Wywiady

Przemysław Ruchlewski: Ich poświęcenie nie poszło na marne

Dwa grudnie na trwale zapisały się w historii Polski i Gdańska. O kultywowanie pamięci o tych wydarzeniach nieustająco dba Europejskie Centrum Solidarności. W tym roku w ramach obchodów „Gdańsk Pamięta” organizowane są m.in. spacery subiektywne po wystawie stałej ECS, a w rolę przewodników wcielają się świadkowie historii, uczestnicy wydarzeń z 1970 i 1981 roku. O projekcie Histmagowi opowiada dr Przemysław Ruchlewski, zastępca dyrektora ECS ds. naukowych i zbiorów.

Germanizacja totalna, na okupowanym przez Niemców Pomorzu, objęła wszystkie aspekty życia

Publikacja „Polaków trzeba nauczyć, kto tu jest panem! Polityka germanizacyjna niemieckich władz okupacyjnych na Pomorzu (1939–1945)” wieloaspektowo i w oparciu o najnowsze badania historyczne omawia zagadnienia związane z dziejami Pomorza w czasie niemieckiej okupacji z lat 1939–1945. O książce opowiadają redaktorzy tomu: Daniel Czerwiński, Mateusz Kubicki i Marcin Owsiński.

„Kino artystycznie średnie” i „Czułość, ale niezrozumienie”: Dwugłos o polskich i zagranicznych filmach o Solidarności

Publikacja „Solidarność na ekranie. Wizerunki fabularne” to pierwsza monografia poświęcona ekranowym reprezentacjom Solidarności. Autorzy - Krzysztof Kornacki i Arkadiusz Bilecki - obejrzeli około 250 filmów i z benedyktyńską cierpliwością tropili wszystkie wzmianki dotyczące ruchu, który miał olbrzymi wpływ na dzieje najnowsze Polski.

Max Czornyj: Historie morderców kuszą. A jeśli są oparte na faktach, kuszą tym bardziej

Edward Theodore Gein był pierwowzorem filmowego Leatherface'a z „Teksańskiej masakry piłą mechaniczną" i Buffalo Billa z „Milczenia owiec". A jaki był naprawdę? Dlaczego zapisał się krwawymi zgłoskami na kartach historii? Jego dzieje opisuje Max Czornyj w powieści „Ed Gein. Rzeźnik z Plainfield”.

Mateusz Gil: Pierwsze herby pojawiły się w XII w. jako znaki rozpoznawcze na polu bitwy

W Zamku Żupnym w Wieliczce od 30 października 2024 r. aż do 2 lutego 2025 można podziwiać wystawę „Jaki znak Twój? Czyli o identyfikacji wizualnej w dawnych wiekach”, prezentującą ponad 100 wyjątkowych obiektów z 15 instytucji świeckich i kościelnych. Opowiada o niej jej kurator dr Mateusz Gil.

Jak w przyszłości będzie wyglądać pisanie o historii?

Czy historycy będą jedynie zbieraczami źródeł i karmicielami sieci neuronowych? Prof. Andrzej Nowak rozmawia z Jackiem Dukajem.

Andrzej Nowak

Reklamy

Andrzej Nowak – „Kto pisze naszą historię? Rozmowy polskie wiosną XXI wieku”

Książka Andrzeja Nowaka „Kto pisze naszą historię? Rozmowy polskie wiosną XXI wieku” jest kontynuacją cieszącej się wielkim powodzeniem „Historii nie dla idiotów”. Tym razem autor zaprosił do rozmowy nie tylko zawodowych historyków, ale także pisarzy i poetów.

Reklama

Krzysztof Cieślik: Chcemy dać polskim czytelnikom to, co najciekawsze w literaturze światowej

Seria „Przeszły-ciągły” Wydawnictwa ArtRage przybliża polskim czytelnikom współczesne powieści historyczne ze wszystkich stron świata. Starannie wybrane, nieoczywiste i świetnie napisane książki traktują o ważnych, ale niekoniecznie znanych wydarzenia. O serii opowiada Krzysztof Cieślik, redaktor naczelny Wydawnictwa ArtRage.

Mariusz Samp: Jarosława Mądrego można przyrównać do Bolesława Chrobrego

Jakie relacje łączyły Piastów i Rurykowiczów władających Rusią Kijowską i dlaczego, choć obie dynastie miały powody, by dążyć do podbicia sąsiada, nie doszło do tego? Kwestie te wyjaśnia Mariusz Samp, autor publikacji „Polska i Ruś Kijowska. Sąsiedztwo ognia i miecza”.

Marek Deszczyński: Ewentualność wybuchu kolejnej wojny z Rosją Sowiecką należało brać wówczas stale pod uwagę

17 września 1939 r. Armia Czerwona zaatakowała broniącą się przed Niemcami Polskę, przesądzając ostatecznie o klęsce państwa polskiego. Taki przebieg wydarzeń często przesłania nam fakt, że przez zdecydowaną większość okresu międzywojennego zagrożenie sowieckie było uznawane za główny problem. O polskich planach wojny ze Związkiem Sowieckim i ocenach działań oddziałów powstrzymujących najeźdźców ze Wschodu opowiada dr Marek Deszczyński z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Tomasz Leszkowicz

Jaka jest najważniejsza zasada kamuflażu?

Zagrożenie różni się od bezpiecznej reszty. Jak trawa rośnie pionowo, to na tobie też musi rosnąć pionowo, a nie pochylać się na boki. Jak zmieniłeś otoczenie, to znaczy, że zmieniła się roślinność. Też musisz się zmienić – mówi Piotr Mitkiewicz, ochotnik walczący na Ukrainie.

Piotr Mitkiewicz

Błażej Ciarkowski: Łódź jest miastem wymyślonym od zera, które nie rozwijało się w sposób klasyczny

Łódź kojarzona jest z wielkim biznesem i „Ziemią obiecaną” Władysława Reymonta. Jaka jest jej historia? Jak wymyślono miasto? Dlaczego mówi się, że to „miasto amerykańskie”? Co przyciągało tu fabrykantów? Wszystko to opisuje w swojej najnowszej książce „Łódź. Ziemia wymyślona” dr Błażej Ciarkowski.

Cezary Namirski: Halidon Hill to jedna z największych klęsk Szkotów w historii ich wojen z Anglią

Bitwa pod Halidon Hill to pierwsze wielkie zwycięstwo młodego króla Anglii Edwarda III i jeden z kluczowych epizodów drugiej wojny o niepodległość Szkocji. O tym, jak doszło do starcia, jak wyglądały siły zbrojne obu stron oraz o samej wojnie angielsko-szkockiej rozmawialiśmy z autorem książki „Halidon Hill 1333” Cezarym Namirskim.

Prof. Marek Wagner: Nierozstrzygnięta bitwa pod Lützen osłabiła możliwości Szwecji

Zdarzenie, do którego doszło 16 listopada 1632 r., było jednym z kluczowych momentów wojny trzydziestoletniej. Bitwa pod Lützen nie została rozstrzygnięta, lecz jej polityczne i wojskowe konsekwencje dla dalszego przebiegu konfliktu są trudne do przecenienia. O wojnie trzydziestoletniej oraz o samej bitwie rozmawialiśmy z prof. Markiem Wagnerem, autorem książki „Lützen 1632”.

Łukasz Ścisłowicz: Dzieje rzymskie stanowią zwierciadło współczesnej cywilizacji

Dlaczego historia starożytnego Rzymu nie przestaje fascynować? W jaki sposób w latach 218-238 n.e. na cesarskim tronie zasiadali ludzie, którzy nigdy nie powinni rządzić imperium? Na te i wiele innych pytań odpowiada Łukasz Ścisłowicz, autor e-booka „Pastuch panem Rzymu”.

Paula Apanowicz: Hollywood od początku karmiło się skandalami. I tak jest do dziś

Paula Apanowicz w swojej książce „Najwięksi skandaliści złotej ery Hollywood” odkrywa przed czytelnikami skandale i tajemnice skrywane przez ikoniczne gwiazdy amerykańskiego przemysłu filmowego – aktorek i aktorów, którzy nie tylko zmienili oblicze kina, ale również zszokowali opinię publiczną. Rozmawiamy z autorką o tym, czym była złota era Hollywood i jak wyglądało życie ówczesnych gwiazd fabryki snów.

Krzysztof Mroczkowski: Dla Palestyńczyków wojna z Izraelem to mit narodowotwórczy

Krwawy konflikt na linii Izrael-Autonomia Palestyńska trwa. Jak udowadnia dr hab. Krzysztof Mroczkowski, specjalista w dziedzinie polityki, dyplomacji i wojskowości w rejonie Bliskiego Wschodu i Azji Środkowej w XX wieku, sytuacja ta sięga swoimi korzeniami do 1948 roku. W swojej najnowszej publikacji „Bejrut 1982” wskazuje, że stolica Libanu to jeden z symboli konfliktów targających Bliskim Wschodem.

Robert Kostro: „Przyklejanie się do dzieł sztuki lub niszczenie ich to akty barbarzyństwa”

Czy zabytki i dzieła sztuki w Polsce są bezpieczne? Czy mamy plan ich ochrony na wypadek wojny? Jak powinny wyglądać nowoczesne zabezpieczenia i procedury muzealne – rozmawialiśmy o tym z dyrektorem Muzeum Historii Polski Robertem Kostro, który w ostrych słowach skrytykował niedawne działania ekoaktywistów.

Barbara Wysoczańska: Starałam się pokazać, jak wyglądała polska rzeczywistość, kiedy Polacy dowiedzieli się o zbrodni katyńskiej

Barbara Wysoczańska w swojej najnowszej powieści pokazała dramat, jaki przeżywały rodziny osób zamordowanych w Katyniu, przez pryzmat przeżyć Karoliny, młodej, ale niezwykle silnej kobiety. Jak podkreśla autorka „Obiecaj, że wrócisz”, bohaterka przypomina nieco hrabinę Klementynę Mańkowską, a mówi głosem kobiet, które podczas II wojny światowej cierpiały z niewiedzy, z tęsknoty, ze strachu, zastanawiając się nad tym, co stało się z mężem, z synem, z ojcem.

Marek Teler: Wiele amantek II Rzeczypospolitej zaangażowało się w działalność na rzecz ojczyzny w czasie II wojny światowej

Jadwiga Smosarska, Helena Grossówna, Ina Benita, Alma Kar, Baśka Orwid czy Lula Kryńska to tylko niektóre z amantek II Rzeczypospolitej opisywane przez Marka Telera w jego najnowszej publikacji. Autor przybliża zarówno losy największych gwiazd przedwojennego polskiego kina, jak i tych nieco zapomnianych. Histmagowi zdradził kulisy pracy nad publikacją.

Grzegorz Jeziorny: Bitwa na Morzu Filipińskim z 1944 roku była największą bitwą pomiędzy okrętami lotniczymi w historii

Od starcia, które miało miejsce w czerwcu 1944 roku na Morzu Filipińskim, miał zależeć wzrost lub upadek Cesarstwa Japońskiego. Jak przyznaje Grzegorz Jeziorny, autor publikacji Morze Filipińskie 1944, była to największa bitwa lotniskowców w historii, a zakończyła się zwycięstwem US Navy. Kulisy konfliktu i jego przebieg przybliża on w rozmowie z Histmagiem.

Violetta Wiernicka: Polacy założyli wiele miast i niejedną wieś na terenach obecnej Ukrainy

Violetta Wiernicka w swojej najnowszej publikacji „Polacy w Ukrainie. Czasy carskie” przybliża losy Polaków zamieszkujących tereny obecnej Ukrainy. Przypominając o inżynierach, architektach, lekarzach czy naukowcach, jak: Władysław Dzierżyński, Leon Cienkowski, Władysław Horodecki czy Ignacy Ścibor-Marchockiwski, wskazuje, że nasi rodacy mieli znaczący wpływ na rozwój wspomnianych obszarów. Jak przyznaje w rozmowie z Histmagiem, ten „polski okres” zakończył się po przejęciu władzy przez bolszewików.

Za groźną twarzą kryło się wielkie serce. Rozmawiamy o niezwykłej osobowości Sigmunda Freuda

Miał tak silną osobowość, że ludzie milkli, kiedy wchodził do pokoju. Nawet esesmani, którzy przyszli zabrać go z domu, na jego widok wpadli w osłupienie i wycofali się. Sigmund Freud miał też drugie, mniej znane oblicze – statecznego, wiernego męża, kochającego, ciepłego rodzica i serdecznego przyjaciela. O prawdziwym Freudzie i oddanych mu ludziach, którzy ocalili jego życie, rozmawiamy z Andrew Nagorskim, autorem książki „Freudowi na ratunek”.

W maju w Muzeum Historii Polski odbędzie się XII Sympozjum „Pamięć Europy” organizowane przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność

W Warszawie będą rozmawiać o pamięci i historii. W dniach 21–24 maja 2024 roku w Muzeum Historii Polski odbędzie się już 12. odsłona Sympozjum „Pamięć Europy”, poświęcona narracjom i upamiętnianiu wolności. Wydarzenie organizowane jest przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS), a rozmawiamy o nim z Rafałem Rogulskim, dyrektorem ESPS.

Na pograniczach jak w soczewce skupiają się konsekwencje zmian wynikających z procesów historycznych. Trwa nabór do szkoły letniej „InBetween?”

„InBetween?” to szkoła letnia organizowana przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS). Przedsięwzięcie skierowane jest to osób zainteresowanych historią mówioną. Tegoroczna edycja będzie miała miejsce od 2 do 13 września na Mazurach oraz w Tallinnie i Helsinkach. O szkole rozmawiamy z Rafałem Rogulskim, dyrektorem ESPS.

Jarosław Wojtczak: Rok 1810 był rokiem przełomowym nie tylko dla Meksyku, ale dla wszystkich kolonii hiszpańskich

W 1810 roku w Meksyku rozpoczęła się wojna o niepodległość. Historycy szacują, że pochłonęła od 250 do 500 tysięcy ofiar. Dzieje walki o wyzwolenie spod hiszpańskiego ucisku opisuje Jarosław Wojtczak w swojej najnowszej publikacji „Meksyk 1810-1821”.

Grzegorz Piątek: Nie można robić ze Starzyńskiego karierowicza, któremu się poszczęściło, ponieważ był niesłychanie pracowity

Stefan Starzyński był komisarycznym prezydentem Warszawy. Zasłynął bohaterską postawą we wrześniu 1939 roku. Jego historię opisał Grzegorz Piątek w swojej najnowszej publikacji „Starzyński. Prezydent z pomnika”. Autor rozprawia się z legendą, kreśląc wielowymiarowy portret włodarza stolicy.

Robert Michniewicz: Pisząc powieści szpiegowskie poruszam się w doskonale znanych mi realiach

„Dolina szpiegów” Roberta Michniewicza to powieść sensacyjno-szpiegowska, której akcja została osadzona w 1944 roku. Jej bohaterem jest kapitan Abwehry, Carl von Wedel, pracujący dla polskiego wywiadu. Tematyka szpiegowska bliska jest autorowi, który sam przez wiele lat był oficerem polskiego wywiadu. W rozmowie z Histmagiem nie tylko opowiada o książce, ale zdradza też kulisy swojej pracy.

Anna Augustyniak: Niemieccy kupcy krążyli po rynku, oglądali ludzi na targu, wybierali i płacili za nich urzędniczce z Arbeitsamtu

Anna Augustyniak w powieści „Na targu niewolników III Rzeszy” rekonstruuje historię rodziny. Jednym z bohaterów jest jej ojciec, Jan Śliwiński, a jego przykład odzwierciedla losy tysięcy robotników przymusowych wywiezionych w głąb III Rzeszy. Jak sam przyznaje, „wojenne historie nie opuściły go, zawsze czuł się wyobcowany i uwięziony w przeszłości”. Powieść stanowi swego rodzaju rozliczenie z tamtym czasem.

Marcin Gawęda: Bitwy pod Połonką i nad rzeką Basią to istotne epizody wojny polsko-rosyjskiej

Bitwy, które stoczono na terenie Litwy pod Połonką i nad rzeką Basią stanowiły ważny epizod wojny polsko-rosyjskiej z lat 1654-1667. Na polu boju stanęły naprzeciwko siebie armie: litewska z dywizją koronną hetmana Stefana Czarnieckiego i armia rosyjska wspierana przez Kozaków i Tatarów. Wydarzenia te opisuje Marcin Gawęda w publikacji „Połonka-Basia 1660”.

Jan Rodowicz „Anoda” – wspaniałe życie, tragiczna śmierć

Jan Rodowicz jest jedną z tych postaci, której życiorysem można obdzielić kilka osób. „Anoda” to kolega Zośki, Alka i Rudego, powstaniec warszawski, student architektury, ofiara powojennego systemu komunistycznego. Próbę opisania jego losów podjął Piotr Lipiński.

Tomasz Leszkowicz

Paweł Kupsik: Bitwa pod Termopilami to jedno z najbardziej obrosłych w mity starć starożytności

Bitwa pod Termopilami była jedną z najważniejszych dla Spartan, lecz nie pod względem militarnym, a symbolicznym, bowiem miała wpływ na proces budowania narodowej legendy. O starciu pomiędzy nieustraszonymi hoplitami greckimi i hordami przybyszów ze Wschodu pod sztandarami króla perskiego Kserksesa opowiada Paweł Kupsik, autor publikacji „Termopile 480 p.n.e.”

Małgorzata Pakier: Do dialogu o historii i pamięci zapraszamy przedstawicieli różnych grup narodowych i kulturowych oraz instytucji

„Zrozumieć Pamięć” to kolejny po „Genealogiach Pamięci” projekt realizowany przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność. O ile pierwszy z nich skierowany był do badaczy pamięci indywidualnej i zbiorowej z Europy Środkowo-Wschodniej, którzy podczas konferencji i seminariów dyskutowali na temat praktyk pamięci w XX i XXI wieku, o tyle drugi stanowi cykl dyskusji składający się z pięciu rozmów historyków i reporterów. O cyklu „Zrozumieć Pamięć” rozmawiamy z dr Małgorzatą Pakier, kierowniczką Działu Naukowego ENRS oraz inicjatorką przedsięwzięcia.

Holokaust to nie tylko wydarzenie historyczne. To także nasza wspólna odpowiedzialność za przyszłość

Choć mogłoby się wydawać, że temat Holokaustu nie budzi już na świecie większych wątpliwości i że jest zgodnie potępiany przez społeczność międzynarodową, okazuje się, że nic bardziej mylnego. Wciąż istnieją grupy, które nie uznają Zagłady Żydów za wydarzenie historyczne lub umniejszają jej rolę. Skąd bierze się ten negacjonizm? I jak pamięć o Holokauście wpływa na naszą europejską tożsamość? O tym opowiadają prof. Jan Rydel z Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność oraz prof. Piotr Trojański z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Co wspólnego ma Żagań z serialem „Masters of the Air”? Opowiada o tym Marek Łazarz, dyrektor Muzeum Obozów Jenieckich

Żagań kojarzony jest z wojskiem, a kryje wiele ciekawych historii filmowych. Dziś stacjonują tu Amerykanie, kiedyś w Stalagu Luft 3 przetrzymywani byli alianccy lotnicy, będący jeńcami wojennymi. Historia obozu została utrwalona w wielu produkcjach. Najnowsza z nich - serial „Masters of the Air” wyprodukowany przez Stevena Spielberga i Toma Hanksa - będzie miała swoją premierę w styczniu przyszłego roku. O obozie i filmowych wątkach rozmawiamy z Markiem Łazarzem, dyrektorem Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu.

Wojciech Kalwat: Powstanie Styczniowe to powstanie wielu narodów, a nie tylko narodu polskiego, przeciwko zaborcy

W 2024 roku przypada 160. rocznica zakończenia Powstania Styczniowego. Patronuje mu też m.in. generał Romuald Traugutt, dyktator wspomnianej insurekcji. Z tej okazji w całej Polsce przygotowano wiele wydarzeń upamiętniających powstańców i popularyzujących wydarzenia z lat 1863-1864. O obchodach opowiada Wojciech Kalwat, historyk, pełnomocnik Ministra MKiDN ds. organizacji wydarzeń kulturalnych związanych ze 160. rocznicą Powstania Styczniowego.

Mariusz Samp: Bolesław Chrobry pałał nienawiścią do króla Henryka II i czekał na okazję, by się na nim odegrać

Kiedy w maju 1003 roku w Rzeszy wybuchło powstanie przeciwko królowi Henrykowi II, Bolesław Chrobry chcąc wykorzystać sytuację, postanowił najechać kraj Głomaczów. Dlaczego zdecydował się to zrobić i jaki był tego efekt? Wyjaśnia to doktor Mariusz Samp, autor publikacji „Kraj Głomaczów 1003”.

Tomasz Romanowski: Cezar w wyniku batalii pod Bibracte i u stóp Wogezów mógł kontynuować podbój Galii, pozbywając się przy tym Ariowista i Germanów

Tomasz Romanowski w swojej najnowszej książce „Bibracte-Wogezy 58 p.n.e.” opisuje ostatni i największy konflikt pomiędzy Rzymem a Galami, który przeszedł do historii jako wojna galijska. Jakie były kulisy tego konfliktu? Kim byli Ariowist i Orgetoryks? I wreszcie jak Juliusz Cezar poradził sobie w roli dziejopisarza? Na te pytania w rozmowie z Histmagiem odpowiada autor publikacji.

Szymon Jagodziński: Bitwy pod Pułtuskiem i Gołyminem oficjalnie zakończyły kampanię zimową 1806 r. na froncie polskim

Bitwy pod Pułtuskiem i Gołyminem, do których doszło 26 grudnia 1806 roku, były kulminacyjnym momentem kampanii zimowej 1806 roku prowadzonej przez wojska Napoleona z armią cara Rosji Aleksandra. Jaka była ich geneza i czym skutkowały, z jakimi problemami borykały się napoleońskie wojska? Kwestie te wyjaśnia Szymon Jagodziński, autor publikacji „Pułtusk–Gołymin 1806”.

Stan wojenny był wojną wypowiedzianą polskiemu narodowi przez komunistów. Rozmowa z prof. Danielem Wicentym

Grudzień 1981 roku zapisał się w dziejach historii PRL jako początek okresu surowych represji. Jak wyjaśnia dr hab. Daniel Wicenty z IPN, problem szykan zawężony do środowisk opozycyjnych nieco zaciemnia obraz skutków stanu wojennego. Naukowiec proponuje, aby myśleć o stanie wojennym jako o specyficznym spisku czy też zamachu na społeczeństwo.

„Z kontrrewolucją się nie negocjowało” – rozmowa z prof. Antonim Dudkiem

Dziś mija rocznica masakry w Gdyni, która była kulminacyjnym punktem wydarzeń Grudnia ’70. O przyczynach wybuchu społecznego buntu i jego przebiegu rozmawia z prof. Antonim Dudkiem Sebastian Adamkiewicz.

Sebastian Adamkiewicz

Grudzień 1970 dla mieszkańców Wybrzeża wciąż pozostaje niezabliźnioną raną. Rozmowa z dr. Danielem Czerwińskim

Grudzień 1970 roku upłynął na Wybrzeżu pod znakiem demonstracji, protestów, strajków i zamieszek. Ich genezę i przebieg opisuje dr Daniel Czerwiński, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Gdańsku.

Patryk Pleskot: Rurarz i Spasowski to osoby, które zrobiły zawrotną karierę w PRLowskim establishmencie

Dwaj ambasadorzy PRL Romuald Spasowski i Zdzisław Rurarz kilka dni po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce zdecydowali się na ucieczkę z placówek dyplomatycznych i zwrócili się o azyl polityczny do rządu USA. Czym motywowane było ich postępowanie? Dlaczego zdecydowali się na ten krok? Ich historię opisuje dr hab. Patryk Pleskot, autor dwutomowej publikacji „Rurarz, Spasowski – żywoty równoległe. Wokół ucieczek ambasadorów PRL w grudniu 1981 r.”

Andrzej Jaroszewicz , Alicja Grzybowska

Jak zginął Piotr Jaroszewicz?

Ta zbrodnia wstrząsnęła krajem. W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1992 roku były dygnitarz komunistyczny wraz z żoną padł ofiarą niewyjaśnionego do dziś zabójstwa. Sprawę badali m.in. analitycy z tajnego zespołu Archiwum X…

Jaki jest prawdziwy Wielkopolanin?

„Jeśli się dało słowo – coś musi się stać, to punkt honoru i »nie ma zmiłuj«. Czy w innych częściach Polski to obowiązuje? Może tak, może nie. Ale w Wielkopolsce obowiązuje jako istota rzeczy”. Profesor Marek Hendrykowski opowiedział nam, co to znaczy być Wielkopolaninem i co Polska zawdzięcza Wielkopolsce.

Reportaże/relacje

Dlaczego warto czytać książki? Zapytaliśmy o to wystawców Targów Książki Historycznej!

Dlaczego warto czytać książki? Kto odpowie na to pytanie lepiej niż osoby, które codziennie z książkami pracują, czyli ich wydawcy! Przy okazji zapytaliśmy też, co nowego warto przeczytać:

Kamil Anduła: Sowietom wydawało się, że mogą pod Lenino wygrać

Chyba wokół żadnej bitwy z okresu II wojny światowej nie narosło tyle mitów, co wokół bitwy o Lenino. Z czego wynika tak różne postrzeganie tego starcia? Dlaczego wywołuje ono tyle emocji i jak dziś podchodzą do niego Rosjanie? O tym opowiada dr Kamil Anduła, autor książki „Lenino 1943”.

Wojciech Jerzy Muszyński: Bolesław Piasecki był indywidualistą w epoce uniformizacji, cywilnym wodzem paramilitarnej organizacji

Jak zauważa dr Wojciech Jerzy Muszyński, autor monografii „Bolesław Piasecki 1915-1944. Początki drogi”, o bohaterze wspomnianej publikacji sporo się mówi i nie jest to postać nieznana, ale kwerendy pokazują, że na jego temat można znaleźć niewiele informacji. Dominują plotki, bon moty czy różne anegdoty. Jaki był? Czym się zajmował? Zachęcamy do przeczytania wywiadu z autorem książki poświęconej liderowi przedwojennego Ruchu Narodowo-Radykalnego Falanga.

Piotr Brzeziński: Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce było korzystne dla Związku Sowieckiego

„Jaruzelski i inni o stanie wojennym” to publikacja wydana nakładem Instytutu Dziedzictwa Solidarności, w której opublikowano oryginalny stenogram spotkania zorganizowanego w Wojskowym Instytucie Historycznym w Warszawie (Rembertowie). Odbyło się ono w 10. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Na łamach Histmaga o książce opowiada dr Piotr Brzeziński, główny historyk IDS. Jej premiera odbędzie się 15 grudnia 2023 r. o godz. 17.00 w Sali BHP Stoczni Gdańskiej.

Alicja Grzybowska: Piotr Jaroszewicz prowadził notatki i zbierał różne dokumenty. Na jego śmierci zależało komuś, komu te dokumenty mogły zaszkodzić

Piotr Jaroszewicz był m.in. prezesem Rady Ministrów w latach 1970–1980, członkiem Biura Politycznego KC PZPR i generałem. W 1992 r. został zamordowany w swoim domu w Aninie. Jego historię przypomina najnowsza publikacja Alicji Grzybowskiej. Autorka przeprowadziła obszerny wywiad z Andrzejem Jaroszewiczem, synem premiera, który przybliża mało znane fakty z życia swojego ojca.

Robert F. Barkowski: powieść historyczna pozwala wypełnić to, czego nie mówią źródła o początkach państwa polskiego

Początki państwa polskiego to jeden z najbardziej tajemniczych, a zarazem intrygujących okresów w historii Polski. Choć zachowało się niewiele źródeł poświęconych tym czasom, z pomocą przychodzi wyobraźnia – i powieść historyczna. O największych wzywaniach w pisaniu takiej literatury opowiada Robert F. Barkowski, uchylając jednocześnie rąbka tajemnicy na temat swojego najnowszego cyklu powieści – o przodkach Mieszka I.

Leon Popek: Z mapy Wołynia zniknęło 1,5 tysiąca miejscowości, w których mieszkali Polacy, a wraz z nimi kościoły i kaplice

W czasie II wojny światowej na skutek działań nacjonalistów ukraińskich ok. 70 procent parafii należących do diecezji łuckiej przestało istnieć, niszczono też architekturę sakralną, a co przetrwało do naszych czasów? Które świątynie nadal pełnią swoją rolę? Na pytania te odpowiada dr Leon Popek, zastępca dyrektora Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN i współautor albumu „Kościoły i kaplice na Wołyniu z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego”.

Dariusz Krajewski: Amatorskie filmy kręcone przez niemieckich żołnierzy na terenach okupowanych były wstydliwą pamiątką, o której chciano zapomnieć

Dom Spotkań z Historią realizuje projekt „Home movies: niechciane archiwa”. W jego ramach w siedzibie instytucji mieszczącej się w gmachu przy ul. Karowej 20 w Warszawie odbywają się spotkania dotyczące filmów kręconych przez Niemców głównie w czasie pierwszego okresu okupacji. Jak przyznaje Dariusz Krajewski, w latach 30. miał miejsce boom związany z kręceniem filmów prywatnych. Kiedy wybuchła II wojna światowa, nie zaprzestano filmowania, a te niechciane pamiątki wpisują się w nurt „home movies”.

Sebastian Pilarski: w historii Legionów Polskich pamiętajmy o najważniejszym: ludzkiej historii

W wielkiej narracji o odrodzeniu Polski po latach rozbiorów często umyka nam, że niepodległość zawdzięczamy nie tylko wybitnym politykom i dowódcom, ale też zwykłym żołnierzom – z ich codziennymi problemami, planami na przyszłość. O mniej znanym obliczu Legionów Polskich, prozie żołnierskiego życia i trudach walk opowiada Sebastian Pilarski, współautor książki „Szlakiem legionistów między Styrem a Piawą. Kolekcja fotografii profesora Stefana Macki z lat 1915–1920”.

Iwona Kienzler: Książę Harry okazał się pantoflarzem bezkrytycznie wpatrzonym w żonę

Brytyjska rodzina królewska jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych i popularnych dynastii panujących w Europie. Medialne zainteresowanie royalsami stale podsycają plotki i działania „czarnej owcy” rodu Windsorów, czyli księcia Harry'ego, który został bohaterem najnowszej książki „Harry. Książę niepokorny” autorstwa Iwony Kienzler, znanej pisarki i popularyzatorki historii.

Monika Luft: Obliczono, że grupa „złotogłowych” przemyciła do Polski i rozprowadziła aż 16 ton złota!

W powojennej Polsce kwitł nielegalny handel dziełami sztuki, a w latach 70. ubiegłego wieku wybuchła jedna z najgłośniejszych afer związanych z przemytem. Ówczesna prasa rozpisywała się o działalności grupy Witolda Mętlewicza. Monika Luft, autorka publikacji „Pejzaż z przemytnikiem. Jak wywożono z PRL dzieła sztuki i antyki”, w której opisuje dzieje „złotogłowych”, wskazuje, że została ona skrzętnie wykorzystana propagandowo przez komunistyczne władze.

Tomasz Kurpierz: stalinizm doprowadził polskie górnictwo na skraj zapaści

Na skutek nieudolnej polityki władz w połowie lat 50. XX wieku górnictwo na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim znalazło się w stanie prawdziwej zapaści. Podobnie sytuacja wyglądała z rolnictwem. W jaki sposób komuniści podeszli do tego problemu? I jak odwilż po śmierci Stalina wpłynęła na ich politykę w regionie? O tym opowiada dr Tomasz Kurpierz, autor książki „Czas przełomu. Destalinizacja, rok 1956 i koniec odwilży w województwie stalinogrodzkim/katowickim (1953–1961), t. 1 Schyłek stalinizmu i początek odwilży (1953-1955)”.

Antony Beevor: Rosja jest zakładnikiem przeszłości. Cały czas popełnia te same błędy

Rewolucja bolszewicka to jedna z największych traum rosyjskiego społeczeństwa. W jaki sposób obecne władze na Kremlu wykorzystują ten głęboko zakorzeniony lęk Rosjan do legitymizowania swojej władzy i ekspansji terytorialnej kraju? I co rewolta bolszewików mówi nam o dzisiejszej Rosji? O to zapytaliśmy profesora Antony’ego Beevora, autora książki „Rosja. Rewolucja i wojna domowa 1917-1921”.