansowe zmieniło oblicze wojny?

Rozwój techniki wojskowej w XVIII i XIX wieku wpłynął na zmianę podejścia do prowadzenia walki z wrogiem, a specjaliści nieustannie pracowali nad poprawą donośności i celności strzału. Coraz większą rolę zaczęli odgrywać strzelcy wyborowi. Jak modyfikowano ówczesne karabiny? Jaka broń okazała się najskuteczniejsza na polu bitwy?

John Walter

Król Stanisław August Poniatowski: dziecko swojej epoki?

Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego jest oceniane krytycznie przez historyków. Jednak monarcha ten słynął z zamiłowania do sztuki, a Warszawa stała się miastem prawdziwie europejskim. Budowana przez niego kolekcja obrazów i rycin do dziś imponuje. W jaki sposób król gromadził swoje zbiory?

Gerdien Verschoor

Gerdien Verschoor – „Dziewczyna i uczony. Historia dwóch Rembrandtów z kolekcji Karoliny Lanckorońskiej” – recenzja i ocena

Tworzący w XVII-wiecznej Holandii Rembrandt uznawany jest za jednego z najwybitniejszych artystów w historii. Jego dzieła są ozdobą i chlubą każdej kolekcji, dwa z nich znajdują się na Zamku Królewskim w Warszawie. W jaki sposób trafiły do polskich zbiorów i w jaki sposób przyczyniła się do tego Karolina Lanckorońska?

Iwona Szymichowska

Magdalena Mikrut-Majeranek

Jaki był stosunek Fryderyka II wobec Polski?

Pod rządami Fryderyka II Prusy stały się jednym z najpotężniejszych państw Europy. Władca ten, zwany „Filozofem z Sanssouci”, był też głównym architektem I rozbioru Polski. Jaki był jego stosunek do Rzeczypospolitej i z czego wynikało to nastawienie?

Grzegorz Kucharczyk

Wywiady

Norbert Haliński: Marszałek Stanisław Małachowski we względu na oddanie sprawiedliwości i demokracji był nazywany polskim Arystydesem

Stanisław Małachowski znany jest jako marszałek Sejmu Czteroletniego, ale na swoim koncie miał wiele innych zasług. To postać, która została sportretowana przez Jana Matejkę na pierwszym planie słynnego obrazu „Konstytucja 3 maja 1791 roku”. Określany jest mianem bohatera narodowego i wielokrotnie uwieczniany był przez artystów. Zamek Królewski w Warszawie postanowił przypomnieć o marszałku, organizując wystawę „Stanisław Małachowski. Bohater. Mit. Symbol". Opowiada nam o niej jej kurator Norbert Haliński.

Brytyjski książę i aktorka: historia miłości Wilhelma IV

Związek księcia i aktorki przed laty wydawał się czymś niemożliwym. Tymczasem pod koniec XVIII wieku zaistniał przypadek, który prawie skończył się szczęśliwie. Przyszły Wilhelm IV przez wiele lat tworzył zgodną rodzinę z irlandzką aktorką.

Magdalena Makówka