Artykuły

Eksperyment Piteşti. Jak z ofiary zrobić kata?

Jak za pomocą tortur komuniści potrafili doprowadzić do przekształcenia ofiary w osobę zadającą innym cierpienie?

Virgil Ierunca

Potyczka na dworcu kolejowym w Lesznie: w walce o wolność przeciw „sojusznikowi”

Nocą 28 maja 1947 roku w Lesznie do drzwi domu komendanta Przerwy zapukał wysłany z koszar żołnierz. Otrzymano telefon, że na pobliskiej stacji kolejowej podróżujący żołnierze rosyjscy przetrzymują Polkę, a miejscowa milicja nie jest w stanie jej uwolnić. Potrzebna jest pomoc wojska.

Mateusz Balcerkiewicz

Awosze – miecz i tarcza węgierskiego stalinizmu

Każdy kraj komunistyczny dysponował swoimi formacjami tajnej policji. Na Węgrzech rolę tę pełnił Urząd Bezpieczeństwa Państwa. Co o nim wiemy? Dlaczego to na funkcjonariuszach ÁVO/ÁVH, zwanych popularnie awoszami, skupił się gniew powstańców węgierskich w 1956 roku?

Czy Mata Hari była superszpiegiem?

Mata Hari: wszechstronna agentka czy niewinna ofiara? Poznajcie losy najsłynniejszej kobiety w historii wywiadu.

Tadeusz A. Kisielewski

Kubilaj: zdobywca Chin i wielki chan mongolski

Kubilaj był najpotężniejszym władcą średniowiecza. Jego imperium rozciągało się od Europy Wschodniej aż po Pacyfik. Wnuk Dżyngis-chana był nie tylko wojownikiem i zdobywcą Chin, ale także mądrym i wykształconym przywódcą. Jak wyglądała jego droga od mongolskich stepów do panowania nad jedną piątą ówczesnego świata?

Piotr Bejrowski

Czerwoni Khmerzy i ich krwawe rządy w Kambodży

Czerwoni Khmerzy stworzyli jeden z najbardziej barbarzyńskich reżimów w historii ludzkości, doprowadzając do śmierci minimum co piątego mieszkańca Kambodży. Jakie wydarzenia przyczyniły się do zwycięstwa i radykalizacji ruchu, na którego czele stali nauczyciel i doktor ekonomii z dyplomem Sorbony?

Piotr Bejrowski

Regina Salomea z Rusieckich Pilsztynowa – jej życie i pamiętnik

Obywatele Rzeczpospolitej Obojga Narodów nierzadko trafiali na ziemie Imperium Osmańskiego, opisując tamtejsze zwyczaje i społeczności. Wśród tego typu pamiętników wyróżnia się ten napisany przez... kobietę i lekarkę: Reginę Salomeę z Rusieckich Pilsztynową.

Tomasz Brodzki

Stan wojenny – ostatni kontratak komunistów Nieskończenie Niepodległa

13 grudnia 1981 roku rządzący Polską komuniści podjęli próbę utrzymania się przy władzy przy pomocy wyprowadzenia wojska na ulicę, masowych aresztowań i zastraszenia społeczeństwa. Złamało to ducha „Solidarności” i odebrało Polakom nadzieję na zmianę. Ostatecznie jednak PZPR przegrało tę walkę.

Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR): „fabryki żywności”?

Po dziś dzień Państwowe Gospodarstwa Rolne, czyli popularne PGR, kojarzą się z niszczejącymi budynkami gospodarczymi i biedą. Czy jednak słusznie? Jaka była historia tych przedsiębiorstw?

Wojsko polskie we Francji

Wojsko polskie we Francji próbowano tworzyć od samego początku Wielkiej Wojny. Francuzi w zasadzie byli przychylni postawieniu w ten sposób sprawy polskiej na forum międzynarodowym, na przeszkodzie stał jednak ich rosyjski sojusznik, który torpedował wysiłki Polaków. Dopiero w połowie 1917 roku udało się urzeczywistnić tę ideę.

Tomasz Bohun

Postanowienia unii w Horodle w 1413 roku

Ten ważny akt potwierdził unię polsko-litewską. Na mocy jego postanowień zrównano litewskich bojarów z polską szlachtą. Czy znacie postanowienia unii horodelskiej?

Robert Frost

Przywileje szlacheckie – wolność i dominacja

Przywileje szlacheckie wiążą się nierozłącznie ze wzrostem znaczenia warstwy rycerskiej w XV-wiecznej Polsce. Skazani na realia monarchii elekcyjnej władcy musieli iść na rękę rosnącemu apetytowi szlachty.

Łukasz Koremba

Sybir jako narzędzie polityki imperialnej Rosji

Kara zesłania na Syberię budziła grozę. Dlaczego carska Rosja uciekała się akurat do tej formy represji?

Andrzej Nowak

Organizacja i niebezpieczeństwo. Szare Szeregi w Wielkopolsce

Działania młodych harcerzy z Szarych Szeregów kojarzą się przede wszystkim z dużymi akcjami w centrum kraju oraz ich rolą w powstaniu warszawskim. Jak jednak działalność tych dzielnych młodych ludzi wyglądała w Wielkopolsce, wcielonej bezpośrednio do III Rzeszy?

Ewelina Kmita

Rudolf Weigl i szczepionka przeciwko tyfusowi

Ten człowiek pokonał tyfus plamisty i dzięki temu uratował wiele istnień. Szczepionka opracowana przez Rudolfa Weigla zrobiła na świecie prawdziwą furorę.

Mariusz Urbanek

Jurodiwy: boży szaleniec

Jurodiwy to charakterystyczne zjawisko religijności rosyjskiej. Pojęcie to nie ma polskiego odpowiednika – najczęściej tłumaczy się je jako „szalony”, „idiota” lub „nawiedzony”. Co charakteryzowało ten typ pobożności?

Ewelina Kmita

Alternatywa społeczna Nieskończenie Niepodległa

Po 1976 roku w Polsce powstają coraz szersze struktury opozycji demokratycznej, tworzącej fundamenty alternatywnego społeczeństwa. Okazją do uświadomienia sobie jego istnienia był wybór na Stolicę Piotrową Karola Wojtyły i jego pielgrzymka do Ojczyzny.

Operacja „Downfall”: „upadek” Japonii

Operacja „Downfall” rozpoczęłaby się, gdyby 2 września 1945 roku Japonia nie podpisała kapitulacji. Dwa miesiące później na Wyspach Japońskich rozpoczęłoby się prawdziwe piekło milionów Amerykanów i Japończyków.

Michał Suchocki

Palech – od ikon do suwenirów

Charakterystyczne czarne pudełka i szkatułki z Palecha, zdobione wielobarwnymi miniaturami należą do najpopularniejszych (obok matrioszek) pamiątek przywożonych z Rosji przez zagranicznych turystów. Mało kto wie, że niegdyś Palech był najważniejszym rosyjskim ośrodkiem.... ikonopisarskim.

Dorota Walczak

Kaźko słupski: książę pomorski, który mógł zostać królem Polski

Kaźko słupski miał wielkie szanse by przejść do historii jako kolejny król Polski. Usynowiony wnuk Kazimierza Wielkiego przewidziany był przez tego władcę na kontynuatora linii Piastów. I kto wie – może gdyby pożył kilka lat dłużej mógłby się nim stać...

Patrycja Zaśko

Armin Mikos von Rohrscheidt

Znaczenie turystyki kulturowej

Turystyka kulturowa przeżywa obecnie prawdziwy renesans. Jak zachęcać do tej formy aktywności i poznawania swojego otoczenia?

Imperium carów od środka

Rosja pod rządami carów musiała się mierzyć z wieloma problemami. Jak zarządzano największym terytorialnie imperium na świecie?

Dominic Lieven

Miasto na wzgórzu: wyprawa purytanów za ocean na statku „Arbella”

Kolonizacja Ameryki prowadzona była zarówno przez mocarstwa europejskie i spółki handlowe, jak i grupy uciekająca za ocean w poszukiwaniu wolności. Jedną z najbardziej zasłużonych byli purytanie, którzy przyczynili się do założenia Bostonu.

Łukasz Koremba

Hasło: Niepodległość Nieskończenie Niepodległa

W połowie lat 70. w kręgach opozycyjnych tworzy się energia do nowego działania przeciw rządzącym w imieniu Związku Radzieckiemu komunistom. Polskie Porozumienie Niepodległości rzuca hasło odzyskania przez Polskę niepodległości.

Śmierć Tadeusza Hołówki z rąk ukraińskich nacjonalistów

Był posłem na Sejm, miał objąć urząd wojewody lwowskiego. Opowiadał się za zbliżeniem polsko-ukraińskim. Dlaczego musiał zginąć?

Remigiusz Piotrowski

Irena Solska. Młodopolska muza w strzeleckim mundurze

W pierwszych miesiącach Wielkiej Wojny w Łodzi spotkała się śmietanka młodopolskich elit artystycznych. Przywiodło je tam... zaangażowanie w walkę o niepodległość.

Aneta Stawiszyńska

„Leśni Bracia” i August Sabbe – ostatni żołnierze na wojnie z ZSRR

„Leśni Bracia” to postaci zagadkowe. Dla większości ludzi w Europie II wojna światowa skończyła się wraz ze zdobyciem Berlina. Jednak nie dla działających w państwach bałtyckich antykomunistycznych partyzantów, znanych jako „Leśni Bracia”. Dla jednego z nich – Augusta Sabbe walka trwała aż do śmierci 28 września 1978 roku.

Mateusz Balcerkiewicz

Krystyna Skarbek: niespokojny duch w niespokojnych czasach

Krystyna Skarbek, znana też jako Christine Granville, była jedną z najbardziej wartościowych agentek wywiadu w czasie II wojny światowej. Piękna, odważna i niepokorna Polka według legendy miała zainspirować samego Iana Fleminga.

Marta Kopiniak

Nowe życie doktora Mengele

Nazywano go „Aniołem Śmierci”. Josef Mengele po II wojnie światowej ukrywał się w Ameryce Południowej. Nigdy nie stanął przed sądem.

Olivier Guez

Cztery wesela i proces, czyli jak bawili się Rzymianie? (cz. 2)

Prywatne uroczystości i swobodniejsze sposoby spędzania wolnego czasu były dla Rzymian nie mniej absorbujące, niż wielkie państwowe celebracje i igrzyska. Gdzie spotykali się Rzymianie, jak spędzali wolny czas i dlaczego ich śluby były związane z... bogami rolnictwa?

Tomasz Brodzki

Jak odzyskać niepodległość? Dylematy lat 70. Nieskończenie Niepodległa

Trzy dekady po zakończeniu II wojny światowej Polska wciąż nie może cieszyć się wolnością i niepodległością. Pytania o drogę do jej odzyskania stawiają różne środowiska. W dyskusji tej przoduje paryska „Kultura”.

Centralna Agencja Wywiadowcza po aferze Amesa

Centralna Agencja Wywiadowcza kryje wiele tajemnic. Zdrada Aldricha Amesa nie tylko zniszczyła sieć amerykańskiego wywiadu w Rosji, lecz także postawiła CIA w zupełnie nowym świetle. I nie był to miły widok dla amerykańskiej administracji…

Klara Zach: ofiara królewskiej żądzy czy... plotek i pomówień?

Klara Zach jest reprezentantką rodu Zachów, który zapłacił za zamach w Wyszehradzie najwyższą cenę. Niemal wszyscy jego członkowie zostali brutalnie wymordowani. Według kronik przyczyną tragedii miało być zgwałcenie Klary Zach, córki napastnika, przez polskiego królewicza Kazimierza. Sprawa jest jednak znacznie bardziej złożona.

Marek Teler

„Mayflower” i Pielgrzymi

W 1620 roku na pokładzie żaglowca „Mayflower” przybyła do Ameryki Północnej grupa kolonistów zwanych później „Pielgrzymami”. I zmieniła historię świata.

Nathaniel Philbrick

Libertadores: formowanie się niepodległej Ameryki Południowej

Libertadores: bohaterowie Ameryki Łacińskiej. Ogromna część ludności zamieszkującej Amerykę Południową XIX stulecie przywitała jako obywatele niepodległych państw. Nie byli już poddanymi hiszpańskich oraz portugalskich władców zza oceanem. W nowej sytuacji stanęli wobec konieczności budowy własnych państw i tożsamości.

Bartłomiej Gajek

Grigorij Czoros-Gurkin: burzliwe losy malarza Syberii

Grigorij Iwanowicz Czoros-Gurkin był wybitnym malarzem o ciekawym i burzliwym życiu. Jego spuścizna liczy ponad pięć tysięcy obrazów, z których większość jest poświęcona „małej ojczyźnie” artysty – imponującej przyrodzie Górskiego Ałtaju.

Dorota Walczak

Noc pomarcowa 1968-1970 Nieskończenie Niepodległa

Ostatnie lata rządów Władysława Gomułki to czas zaostrzenia dyktatury komunistycznej i brutalnego tłumienia wszystkich zagrożeń i buntów. Polacy uświadamiają sobie, na czym polega istota podległości społeczeństwa wobec PZPR i PRL wobec ZSRR.

Esterka: między legendą a prawdą historyczną

Esterka, żydowska kochanka Kazimierza III Wielkiego, od wielu lat budzi dyskusję wśród badaczy. Postać pięknej Żydówki nie pojawia się w XIV-wiecznych dokumentach, lecz pamięć o niej żywa jest w legendach i tradycjach wielu polskich miast.

Marek Teler

Millenium Chrztu Polski: naród skupiony wokół Kościoła Nieskończenie Niepodległa

Zainicjowane przez Kościół obchody milenijne mobilizują miliony wiernych na terenie całego kraju i wywołują ostrą reakcję reżimu komunistycznego. Ludzie spotykający się na religijnych uroczystościach budują między sobą nowe więzi.

Rockefeller Center: miliarderzy budują miasto

Rockefeller Center zostało uznane przez Amerykański Instytut Architektów za drugie najważniejsze założenie architektoniczne w Ameryce. Jednak niewiele brakowało, a kompleks nie powstałby wcale.

Marta Kopiniak

Wrzesień 1939 – Warszawa w ogniu

W dniach od 8 do 28 września 1939 roku trwała bitwa o Warszawę. Jak oblężenie stolicy wyglądało z perspektywy ludności cywilnej?

Alexander Polonius

Zawsze czujni! Na straży tajemnic radzieckich garnizonów

Do 1993 roku na terenie Polski stacjonowała Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej, licząca dziesiątki tysięcy żołnierzy. Jej garnizony były zamkniętymi miastami, z których oficjalnie nie mogły wyciec żadne informacje natury wojskowej.

Wojciech Kondusza

Kazimierz Wielki: władca, który zasłużył na swój przydomek

Kazimierz Wielki był władcą, który powiększył terytorium Polski, wzmocnił wewnętrznie swoje królestwo i zapewnił mu szacunek na arenie międzynarodowej. Był przy tym człowiekiem z krwi i kości – pełnym słabostek i ludzkich odruchów. Czym zasłużył sobie na swój przydomek?

Piotr Bejrowski

Rok 1956 – pozorna rewolucja Nieskończenie Niepodległa

W 1956 roku stalinowską Polską wstrząsnął głęboki kryzys – protestowali robotnicy, buntowała się młodzież, partię komunistyczną trawił konflikt. Październik dał nadzieje na gruntowne zmiany. Gomułka je zablokował.

Czy kat ma serce? Kara śmierci oczami kata

Od zniesienia kary śmierci w Polsce znacząco wzrosła liczba zabójstw. Jak wygląda kara śmierci z perspektywy osoby wykonującej wyrok?

Jerzy Andrzejczak

Ci dzicy Spartanie i niezwykli Ateńczycy

Grecy potrafili się bić, a w wolnych chwilach uprawiali filozofię. Uwaga: historia dla ludzi o mocnych nerwach... i wielkim poczuciu humoru!

Terry Deary

Szymon Aleksander Grzegrzółka

Czy Jan Długosz był kłamcą? Problem z wyprawą Kazimierza Wielkiego do Mołdawii

Wyprawy do Mołdawii były stałym elementem dawnej polskiej polityki, często też kończyły się one porażkami. Czy jako pierwszy niepowodzenie nad Dniestrem i Prutem poniósł Kazimierz Wielki? Przekaz Jana Długosza na ten temat jest wciąż obiektem sporów historyków.

Marsz Wolnych Polaków Nieskończenie Niepodległa

W 1956 roku odwilż po śmierci Józefa Stalina staje się coraz głębsza. Polscy emigranci wykorzystują ten moment do organizacji wielkiej milczącej demonstracji, przypominającej o zniewoleniu ich Ojczyzny.

Rewolucja kubańska: biała gwiazda, czerwona wyspa

Rewolucja kubańska zburzyła dawny ład na wyspie. Państwo kubańskie, przez dekady silnie powiązane ze Stanami Zjednoczonymi, na przełomie lat 50. i 60. stało się elementem światowej układanki, który bezpośrednio zagroził USA i nieomal doprowadził do wojny światowej.

Paweł Czechowski

Zdeptane nadzieje – droga Czechosłowacji do Praskiej Wiosny

50 lat temu czołgi Układu Warszawskiego zniszczyły reformy demokratyczne w Czechosłowacji. Na czym konkretnie miały one polegać i dlaczego do nich doszło?

Szymon Aleksander Grzegrzółka

Jan Karol Chodkiewicz – prywatne życie zwycięzcy spod Kircholmu

Jan Karol Chodkiewicz w wieku kilkunastu lat miał zaszczyt witać wizytującego Akademię Wileńską króla Stefana Batorego. Król-żołnierz przepowiedział mu wtedy, że z pewnością będzie on w przyszłości „wielkim kawalerem i mężem rycerskim”. Od strony militarnej żywot hetmana Chodkiewicza jest doskonale znany, mniej uwagi poświęca się życiu prywatnemu zwycięzcy spod Kircholmu. Jak ono wyglądało?

Stalinowski koniec złudzeń Nieskończenie Niepodległa

Przełom lat 40. i 50., apogeum stalinizmu, oznacza całkowite zapanowanie władzy komunistycznej nad polskim społeczeństwem. Spacyfikowane zostaje i podziemie zbrojne, i wszelka opozycja polityczna.

Benito Mussolini: od socjalisty do faszysty

Benito Mussolini, jeden z twórców faszyzmu rozpoczynał swoją karierę polityczną na początku XX wieku jako działacz socjalistyczny. Z ideologią tą zerwał ostatecznie dopiero na przełomie 1919 - 1920 roku... Tymczasem faszyzm w powszechnej opinii uchodzi za ideologię skrajnie prawicową.

Konrad Ruzik

Monopartia Nieskończenie Niepodległa

Trzyletnia dominacja pepeerowców nad powojenną Polską wystarcza, by obezwładnić i politycznych przeciwników, i nastawione wrogo społeczeństwo. Finalny dyktat komunistów jest jasny: będziemy samowładni.

„Bo królom był równy…”. Sprowadzenie prochów Juliusza Słowackiego do Polski

Przez dekady na emigracji zmarło wielu wybitnych Polaków. Większość z nich na obczyźnie pozostała już na wieki. Jednakże niektórym pośmiertnie było dane powrócić do Ojczyzny. Jednym z nich był Juliusz Słowacki. Zasługę w tym miała inna wielka postać – Józef Piłsudski.

Paweł M. Mrowiński

Edukacja według Mao

Rewolucja kulturalna zapoczątkowana przez Mao Zedonga miała na celu wprowadzenie nowego porządku w Chinach. Jakie piętno odcisnęła na edukacji?

Frank Dikötter

Zanim Tudorowie zasiedli na angielskim tronie

Wybucha Wojna Dwóch Róż, a Anglia pogrążona jest w chaosie. Jeden człowiek, Jasper Tudor, ma własne ambicje... Czy zdoła wprowadzić swoją rodzinę na tron?

Joanna Hickson

Referendum czerwcowe i wybory styczniowe: pozór legitymacji Nieskończenie Niepodległa

Referendum czerwcowe 1946 roku miało być dla komunistów próbą poparcia społecznego i treningiem przed fałszowaniem wyborów do Sejmu. Mimo propagandy i zastraszeń „3 x tak” (podobnie jak później na listę Bloku Demokratycznego) zagłosowała mniejszość społeczeństwa.