Pamięć zbiorowa i polityka historyczna

Postmodernizm i pamięć historyczna na prawicy i lewicy

Zdarzyło mi się ostatnio przeczytać najnowszą książkę Rafała Ziemkiewicza „Złowrogi cień Marszałka”. Chociaż nie zgadzam się z postawionymi przez niego tezami, jedną z jego myśli uważam za wyjątkową cenną.

Bez samobiczowania nie ma wolności?

Po raz pierwszy od 1990 roku w Polsce media są tylko częściowo wolne – podaje amerykańska pozarządowa organizacja Freedom House. Powód tej przegranej w swoistym rankingu wolności jest jednak zaskakujący. Wszystko przez rządową narrację na temat udziału Polaków w zbrodniach II wojny światowej.

Marcin Sałański

Charlotte Krüger – „Mój dziadek fałszerz” – recenzja i ocena

Charlotte Krüger kochała swojego dziadka – eleganckiego starszego pana, skrupulatnego, wręcz pedantycznego filatelistę. Ale nie był to zwykły dziadek. Jego imię stało się synonimem największej fałszerskiej akcji w historii, o kryptonimie _Bernhard_.

Anna Czulak

Gdy wszędzie widzimy Adolfa

Firma odzieżowa Reserved nie ma ostatnio spokojnego okresu. Najpierw spadły na nią gromy za akcję „Polish boy wanted”, a potem podobno stworzyła nazistowską koszulę. Piszę „podobno”, bo nie do końca jestem co do tego przekonany.

Dylematy obwoźnego historyka

Jej oczy stawały się coraz większe. Usta drżące z niepewności. Nogi lekko ugięte, policzki zapadłe. Bladość cery i włos z nagła zelektryzowany. – _Ale jak to, bez prezentacji?!_ – zapytała, jakbym co najmniej przyznał się do rezygnacji z używania prądu w swoim prywatnym domu...

Artykuły

Pomnik Kościuszki w Łodzi

Pomnik Tadeusza Kościuszki w Łodzi znajduje się w centralnym punkcie Placu Wolności. Jego odsłonięcie oglądało ponad 10 000 ludzi, a uroczystości towarzyszyła potężna feta. Dlaczego w mieście, w którym Kościuszko nigdy nie był, a i pewnie mało o nim słyszał, postać ta odgrywa tak ważną rolę?

„Tajna” historia Polski

Zapomniane, tajne i ukryte historie. Co fascynacja sprawami nieznanymi i tajemniczymi może nam powiedzieć o naszej recepcji historii? Czy historycy rzeczywiście chcą coś ukrywać?

Socjolog patrzy na pamięć o Zagładzie

20 kwietnia, w ramach organizowanego przez Muzeum POLIN cyklu „Dzieje Żydów: stare i nowe pytania”, odbędzie się wykład prof. Antoniego Sułka poświęcony lokalnej pamięci o Zagładzie Żydów. O prelekcji i całym cyklu opowiada nam Joanna Andrysiak z Działu Naukowego Muzeum.

Orzeł do zmiany? Ale po co?

Orzeł po liftingu może faktycznie będzie zadowalał tłumy heraldyków i zaspokajał potrzeby purystów wszelkiej maści. Może będzie wystawiany jako wzorzec herbu doskonałego. Dla przeciętnego Polaka będzie to jednak wyłącznie zabawa i akurat w tym przypadku statystyczny rodak będzie miał rację.

Kolorowanka z wyklętych

Nie jestem wielkim fanem kultu żołnierzy wyklętych – uważam, że pamięć o nich nie została dobrze przerobiona i cały czas pozostaje w pewnych ciasnych schematach. Z drugiej strony nie można nie zauważyć, że jej krytycy reagują z coraz to większą przesadą.

Gdzie Piłsudski wysiadł z tramwaju, czyli historie poprzekręcane

Podobno Piłsudski powiedział kiedyś do towarzyszy z PPS, że wysiadł z czerwonego tramwaju na przystanku „Niepodległość”. Zdanie miało paść w kontekście powolnego rozbratu Marszałka ze swoim młodzieńczym środowiskiem politycznym. Problem w tym, że nigdy przez Ziuka nie zostały wypowiedziane.

O socjalistach Sejm zapomniał

W czwartek 9 marca 2017 roku Sejm RP głosował nad prezydencką ustawą o obchodach setnej rocznicy odzyskania niepodległości. Wśród zgłoszonych poprawek znalazł się również artykuł, w którym wymieniono „Ojców niepodległości”. Zabrakło wśród nich socjalistów.

Skąd się wzięła popularność „Wyklętych”?

Wyklęci, których obecnie coraz częściej nazywa się Niezłomnymi, pojawili się nagle w polskiej świadomości historycznej, zawładnęli nią w pełni i stali się jednocześnie elementem historyzującej popkultury. Co wpłynęło na ich rozgłos i w jaką stronę będzie się to rozwijać?

Ciekawostki i rocznice

Szkielet, który „przemówił”. Rekonstrukcja tragicznej historii z okresu II wojny światowej

Samotny i zapomniany grób w lesie niedaleko Konstantynowa na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Archeolodzy, którzy wydobyli kości twierdzą, że leży tam młody, zadbany mężczyzna, postrzelony w głowę. Jego stopy obgryzły dzikie zwierzęta. Nie było przy nim żadnych przedmiotów ani szczątków ubrań. Czyżby porachunki mafii?

Nauka w Polsce

Jak Polacy zawłaszczyli szlachtę

Zgodnie z ukraińskim, ale również i białoruskim stereotypem Polak jest „ponem” i to każdy, bez względu na jego faktyczne pochodzenie.

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Wydarzenia

„Tropem wilczym”- Bieg Pamięci ku czci Żołnierzy Wyklętych

Ogólnopolski Bieg „Tropem Wilczym” to jedna z wielu inicjatyw towarzyszących obchodom narodowego dnia pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Najbliższa edycja tej imprezy odbędzie się m.in. w Gdańsku w parku im Ronalda Reagana w niedzielę 26 lutego. Wydarzenie pod patronatem naszego portalu!

Wydarzenia

„Patriotyzm w teorii i praktyce” – debata w Warszawie

Narodowe Centrum Kultury zaprasza na IV już spotkanie z cyklu debat poświęconych świadomości historycznej Polaków. Debaty organizowane są przez NCK we współpracy z Muzeum Historii Polski. We wtorek 28 lutego o godz. 18:00 w Muzeum Powstania Warszawskiego (ul. Grzybowska 79) odbędzie się debata „Patriotyzm w teorii i praktyce. Wzory patriotyczne, a rzeczywiste zachowania Polaków”. Serdecznie zapraszamy!

Reklama

Najcudowniejszy wiek XIX?

W drugiej dekadzie XXI wieku świat zafascynował się na nowo wiekiem XIX. Czym wytłumaczyć tą niezwykłą tęsknotę za duchami epoki stali i pary? Czy to jedynie chwilowa moda, czy może emanacja stanu naszego umysłu i emocji?

O polskich Trzystu z innej perspektywy

„Ochrzczeni w ogniu, czterdziestu do jednego, duchem Spartanie, śmierć i chwała, żołnierze Polski”. Tak śpiewał szwedzki zespół muzyczny „Sabaton” opisując obronę Wizny we wrześniu 1939 roku. Zacięta bitwa została nazwana później „Polskimi Termopilami”, których w naszej historii nie brakuje.

Problem z polskimi obozami

Wiele mówi się w Polsce o błędnym i krzywdzącym terminie „polskie obozy koncentracyjne”. Tymczasem nie do końca zastanawiamy się, dlaczego taki skrót myślowy w ogóle jest możliwy.

Multimedia

Żołnierze Wyklęci - pokój zagadek IPN video

_W czasie wizyty w pokoju zostaniecie przeniesieni do Polski z drugiej połowy lat czterdziestych i jako grupa Żołnierzy Niezłomnych otrzymacie zadanie odbicia więźnia. Podczas zabawy poznacie bohaterów podziemia niepodległościowego oraz realia życia w czasach stalinowskich_ – tak IPN zaprasza do odwiedzin edukacyjnego Pokoju Zagadek „Żołnierze Wyklęci” w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek historia” w Warszawie. Co sądzicie o takim sposobie popularyzacji historii?

Maciej Zaremba

Lecha Wałęsy problem z historykami

Historyk badający okres PRL-u nie ma łatwego zadania. Konfrontować musi się z oczekiwaniami, wyobrażeniami, świadkami historii, a wreszcie mitami jakie obrosły wokół. Szczególnie jest to trudne jeśli takim bohaterem dziejów jest Lech Wałęsa.

Tomasz Leszkowicz , Mat. pras.

Demokratyzacja historii – szansa czy zagrożenie?

Zawodowi historycy stoją przed dużą szansą, ale i zagrożeniem – mogą albo dalej odgradzać się od społeczeństwa, albo podjąć rękawicę rzuconą przez historycznych pasjonatów i popularyzować swoją dziedzinę nauki wśród ludzi. Wybór ten może nieść poważne konsekwencje...

Adam Szabelski

Newsy

Wojewódzki Sąd Administracyjny ponownie wstrzymał łączenie Muzeum II Wojny Światowej i Muzeum Westerplatte

Tydzień temu wydawało się, że los Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest przesądzony, jednak decyzją Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ponownie wstrzymano wykonanie decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o połączeniu gdańskiej placówki z Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 roku.

„Wojna” niemiecko-polska pod internetowym hashtagiem

Akcja #GermanDeathCamps nabiera tempa. Ma ona uświadamiać, że obozy zagłady to dzieło Niemców, a nie Polaków. Co z tego wynika i czy ma to w ogóle sens?

Reportaże/relacje

Jak Polacy uczą się historii?

Skąd Polacy czerpią wiedzę na temat przeszłości? Jak powinna wyglądać edukacja historyczna? Czy rekonstrukcje dawnych dziejów pomagają, czy przeszkadzają w pogłębianiu wiedzy o przeszłych wydarzeniach? Na te i inne pytania starano się odpowiedzieć podczas debaty „Kto nas uczy historii? O pozaszkolnych sposobach uczenia (się) o przeszłości”, organizowanej przez Narodowe Centrum Kultury we współpracy z Muzeum Historii Polski.

Agnieszka Woch

Multimedia

Polska ambasada odpowiada na akcję „German death camps”! video

Polska ambasada w Stanach Zjednoczonych opublikowała video, w którym tłumaczy czym były niemieckie, nazistowskie obozy śmierci i dlaczego używanie określenia „polskie obozy śmierci” jest niewłaściwe i krzywdzące. Film wyraźnie skierowany jest do zagranicznych odbiorców. Zobaczcie go sami! Czy uważacie, że taka akcja pomoże w walce z krzywdzącym nas określeniem?

Maciej Zaremba

Timothy Snyder: Niech w polskiej opowieści o wojnie zwykły Amerykanin znajdzie swój punkt odniesienia!

Jesteśmy już po pierwszej prezentacji wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W trakcie zwiedzania o opinię na temat ekspozycji zapytaliśmy prof. Timothy'ego Snydera, amerykańskiego historyka i członka Kolegium Programowego muzeum.

Muzeum II Wojny Światowej: polska historia na wysokim poziomie

Wystawa główna Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku pokazuje przede wszystkim polskie bohaterstwo i cierpienie w czasie wojny. Robi to w sposób inteligentny i uczciwy, nie pomijając bohaterstwa i cierpienia innych narodów. Szkoda byłoby, gdyby nie mogła zostać pokazana szerokiej publiczności.

Gra od Pana Ministra – polityka historyczna i komputerowa rozrywka

Gry komputerowe przeszły długą drogę. Niegdyś była to zabawa dla pasjonatów i obiekt drwin, dziś jest to jedna z najważniejszych gałęzi rozrywki, której po prostu nie można lekceważyć. Obecnie mogą służyć różnym celom – od zwykłego relaksu, przez edukację i szkolenie, po terapie. A czy mogą stać się narzędziem polityki historycznej?

Yolocaust: w Auschwitz też żyli tylko raz...

Dwie uśmiechnięte dziewczyny robią sobie zdjęcie „z ręki”. Jedna stoi na betonowym bloku, których w tle zdjęcia są całe setki. Najeżdżam myszką i tło się zmienia. Teraz w tle są setki ludzkich ciał, upchniętych w wykopanym dole. Oto projekt „Yolocaust”.

Jest takie miejsce w Łodzi – Radogoszcz

Jest takie miejsce w Łodzi, o którym prawdopodobnie nie słyszeliście. Jest takie, które czasem dla samych łodzian bywa anonimowe. Niezidentyfikowane, choć na początku 1945 roku rozegrał się tu jeden z okrutniejszych epizodów II wojny światowej.

Nie ten kaliber...

Wymazanie WOŚP-owego serduszka z kurtki posła Myrchy przez TVP poruszyło lawinę komentarzy, w tym odniesień do historii – głównie do bolszewików i Josefa Goebbelsa. Czy słusznie?

Reportaże/relacje

Czy historycy dziejów najnowszych mogą się ze sobą porozumieć?

Czego może nauczyć nas wydarzenie, takie jak grudniowe Forum Badaczy Dziejów Najnowszych, poświęcone stykowi środowiska naukowego i polityki?

Paweł M. Mrowiński

Multimedia

Niezwykły historyczny mural w Legionowie! video

Ten wyjątkowy mural został przygotowany z okazji 1050-lecia chrztu Mieszka na ubiegłoroczne obchody Święta Niepodległości na murze otaczającym podległe MON Narodowe Centrum Kryptologii w Legionowie. 750 metrowy malunek przedstawia „1050 lat chwały oręża polskiego”. Film na którym widać w całości to niezwykłe dzieło sztuki został opublikowany na kanale "Patryk Żak":https://www.youtube.com/channel/UCd08cd8cF8tt1Dk2-51S9Ng w portalu TouTube. Co Wy sądzicie o takiej formie upamiętniania i popularyzowania historii?

Maciej Zaremba

Czy możliwa jest ucieczka od polityki historycznej?

Wiem, że niektórzy czytelnicy reagują już nieco alergiczne na hasło „polityka historyczna”. Niektóre wypowiedz skłoniły mnie jednak do zastanowienia się, czy możliwe jest oddzielenie badań historycznych od polityki historycznej?

Redakcyjne

Sonda Histmag.org: internauci ocenili rok nowej polityki historycznej

Od podwójnych wyborów w 2015 roku w polskiej polityce historycznej zaszły spore zmiany. Histmag.org zapytał czytelników, jaką ocenę wystawiają działaniom prezydenta Dudy i rządu Beaty Szydło. Wnioski mogą zaskakiwać...

Redakcja

Profesor Marcin Kula: Jesteśmy historykami, nie Oficerami Służby Historycznej!

10 grudnia 2016 roku na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się Forum Badaczy Dziejów Najnowszych, poświęcone relacjom między polityką a naukami historycznymi. Prezentujemy nadesłany nam głos w dyskusji z tego spotkania, autorstwa prof. Marcina Kuli z Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza.

Marcin Kula

Stereotypy o Rosji należy łamać

Jak rozumieć historię Rosji? Jak ją interpretować? Jak unikać schematów z tym związanych? Między innymi o tym opowiada nam prof. Andrzej Andrusiewicz, autor książki „Złoty sen. Rosja XIX - XX wieku. Sprawy i ludzie”, wydanej niedawno przez Wydawnictwo Literackie.

O du...e, torebce i skwerku Józefa Piłsudskiego (w 149 rocznicę jego urodzin)

II RP była taka rymowanka: „Wielki Marszałku, choć leżysz w grobie, jesteśmy sercem i myślą przy Tobie”. Czy jest tak dalej?

Redakcyjne

Sonda Histmag.org: obecną politykę historyczną oceniam na...

Zakończyliśmy sondę dotyczącą najlepszych amerykańskich prezydentów w historii XX wieku. Tym razem pytamy o... ocenę polityki historycznej prowadzonej przez prezydenta Andrzeja Dudę i rząd Beaty Szydło.

Redakcja

Czy lewica przegrała historię?

W zeszłą środę mój redakcyjny kolega zwrócił uwagę na potrzebę przywrócenia lewicowej narracji przy mówieniu o odzyskaniu niepodległości. Wydaje mi się, że sytuacja nie wygląda do końca tak, jak określił ją autor.

Historyczna lewa noga

Lech Wałęsa chciał kiedyś budować lewą nogę dla – jak to mówił – higieny prawicy. Dziś należałoby zadbać o lewą nogę w myśleniu o historii, bo bez niej wiele w patrzeniu na przeszłość tracimy.

Patriotyzm mać!

Nie będzie większą przesadą stwierdzenie, że obserwujemy w Polsce nawrót do manifestowania swojego patriotyzmu. Co zrobić, aby nie był on zwykłą fasadą?

Michał Przeperski – „Nieznośny ciężar braterstwa. Konflikty polsko-czeskie w XX wieku” – recenzja i ocena

O relacjach Polaków z Rosjanami czy Niemcami wiemy bardzo wiele. Tymczasem historia wzajemnych stosunków z Czechami pozostaje w cieniu. Czy słusznie?

Odpowiedzialność za historię

Nie można mówić o świadomość Polaków bez poważnego podejścia do własnej historii i odpowiedzialności za mówienie o niej.

Emilia Gierczak, Danuta Siedzikówna – żywoty równoległe

Czy poległa w Kołobrzegu w marcu 1945 roku i zamordowana przez UB w sierpniu 1946 roku to dwie takie same bohaterki polskiej walki o niepodległość?

Jakub Ciechanowski

Artykuły

UPA jak AK? Mitologizacja banderowców na Ukrainie

Każdy nacja potrzebuje swoich bohaterów – ich posiadanie jest istotnym elementem budowania tożsamości narodowej. Część Ukraińców do roli tej wybrała członków OUN-UPA, zwanych też „banderowcami". To w oczywisty sposób stwarza wiele problemów. Jak wygląda mitologizacja banderowców na Ukrainie?

Aleksander Stępniak – „Polityka pojednania generała Franco po wojnie domowej w Hiszpanii” – recenzja i ocena

Wojna domowa dzieli społeczeństwo na dwa nienawidzące się wzajemnie obozy. Nawet wiele lat po zakończeniu konfliktu może to zakłócać funkcjonowanie tego państwa. Jak z tym problemem poradził sobie rząd generała Franco po wojnie domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939?

Konrad Ruzik

Reportaże/relacje

Dybuk – metafora polsko-żydowskiej pamięci

W 1920 roku w Warszawie wystawiono jeden z najsłynniejszych dramatów w historii kultury jidisz. _Dybuk_ to jednak nie tylko ważny tekst literacki i zapis folkloru dawnych sztetli, ale także symbol polsko-żydowskiego dialogu pamięci.

Newsy

Za użycie frazy „polskie obozy zagłady” grozić będzie więzienie. „Bronimy dobrego imienia Polski”

Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło projekt ustawy, która zakłada kary więzienia dla osób, używających między innymi fraz: „polskie obozy koncentracyjne”, czy „polskie obozy zagłady”. - Przyjęte zmiany mają przeciwdziałać nieuzasadnionemu i błędnemu obarczaniu Polski i Polaków odpowiedzialnością za zbrodnie dokonane w trakcie II wojny światowej przez III Rzeszę niemiecką – informują przedstawiciele Ministerstwa. - Ważna jest edukacja historyczna, nie pozwy sądowe – komentują inni rozmówcy Histmaga.

Piotr Olejarczyk

Reklamy

Małgorzata Niezabitowska – „W twoim kraju wojna!” (informacja)

Wbrew surowym zakazom, Małgorzata Niezabitowska i fotograf Tomasz Tomaszewski, w stanie wojennym dokumentują rzeczywisty obraz tamtych dni. Przemycone zdjęcia i dziennik błyskawicznie ukazują się m.in. we francuskiej i włoskiej prasie. Zobaczcie materiał, dzięki któremu świat zachodni dowiedział się prawdy o realiach polsko-jaruzelskiej „wojny”.

Reklama

Marcin Napiórkowski – „Powstanie umarłych. Historia pamięci 1944-2014” – recenzja i ocena

Dziś 72. rocznica upadku powstania warszawskiego. 63 dni bohaterskiej walki powstańców jest wciąż żywe w pamięci Polaków. I właśnie historii – a właściwie polityce – pamięci, przygląda się Marcin Napiórkowski.

Przemysław Czapliński – „Poruszona mapa” – recenzja i ocena

W jaki sposób współczesna polska literatura opowiada o miejscu naszego kraju w Europie? Odpowiedź na to pytanie nie wszystkim przypadnie do gustu.

Dorota Kwaśniewicz

Artykuły

Public history – studia o przeszłości praktycznie

Historia stosowana, praktyczna, popularyzatorstwo i promocja historii, historia w przestrzeni publicznej – studia takie pojawiają się już na polskich uniwersytetach. Nazwy te zastępują angielski zwrot _public history_.

Ewa Woźniak

Wyklęci patroni naszych ulic

Chciałbym Państwu opowiedzieć o „Wyklętych”. „Ech”, pomyślicie, „pewnie kolejna historia o rotmistrzu Pileckim, Ince albo Łupaszce”. Nic z tych rzeczy. Wymienieni nie są już „Wyklęci”. Było tak przez dziesiątki lat, ale teraz ich nazwiska znają prawie wszyscy. Opowiem o prawdziwych „Wyklętych”.

Przemysław Kmieciak

„Solidarność”: zmarnowana i niezrozumiała opowieść

Kilka dni temu obchodziliśmy Dzień Solidarności i Wolności – święto państwowe, upamiętniające rocznicę podpisania porozumień sierpniowych. Obserwując to, jak pamiętane są dziś tamte wydarzenia, dochodzę do smutnego wniosku: „Solidarność” mało kogo dziś obchodzi.

Andrzej Nowak – „Historia i Polityka” – recenzja i ocena

Historycy, zwłaszcza historycy polscy, nie lubią polityki. Można zaryzykować wręcz tezę, że własną niechęcią do publicznego zabierania głosu w sprawach przeszłości oddali to pole reprezentantom innych dziedzin, często mających o historii blade pojęcie. Są jednak wyjątki.

Kamil Śmiechowski

Film o historii Polski? Świeży i intrygujący!

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wraz z Narodowym Centrum Kultury ogłosiło otwarty konkurs stypendialny na scenariusz filmu opowiadającego o historii Polski. Pierwsze wstępne pomysły można wysyłać do 12 września. Na czym polega konkurs? Na nasze pytania odpowiada Eliza Dzwonkiewicz, p.o. Dyrektora NCK.