Wspomnienia

Pierwsze spotkanie z historią mówioną: dlaczego historia „mówiona”?

Nasze spotkania z historią mówioną chcielibyśmy zacząć od pytania: po co nam w ogóle świadectwa mówione? Czemu mielibyśmy się interesować taką formą przekazu? Czym różni się ona od tak licznie dzisiaj wydawanych wspomnień i pamiętników?

Joanna Rączka (Dom Spotkań z Historią)

Artykuły

Wędrówki po historii mówionej

... czyli subiektywny przewodnik po relacjach świadków historii.

Joanna Rączka (Dom Spotkań z Historią)

Wspomnienia

Demonstracje w PRL we wspomnieniach Marka Karpińskiego

Marek Karpiński, filolog, publicysta i działacz opozycji w PRL wspomina swoje uczestnictwo w demonstracjach i protestach antykomunistycznych. Na pierwszą manifestację, po zamknięciu pisma „Po Prostu”, został zabrany przez starszego brata, gdy miał zaledwie... dziewięć lat.

Marek Karpiński

Wspomnienia

Polski ruch niepodległościowy w Kijowie

Przed I wojną światową w Kijowie prężnie działały polskie organizacje studenckie i społeczne, wpływając na ożywienie życia politycznego i kulturowego miasta. Po 1914 roku ożywioną działalność na tych terenach prowadziła Polska Organizacja Wojskowa. Za broń chwyciły również kobiety.

Halina Nowacka

Wspomnienia

Początek Soboru Watykańskiego II w zapiskach prymasa Wyszyńskiego

Sobór Watykański II rozpoczął się 11 października 1962 roku. Kilka dni przed uroczystą inauguracją papież Jan XXIII udzielił audiencji polskim biskupom. Jak te dni wspominał kard. Stefan Wyszyński?

Kard. Stefan Wyszyński

Artykuły

Machtergreifung: naziści przejmują władzę w Niemczech

30 stycznia 1933 roku NSDAP przejęło władzę w Niemczech. Narodowi socjaliści określali to brzemienne w skutki wydarzenie mianem „brunatnej rewolucji”. „Niemcy stoją przed historycznym zwrotem” – pisał Joseph Goebbels.

Josef Goebbels

Wspomnienia

Z dziennika Kisiela - patrząc na 1968

Stefan Kisielewski „Kisiel” to rogata dusza polskiej kultury. Intrygujący, błyskotliwy i przekorny, przez lata wojował z cenzurą i komunistycznymi władzami. W 1968 r. w ramach represji zakazano mu publikować w prasie, dzięki czemu powstał unikalny dziennik...

Stefan Kisielewski

Wspomnienia

Proklamowanie strajku okupacyjnego na Akademii Medycznej w Łodzi (styczeń 1981)

W styczniu i lutym 1981 roku w odpowiedzi na odmowę rejestracji NZS wybuchł strajk łódzkich studentów, który był częścią szerokiej akcji protestacyjnej podjętej przez polskie uczelnie. Jak proklamowanie strajku wspominała ówczesna studentka AM w Łodzi Jadwiga Kowalczyk?

Jadwiga Kowalczyk

Wspomnienia

Żydowskie filozofowanie Tivadara Sorosa

Tivadar Soros był węgierskim pisarzem pochodzenia żydowskiego, który pisał w języku esperanto. Jak wspominał swoje dzieciństwo i młodość na Węgrzech? Jaki był jego stosunek do religii?

Tivadar Soros

Wspomnienia

Jan Krzysztof Kelus wspomina Zbigniewa Romaszewskiego

Jakie były pierwsze wrażenia Jana Krzysztofa Kelusa po spotkaniu Zbigniewa Romaszewskiego? Jak wspominał on początki swojej współpracy z Komitetem Obrony Robotników?

Jan Krzysztog Kelus

Wspomnienia

Na seminarium ks. prof. Żywczyńskiego

Ks. Zygmunt Zieliński, znawca historii Kościoła XIX i XX wieku wspomina swoje perypetie związane z wydaniem pracy habilitacyjnej, a także seminarium u ks. prof. Mieczysława Żywczyńskiego i pracę na KUL.

Zygmunt Zieliński

Wspomnienia

Himilsbach i Holoubek. Wspomina Maria Iwaszkiewicz

Jan Himilsbach i Gustaw Holoubek – aktor niezawodowy i jeden z najwybitniejszych aktorów w historii. Jak wspominała ich córka Jarosława Iwaszkiewicza, Maria?

Maria Iwaszkiewicz

Wspomnienia

Wiosna 1982 roku we wspomnieniach Sándora Máraiego

Na kartach swego „Dziennika” wybitny węgierski pisarz Sándor Márai przez blisko pół wieku zapisywał swoje błyskotliwe obserwacje na temat otaczającego świata. Czy jego zdaniem wolny świat lat osiemdziesiątych był rzeczywiście zamieszkały przez wolnych ludzi?

Sándor Márai

Wspomnienia

Kalina Jędrusik - fascynująca muza PRL (cz. 1)

4 marca 2004 roku, zmarł Jeremi Przybora. Wspólnie z Jerzym Wasowskim stworzył on legendarny Kabaret Starszych Panów, który pozostaje do dziś niedoścignionym wzorem wysmakowanej telewizyjnej rozrywki. Jedną z największych gwiazd Kabaretu była Kalina Jędrusik - peerelowska femme fatale nr 1.

Dariusz Michalski

Wspomnienia

Nazywałam się Irena Likierman

Irena Likierman przeżyła piekło II wojny światowej. Nikogo nie skrzywdziła. Jedyną jej winą było to, że urodziła się w żydowskiej rodzinie.

Anna Herbich

Wspomnienia

Więźniarki z Ravensbrück - piekło żeńskiego obozu koncentracyjnego

Jak wyglądały warunki w żeńskich obozach koncentracyjnych? Były lżejsze, czy też kobiece odpowiedniki strażników Auschwitz i Buchenwaldu wyróżniały się jeszcze większym okrucieństwem?

Anja Lundholm

Wspomnienia

Boże Narodzenie w powojennej Warszawie

Boże Narodzenie to niezwykły czas, który już najmłodszych lat pozostawia niezatarte wspomnienia. Jak Joanna Papuzińska wspomina swoje powojenne święta? Jak, pomimo trudności, w jej rodzinie dbano o podtrzymywanie bożonarodzeniowych tradycji?

Joanna Papuzińska

Wspomnienia

Ernest Shackleton w lodach Antarktyki - grudzień 1914

W grudniu 1914 roku ku Antarktydzie wyruszyła grupa śmiałków. Na jej czele stanął charyzmatyczny lider - Ernest Shackleton. Na pokładzie statku „Endurance” popłynęli ku przygodzie i nieznanej ziemi południa...

Ernest Shackleton

Wspomnienia

Obrady Okrągłego Stołu – wspomnienia uczestnika

Znaczenie głównych ustaleń obrad Okrągłego Stołu – relegalizacja „Solidarności” i częściowo wolne wybory do parlamentu – jest powszechnie znane. Poza tym zawarto wiele uzgodnień cząstkowych, które odegrały swoją rolę w ostatecznym wyniku tego historycznego wydarzenia. Ten mój krótki tekst o pracach grupy roboczej do spraw stowarzyszeń opiera się przede wszystkim na wspomnieniach i ma charakter subiektywny.

Henryk Rutkowski

Wspomnienia

Agaton Giller i wspomnienia z katorgi

Losy zesłanych na Sybir do dziś budzą wielkie emocje. Agaton Giller przez 16 miesięcy był przykuty do żelaznego drąga. Tyle czasu zajęło mu piesze dotarcie do miejsca katorgi.

Agaton Giller

Wspomnienia

Listopad 1918 oczami Władysława Broniewskiego

W listopadzie 1918 roku wybuchła polska niepodległość. Co zapisywał wówczas w swym prywatnym dzienniku Władysław Broniewski, jeden z najważniejszych polskich poetów XX wieku?

Władysław Broniewski

Wspomnienia

Pierwsza niepodległość – „Akt 5 listopada”

Państwa Centralne w obliczu coraz gorszej sytuacji na froncie, zdecydowały się zaskarbić sobie przychylność Polaków, obiecując im w „Akcie 5 listopada” niepodległość. Jak wyglądały reakcje na jego ogłoszenie? Prezentujemy fragmenty wspomnień świadków tego wydarzenia.

Agnieszka Dębska

Wspomnienia

Wybuch II wojny światowej we wspomnieniach Wandy Romer

Wybuch wojny pozostawił niezatarte wspomnienia w świadomości milionów Polaków. Jak wrzesień 1939 roku zapamiętała Wanda Romer?

Wanda Romer

Wspomnienia

Początek II wojny światowej we wspomnieniach Stanisława Aronsona

Stanisław Aronson wspomina rok 1939 w rozmowie z Emilem Maratem i Michałem Wójcikiem.

Stanisław Aronson

Wspomnienia

Jak Sowieci tropili przywódców III Rzeszy

Iwan Sierow w maju 1945 roku przebywał w Berlinie. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do stolicy III Rzeszy rozpoczęto poszukiwania Führera i jego współpracowników. Jak sowiecki generał wspominał te wydarzenia?

Iwan Sierow

Wspomnienia

Wspomnienia „zwyczajnego szpiega” z PRL

Oficerowie wywiadu PRL rzadko spisują swoje wspomnienia. Filip Hagenbeck zrobił wyjątek. Jak wyglądało życie „zwyczajnego szpiega” w latach siedemdziesiątych?

Filip Hagenbeck

Wspomnienia

Rok 1968 we wspomnieniach Sándora Máraiego

W jaki sposób Sándor Márai, jeden z najważniejszych pisarzy węgierskich XX wieku, wspominał burzliwy rok 1968?

Sándor Márai

Wspomnienia

Kołyma. Niewolnicza praca w złotonośnych piaskach

„Rozbieraliśmy się do naga, pozostawiając wszelką odzież i obuwie służbie. Pierścionki, zegarki, pieniądze i inne wartościowe przedmioty musieliśmy przed kąpielą zdać do depozytu, naturalnie bez jakiegokolwiek pokwitowania" – wspominał jeden z więźniów.

Telesfor Dembiński

Wspomnienia

Przedwojenny Śląsk w oczach Amerykanki

Dla amerykańskiej pisarki Polska była krajem egzotycznym. Przez wspomnienia żony księcia Sapiehy przewijają się Józef Piłsudski, prezydent Ignacy Mościcki oraz... niemieccy nazistowscy urzędnicy.

Virgilia Sapieha

Wspomnienia

4 czerwca 1992 – „Noc teczek”

Noc z 4 na 5 czerwca 1992 roku przeszła do historii. Kilkanaście godzin po dostarczeniu do Sejmu tzw. listy Macierewicza, na wniosek prezydenta Lecha Wałęsy odwołano rząd Jana Olszewskiego.

Konrad Piasecki

Wspomnienia

Zanim Königsberg stał się Kaliningradem

Oblężenie sowieckie doprowadziło do ogromnych zniszczeń i śmierci ponad 100 tys. cywilów. Zbrodnie sowieckie stanowiły zaledwie zwiastun degradacji tego miasta.

Michael Wieck

Wspomnienia

Młodość premiera Moraczewskiego

Przyszły pierwszy premier odrodzonej Polski spisywał swoje wspomnienia w czasie II wojny światowej. Jak Jędrzej Moraczewski wspominał lata studenckie?

Jędrzej Moraczewski

Wspomnienia

Sentymentalny powrót do Wilna

Jak wyglądało dzieciństwo Józefy Hennelowej spędzone na Wileńszczyźnie? Jak dziennikarka „Tygodnika Powszechnego” wspomina wkroczenie wojsk sowieckich do Wilna we wrześniu 1939 roku?

Józefa Hennelowa, Tadeusz Tomaszewski

Wspomnienia

Wilno pod sowiecką okupacją

Przed drugą wojną światową Wilno było jednym z centrów polskiego życia umysłowego i kulturalnego. Zajęte przez Sowietów, zostało przekazane Litwinom, ale po kilku miesiącach znowu wpadło w ręce Stalina. Jak wyglądała sowiecka okupacja?

Hanna Świda-Ziemba

Wspomnienia

Początek II RP - koniec Kresów Wschodnich

Początek nowoczesnej polskiej państwowości oznaczał jednocześnie koniec wielonarodowych Kresów dawnej Rzeczpospolitej. Jak wyglądał ten dramatyczny koniec oczami polskiego ziemianina?

Edward Woyniłłowicz

Wspomnienia

Rok 1945: koniec okupacji oczami dziewczynki

Pierwsze miesiące nowej rzeczywistości miały różne barwy i niosły ze sobą różne nastroje. Począwszy od radości z tego, że zaczyna się szkoła, a skończywszy na rozpaczy z powodu straty najbliższych.

Maria Świercz

Wspomnienia

I wojna światowa: chwila przed katastrofą

„Militaryzm jest złem bezwzględnym, uwsteczniającym rozwój ludzkości. Ale w danym razie wojny pożądam gorąco” - pisał latem 1914 r. Michał Römer. Dlaczego tak wielu ludzi gorąco pragnęło wojennej katastrofy?

Michał Römer

Wspomnienia

Mokotów: droga do stalinowskiego piekła

Partia była dla komunisty wszystkim. Ona miała nigdy się nie mylić, zawsze znać prawdę i wymagała bezwzględnego posłuszeństwa. Ale co zrobić, gdy to partia oskarża komunistę o niepopełnione przestępstwa?

Stanisława Sowińska

Wspomnienia

Rzeź wołyńska: tragedia wsi Hurby

Tysiące ofiar zarąbanych siekierami, żywcem przepiłowanych czy przybitych do chat. Bestialstwo gwałtów dokonanych przez Ukraińców na Polakach w latach 1943-1944 jest obezwładniające. Jednym z setek przykładów zbrodni jest los wsi Hurby.

Anna Lisiecka

Wspomnienia

Jesień 1939: uciekając z Polski

Gdy wierzysz, że Polska odeprze każdego napastnika, a kapitan Wojska Polskiego mówi Ci, że to bajki - doznajesz szoku. A co dopiero w chwili, gdy po czterech tygodniach Polska znika z mapy?

Jerzy Pietrkiewicz

Wspomnienia

Wołyń 1943: rzeź Polaków w Daniłówce

Ludobójstwo na Wołyniu w latach 1943 - 1944 było przez lata jedną z najbardziej zapomnianych zbrodni dokonanych na Polakach. Dziś przywracamy pamięć ofiar. Oto wstrząsająca relacja ze wsi Daniłówka.

Konrad Piskała, Leon Popek, Tomasz Potkaj

Wspomnienia

Powstanie Warszawskie: pierwsze dni

Jakoś od maja 1944 roku wiedziałam, że zbliża się wybuch powstania. Zmieniły się nastroje w mieście. Wydawało się, że na ulicach jest mniej niemieckich patroli, a te, które się pojawiały, trzymały się razem; żołnierze okupanta tracili pewność siebie.

Danuta Szlachetko

Wspomnienia

Wspomnienia Macieja Bernhardta z powstania warszawskiego (I)

Niezwykłe, osobiste, poruszające. Przedstawiamy wspomnienia profesora Macieja Bernhardta, uczestnika powstania warszawskiego.

Maciej Bernhardt

Wspomnienia

Wojna w Korei - Polak przeciwko Stalinowi

Był grudzień 1950 roku. Nadeszły święta Bożego Narodzenia. Spadło dużo śniegu i wszędzie czuło się świąteczną atmosferę. Dla mnie nie był to jednak czas radości. Trwały przygotowania do wyjazdu na wojnę, która toczyła się w odległym kraju, w Korei.

Albert Sługocki

Wspomnienia

Albert Sługocki - „Moje życie, moje wojny” - recenzja i ocena

Życie Alberta Sługockiego do niedawna upływało na ciągłej walce. Nie zawsze były to zmagania frontowe z bronią w ręku, ale zawsze stawką było czyjeś życie.

Szymon Koziatek

Wspomnienia

Jak przeżyć pierwszy rok okupacji?

Nikt w Polsce nie wiedział jak będzie wyglądała II wojna światowa. Nikt też nie miał pojęcia jak będzie się żyło pod niemiecką okupacją. Rzeczywistość przeszła wszelkie oczekiwania.

Eryk Lipiński

Wspomnienia

Englert o Warszawie: Stare Miasto jak magnes

Jan Englert opowiada o swoich związkach ze stolicą. Co kocha, czego żałuje, co go irytuje?

Justyna Krajewska

Wspomnienia

Losy „szwabskiego bękarta”

Większość dzieci wojny – z matki Norweżki i ojca Niemca – dobrze poradziło sobie w dorosłym życiu. Ale ich historie były naznaczone niejednym dramatem i rozterkami tożsamościowymi.

Karl Arvid Mortensen

Wspomnienia

Monte Cassino - kartki z dziennika

W maju 1944 r. II Korpus Polski prowadził krwawe walki we Włoszech, uwieńczone zdobyciem klasztoru Monte Cassino. Edward Herzbaum widział to na własne oczy i na bieżąco zapisywał wrażenia.

Edward Herzbaum

Wspomnienia

Operacja „Barbarossa” - tramwaj do Moskwy

Był taki moment, w którym wydawało się, że państwo Stalina jest na kolanach i nic już nie będzie w stanie go uratować. W grudniu 1941 r. niemieccy żołnierze mieli wręcz wjechać do Moskwy tramwajem...

Heinrich Haape

Wspomnienia

I wojna światowa - pierwsze dni

Zanim żołnierze I wojny światowej na dobre zamieszkali w okopach, przez kilka tygodni toczyły się intensywne walki manewrowe. W niemieckiej inwazji na Belgię uczestniczył m.in. przyszły legendarny dowódca Afrika Korps, Erwin Rommel.

Erwin Rommel

Wspomnienia

Jak rodził się pierwszy polski rząd?

Jak rodził się pierwszy polski rząd? O to najlepiej zapytać pierwszego premiera - Jędrzeja Moraczewskiego.

Jędrzej Moraczewski

Wspomnienia

Początki Ligi Narodowej

Liga Narodowa była jedną z najważniejszych organizacji, jakie przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Praca u podstaw prowadzona przez jej członków przyczyniła się do wykształcenia nowoczesnego narodu polskiego. Jak wyglądały jej początki? Oddajmy głos liderowi polskiego ruchu narodowego...

Roman Dmowski

Wspomnienia

Sowiecka architektura społeczna

Nadieżda Mandelsztam i jej mąż - słynny poeta Osip Mandelsztam - poznali na własnej skórze czym była sowiecka architektura społeczna...

Nadieżda Mandelsztam

Wspomnienia

Spacer po Babim Jarze

Jedno z najbardziej upiornych i zapomnianych miejsc na sowieckiej Ukrainie. Wąwóz leżący między dawnymi osadami Łukianowka i Syriec - Babi Jar.

Katia Petrowska

Recenzje

Erich Ludendorff – „Moje wspomnienia wojenne. Cz. 1: 1914–1916” – recenzja i ocena

Do rąk polskiego czytelnika właśnie trafił pierwszy tom wspomnień wojennych jednej z najważniejszych postaci I wojny światowej – Ericha Ludendorffa. Jest to fascynujący opis nie tylko, a może wręcz „nie tyle”, samych wydarzeń, ale przede wszystkim tego jak widział je autor wspomnień. Są one też pełne usprawiedliwień oraz oskarżeń – zarówno przeciwników o „perfidię”, agresywne zapędy wobec Niemiec itp., jak i różnych instytucji cywilnych Rzeszy o brak zrozumienia dla potrzeb armii.

Krzysztof Fudalej

Wspomnienia

Żyjąc w okupowanym Mińsku

Ucieczka przed Niemcami była poważnym wyzwaniem. Szczególnie jeżeli było się polskim Żydem ukrywającym się na okupowanych terenach sowieckich...

Józef Makowski

Wspomnienia

Z życia emigracji: szkoląc cichociemnych

Szkolenie cichociemnych - komandosów wolnej Polski - to bardzo zajmująca rzecz. Jak się okazuje, emigracyjne politykowanie też jest kuszące...

Jerzy Feliks Szymański

Wspomnienia

Heinrich Himmler - listy zbrodniarza do rodziny

Heinrich Himmler był przywódcą SS, jednym z najbardziej fanatycznych zwolenników Hitlera i jednym z największych zbrodniarzy II wojny światowej. Jak wyglądało życie osobiste człowieka, który posłał na śmierć miliony ludzi? Na to pytanie przynoszą odpowiedź jego listy.

Katrin Himmler , Michael Wildt

Wspomnienia

Powstanie w Sobiborze. Bunt, który doprowadził do zamknięcia obozu śmierci wspomnienia uczestników

Powstanie w Sobiborze było najbardziej udanym powstaniem więźniów hitlerowskich w czasie II wojny światowej. W buncie wzięło udział aż 400 spośród około 550 więźniów przebywających wówczas w obozie, z czego początkowo udało się uciec 320 osobom. Był to pierwszy i jedyny przypadek, kiedy w czasie jednodniowej akcji więźniowie zabili tak wielu nazistów. Relacje o tym wyjątkowym zrywie zdają w swoich wspomnieniach byli więźniowie Sobiboru Tomasz Toivi Blatt i Filip Białowicz.

Agata Mańczyna

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca